Για πολλές δεκαετίες η νόσος Αλτσχάιμερ θεωρούνταν αποκλειστικά ως πάθηση στον εγκέφαλο καθώς αυτός γερνά, όμως επιστημονικές έρευνες τα τελευταία χρόνια προσθέτουν μία ακόμα παράμετρο, αυτή της λοίμωξης.
Μια τέτοια μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2019, υπέδειξε ένα βακτήριο ως «ένοχο» για τη νόσο Αλτσχάιμερ, βακτήριο που αναπτύσσεται μέσα στο στόμα μας, όταν πάσχουμε από την ασθένεια των ούλων.
Η ασθένεια των ούλων ή σωστότερα «χρόνια περιοδοντίτιδα» σχετίζεται με ένα παθογόνο βακτήριο που ονομάζεται Πορφυρομόνας Γκιγκιβάλις. Αυτό το βακτήριο λοιπόν επιστήμονες στο πανεπιστήμιο της Λούισβιλ υποστηρίζουν πως ανακάλυψαν στον εγκέφαλο ασθενών που έπασχαν από Αλτσχάιμερ.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι δύο παράγοντες συνδέθηκαν, αλλά οι ερευνητές προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα.
Αν και η ερευνητική ομάδα δεν ισχυρίστηκε ότι είχε ανακαλύψει οριστικά στοιχεία για την αιτιώδη σχέση της νόσου Αλτσχάιμερ, βρήκε το εξής: Σε ξεχωριστά πειράματα με ποντίκια, η στοματική λοίμωξη με το παθογόνο οδήγησε σε αποικισμό του εγκεφάλου από τα βακτήρια, μαζί με αυξημένη παραγωγή αμυλοειδούς βήτα (Aβ), των κολλωδών πρωτεϊνών που συνήθως σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
«Μολυσματικοί παράγοντες έχουν εμπλακεί στην ανάπτυξη και εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ και στο παρελθόν, αλλά τα στοιχεία αιτιώδους συνάφειας δεν ήταν πειστικά», δήλωσε ο Στέφεν Ντόμινι, εκ των επικεφαλής συντακτών της μελέτης και συνιδρυτής της start-up φαρμακευτικής Cortexyme.
«Τώρα, για πρώτη φορά, έχουμε αδιάσειστα στοιχεία που συνδέουν το ενδοκυτταρικό, Gram-αρνητικό παθογόνο, Πορφυρομόνας Γκιγκιβάλις και την παθογένεση της νόσου Αλτσχάιμερ», πρόσθεσε ο επιστήμονας, όπως μεταφέρει το sciencealert.com.
Τί προηγείται; Η ουλίτιδα ή το Αλτσχάιμερ;
Επιπλέον, η ομάδα εντόπισε τοξικά ένζυμα που ονομάζονται τζιτζιπέινς και εκκρίνονται από τα βακτήρια στον εγκέφαλο ασθενών με Αλτσχάιμερ, τα οποία συσχετίζονται με δύο ξεχωριστούς δείκτες της νόσου: την πρωτεΐνη ταφ και μια πρωτεϊνική ετικέτα που ονομάζεται ουβικιτίνη.
Αλλά ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η ομάδα εντόπισε αυτές τις τοξικές gingipains στους εγκεφάλους νεκρών ατόμων που δεν είχαν ποτέ διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ. Το εύρημα αυτό απαντά στο ερώτημα που είχε τεθεί στο παρελθόν αν η ουλίτιδα προκαλεί Αλτσχάιμερ ή αν η άνοια απλά οδηγεί σε κακή στοματική υγιεινή κι άρα εμφάνιση ουλίτιδας.
Το γεγονός ότι τα χαμηλά επίπεδα τζιτζιπέινς ήταν εμφανή ακόμη και σε άτομα που δεν είχαν ποτέ διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να είναι ένα επιχείρημα – υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είχαν αναπτύξει την πάθηση αν είχαν ζήσει περισσότερο.
«Η ταυτοποίηση αντιγόνων τζιτζιπέιν στους εγκεφάλους ατόμων με Αλτσχάιμερ και επίσης με παθολογία Αλτσχάιμερ, αλλά χωρίς διάγνωση άνοιας, υποστηρίζει ότι η εγκεφαλική λοίμωξη με Πορφυρομόνας Γκιγκιβάλις δεν είναι αποτέλεσμα κακής οδοντιατρικής φροντίδας μετά την έναρξη της άνοιας ή συνέπεια νόσου σε προχωρημένο στάδιο, αλλά είναι ένα πρώιμο συμβάν που μπορεί να εξηγήσει την παθολογία που παρατηρείται σε άτομα μέσης ηλικίας πριν από τη γνωστική παρακμή», εξήγησαν οι συγγραφείς στην εργασία τους.
Επιπλέον, μια ένωση που σχηματίστηκε από την εταιρεία COR388, έδειξε σε πειράματα με ποντίκια ότι θα μπορούσε να μειώσει το βακτηριακό φορτίο μιας εγκατεστημένης εγκεφαλικής λοίμωξης από Πορφυρομόνας Γκιγκιβάλις, μειώνοντας παράλληλα την παραγωγή αμυλοειδούς-βήτα και τη νευροφλεγμονή.
Η ερευνητική κοινότητα είναι συγκρατημένα αισιόδοξη αλλά θα πρέπει να περιμένουμε και να δούμε τι θα αποκαλύψει η μελλοντική έρευνα σχετικά με αυτή τη σύνδεση της πάθησης των ούλων και της νόσου Αλτσχάιμερ.