Μπορεί οι θεραπείες που περιλαμβάνουν φάρμακα όπως το Ozempic να έχουν γίνει δημοφιλείς για όσους επιδιώκουν άμεση απώλεια βάρους, όμως ενδέχεται να προκαλέσουν πρόβλημα στα μάτια.
Το εν λόγω ζήτημα έχει ανοίξει μεγάλη επιστημονική συζήτηση, με την σεμαγλουτίδη να βρίσκεται στο επίκεντρο, ως βασικός παράγοντας στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 και της παχυσαρκίας.
Προβληματισμός για πιθανό «εγκεφαλικό» στο μάτι
Πλέον, αρκετοί ερευνητές έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους για πιθανές ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην όραση, κάνοντας λόγο για μία σπάνια
Αυτή η ιατρική επιτυχία, σε συνδυασμό με την εκρηκτική δημοτικότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι ωστόσο απαλλαγμένη από αμφιβολίες. Οι ερευνητές ανησυχούν πλέον για πιθανές ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην όραση, όπως η μη αρτηριακή ισχαιμική οπτική νευροπάθεια, που θεωρείται ως ένα «εγκεφαλικό» που αφορά το μάτι.
Αυτή η πάθηση εμφανίζεται όταν η ανεπαρκής παροχή αίματος προκαλεί ξαφνική βλάβη στον οπτικό νεύρο. Τα συμπτώματα εμφανίζονται χωρίς πόνο και προκαλούν ταχεία απώλεια όρασης, η οποία είναι συχνά μη αναστρέψιμη.
Η σπανιότητα αυτής της παθολογίας -μερικές περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα -δεν εμπόδισε τις ευρωπαϊκές υγειονομικές αρχές να αναλάβουν δράση. Τον Ιούνιο του 2025, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ταξινόμησε την μη αρτηριακή ισχαιμική οπτική νευροπάθεια μεταξύ των «πολύ σπάνιων» παρενεργειών της σεμαγλουτίδης, συνιστώντας την άμεση διακοπή της θεραπείας σε περίπτωση ξαφνικών οπτικών συμπτωμάτων.
«Καμπανάκι» για τα μάτια σε όσους χρησιμοποιούν σεμαγλουτίδη
Τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια προέκυψαν από μια κλινική μελέτη που διεξήχθη στο Massachusetts Eye and Ear Hospital μεταξύ 2017 και 2023.
Συγκρίνοντας δύο ομάδες ασθενών με διαβήτη ή παχυσαρκία -η μία υπό θεραπεία με σεμαγλουτίδη και η άλλη χωρίς, οι ερευνητές διαπίστωσαν πολύ υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης μη αρτηριακής ισχαιμικής οπτικής νευροπάθειας στα άτομα που έλαβαν το φάρμακο.
Ο κίνδυνος θα ήταν τετραπλάσιος στους διαβητικούς και πάνω από επταπλάσιος στους παχύσαρκους ασθενείς που έλαβαν σεμαγλουτίδη, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο JAMA Ophthalmology τον Ιούλιο του 2024.
Αν και η μελέτη αυτή δεν αποδεικνύει αιτιώδη συνάφεια, η μεθοδολογική της αυστηρότητα και η έκτασή της έκαναν εντύπωση. Συμφωνεί με μια ευρύτερη διαπίστωση. Τα φάρμακα τύπου GLP-1, στα οποία ανήκει η σεμαγλουτίδη, φαίνεται να έχουν μια ακόμη ακατανόητη επίδραση στον οπτικό νεύρο.
Παράλληλα, μια μελέτη του Karolinska Institutet και του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης επιβεβαίωσε ότι, παρόλο που η πιθανότητα εμφάνισης
μη αρτηριακής ισχαιμικής οπτικής νευροπάθειας παρέμενε πολύ χαμηλή (0,04% των ασθενών που παρακολουθήθηκαν), ήταν ελαφρώς υψηλότερη από ό,τι στον πληθυσμό αναφοράς.
Ωστόσο, οι ερευνητές υπενθυμίζουν ότι ο διαβήτης από μόνος του αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για αυτή την πάθηση, γεγονός που περιπλέκει την ανάλυση.
Σχετικά με αυτό το θέμα, μια προηγούμενη μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο PLOS ONE το 2013 είχε ήδη διαπιστώσει μια συσχέτιση μεταξύ διαβήτη και μη αρτηριακή ισχαιμική οπτική νευροπάθεια, με αυξημένο κίνδυνο 64%. Αυτή η συσχέτιση θα μπορούσε επομένως να επιδεινωθεί με τη χρήση θεραπειών που προκαλούν γρήγορες διακυμάνσεις στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, όπως η σεμαγλουτίδη.
Η «ζυγαριά» μεταξύ οφελών και παρενεργειών
Για τους γιατρούς υπάρχει ένα σαφές δίλημμα. Πρέπει να εγκαταλείψουμε ένα αποτελεσματικό μόριο, που μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θανάτου, εξαιτίας μιας εξαιρετικά σπάνιας ανεπιθύμητης ενέργειας; Η απάντηση εξαρτάται από το προφίλ κάθε ασθενούς.
Όσοι πάσχουν από άπνοια ύπνου, αρτηριακή υπέρταση ή έχουν ιστορικό οπτικών διαταραχών πρέπει να παρακολουθούνται στενά.
Η τακτική οφθαλμολογική παρακολούθηση είναι επομένως απαραίτητη για όλους τους ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία με GLP-1, ιδιαίτερα για εκείνους που διατρέχουν κίνδυνο.
Ενημερώνοντας τον οφθαλμίατρο για τη λήψη σεμαγλουτίδης, είναι δυνατή η προσαρμογή της παρακολούθησης και η έγκαιρη ανίχνευση τυχόν προειδοποιητικών σημείων.
Ορισμένες μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη στοχεύουν στην καλύτερη κατανόηση των φυσιοπαθολογικών μηχανισμών που εμπλέκονται.
Μία από αυτές, που αναφέρεται στο The Conversation, παρακολουθεί 1.500 ασθενείς για πέντε χρόνια, προκειμένου να αξιολογήσει με ακρίβεια την επίδραση του semaglutide στον αμφιβληστροειδή και στον οπτικό νεύρο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα οφέλη του σεμαγλουτίδη υπερτερούν κατά πολύ των μειονεκτημάτων του. Ωστόσο, αυτή η νέα πληροφορία υπενθυμίζει ότι ακόμη και οι πιο ελπιδοφόρες θεραπείες πρέπει να υπόκεινται σε συνεχή αξιολόγηση, με προσοχή στα αδύναμα σημάδια, όσο «σπάνια» και αν είναι.