Το «Σύνδρομο του Παρισιού» είναι μια σπάνια αλλά υπαρκτή ψυχολογική κατάσταση που έχει απασχολήσει επιστήμονες και διπλωματικές υπηρεσίες.
Το Παρίσι, με την αύρα του ρομαντισμού, της τέχνης και της πολιτιστικής του αίγλης, αποτελεί έναν από τους πιο εμβληματικούς ταξιδιωτικούς προορισμούς παγκοσμίως.
Πόλη-σύμβολο της ομορφιάς, της κομψότητας και της υψηλής αισθητικής, έχει εμπνεύσει γενιές μέσα από τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία και τη μόδα.
Ωστόσο, για κάποιους επισκέπτες, η συνάντηση με την πραγματικότητα δεν είναι απλώς απογοητευτική, αλλά ψυχικά τραυματική. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως Σύνδρομο του Παρισιού (Paris Syndrome), μια σπάνια αλλά υπαρκτή ψυχολογική κατάσταση που έχει απασχολήσει επιστήμονες και διπλωματικές υπηρεσίες.
Ένα Παρίσι που δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες
Την πρώτη φορά που ο Salvador Ordorica, ειδικός σε θέματα πολιτισμού, γλώσσας και τοπικής προσαρμογής, επισκέφθηκε δύο από τα πιο διάσημα αξιοθέατα του Παρισιού -τα Ηλύσια Πεδία και την Αψίδα του Θριάμβου-, τον κυρίευσε ένα αίσθημα απογοήτευσης.
«Ήταν τόσο γεμάτα κόσμο όσο η Disneyland και δεν είχαν σχεδόν καθόλου τη γοητεία που περίμενα από το Παρίσι», δήλωσε ο Ordorica, ιδρυτής της παγκόσμιας εταιρείας μετάφρασης The Spanish Group, στο περιοδικό Travel + Leisure.
Το «Σύνδρομο του Παρισιού» περιγράφει την έντονη ψυχολογική κατάρρευση που βιώνουν ορισμένοι τουρίστες, κυρίως από την Ιαπωνία και γενικά την Ανατολική Ασία, όταν διαπιστώνουν ότι το Παρίσι δεν ανταποκρίνεται στις εξιδανικευμένες προσδοκίες τους.
Οι εικόνες που έχουν διαμορφώσει από τα μέσα ενημέρωσης -ρομαντικές βόλτες στον Σηκουάνα, ευγενείς Παριζιάνοι, λουλουδένια καφέ και ανεπιτήδευτη κομψότητα- συγκρούονται με μια πιο σκληρή πραγματικότητα: θορυβώδης πόλη, αγενείς συμπεριφορές, συνωστισμός, βιασύνη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κοινωνικές εντάσεις ή ελαφρά εγκληματικότητα.
Ο όρος δεν είναι καινούργιος: επινοήθηκε για πρώτη φορά από έναν Ιάπωνα ψυχίατρο που εργαζόταν στη Γαλλία, τον Hiroaki Ota, τη δεκαετία του 1980. Αυτός, και άλλοι ειδικοί που τον ακολούθησαν, επικεντρώθηκαν στην εμπειρία των Ιαπώνων τουριστών, οι οποίοι ανέφεραν συμπτώματα όπως παραισθήσεις, άγχος και ζάλη από την απογοήτευση που τους προκάλεσε η πόλη στην πραγματική ζωή.
Απευθύνθηκαν μέχρι και στην πρεσβεία της χώρας τους!
Οι ψυχολογικές και σωματικές αντιδράσεις αυτής της απογοήτευσης μπορεί να περιλαμβάνουν άγχος, αποπροσανατολισμό, ταχυπαλμίες, παραισθήσεις, κατάθλιψη, ακόμα και παρανοϊκές σκέψεις. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τουρίστες καταλήγουν σε νοσοκομεία ή απευθύνονται στην ιαπωνική πρεσβεία [πραγματικό γεγονός που συνέβη προ μερικών ετών!] ζητώντας ψυχολογική υποστήριξη ή πρόωρη επιστροφή στην πατρίδα τους.
Το φαινόμενο συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το πολιτισμικό σοκ, ιδίως όταν οι ταξιδιώτες προέρχονται από κουλτούρες με έμφαση στην ευγένεια, στη διακριτικότητα και στην τάξη. Η αντίθεση με την κάπως πιο «τραχιά» καθημερινότητα μιας δυτικής μεγαλούπολης, όπου οι κοινωνικές επαφές είναι πιο απρόσωπες, μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά. Σε συνδυασμό με την κόπωση του ταξιδιού, τη μοναξιά και την αδυναμία προσαρμογής, η εμπειρία αυτή γίνεται ιδιαίτερα έντονη.
Το Σύνδρομο του Παρισιού έχει μελετηθεί κυρίως από ψυχιάτρους στην Ιαπωνία και στη Γαλλία. Δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως διαταραχή από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, αλλά θεωρείται υπαρκτό φαινόμενο που εφιστά την προσοχή στην ψυχική προετοιμασία των ταξιδιωτών και στη σημασία του να διατηρούν ρεαλιστικές προσδοκίες.
Αν περιηγηθείτε στο Reddit και σε άλλα φόρουμ σήμερα, θα διαπιστώσετε γρήγορα ότι ο όρος έχει γίνει παγκόσμια συνώνυμο της απογοήτευσης που νιώθουν όσοι δεν βιώνουν την εμπειρία που περιγράφουν οι φωτογραφίες με το hashtag #Paris στο Instagram.
«Το Παρίσι είναι υπερβολικά διαφημισμένο στις ταινίες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις πολυτελείς μάρκες και οι άνθρωποι δημιουργούν μια νοητική εικόνα μιας ιδανικής πόλης γεμάτης ομορφιά και ρομαντισμό», είπε ο Ordorica, ο οποίος σπούδασε στο διάσημο παρισινό πανεπιστήμιο Sciences Po.
Όταν οι ταξιδιώτες πατούν τα πόδια τους στα πεζοδρόμια και συνειδητοποιούν ότι, παρά τις όμορφες γωνιές, είναι μια πόλη με κίνηση, κακό καιρό και κακόκεφους κατοίκους, μπορεί να δημιουργηθεί μια αίσθηση απογοήτευσης.
«Όταν οι άνθρωποι φτάνουν με προσδοκίες για τελειότητα και συναντούν την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής στο Παρίσι, η αντίθεση μπορεί να είναι πραγματικό σοκ», συνέχισε.
Πριν πάτε, αξίζει να θυμάστε ότι το Παρίσι δεν είναι μόνο η καταπράσινη Île Saint-Louis, όπου θα βρείτε τον καθεδρικό ναό Notre-Dame de Paris ή τα γοητευτικά, γεμάτα μουσική πλακόστρωτα δρομάκια της Μονμάρτρης. Είναι, επίσης, το σπίτι για πάνω από δύο εκατομμύρια ανθρώπους.
«Το Παρίσι είναι χαοτικό και ποιητικό, γκρινιάρικο και γενναιόδωρο. Είναι μια κανονική πόλη, όπως όλες οι άλλες. Έχει κίνηση, θόρυβο, πολιτικά προβλήματα, βροχερές μέρες και το μερίδιό του από δυσάρεστους ανθρώπους», τονίζει εμφατικά ο Ordorica.
«Ναι, είναι εκπληκτικό από πολλές απόψεις, γεμάτο ομορφιά, εκπληκτική κουζίνα και απίστευτη αρχιτεκτονική, αλλά μην ξεχνάτε ότι έχει και μια πραγματική και ατελή πλευρά. Αυτό θα σας βοηθήσει να απολαύσετε ακόμα περισσότερο τη διαμονή σας».
Τελικά, το «Σύνδρομο του Παρισιού» δεν αφορά μόνο την απογοήτευση από μια πόλη, αλλά αποτελεί αντανάκλαση του χάσματος ανάμεσα στο όνειρο και στην πραγματικότητα. Ίσως, λοιπόν, πριν ταξιδέψουμε, αξίζει να αφήνουμε χώρο στη φαντασία, αλλά και στην ανθρώπινη πολυπλοκότητα των προορισμών μας.