Η ιταλική πόλη με τους περίπου 94.000 κατοίκους κέρδισε φέτος το European Green Leaf Award, έναν θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβραβεύει τις μικρότερες πόλεις που δείχνουν πρωτοπορία στις περιβαλλοντικές τους πολιτικές.
Στην εποχή που η Βενετία πνίγεται από τουρίστες, ρύπανση και κρουαζιερόπλοια, λίγα χιλιόμετρα πιο βόρεια, το Τρεβίζο αναδεικνύεται ως η εναλλακτική εκδοχή της ιταλικής μαγείας: λιγότερο κραυγαλέα, πιο ανθρώπινη, και με βαθιά οικολογική συνείδηση.
Στους ήσυχους δρόμους της πόλης, όπου τα κανάλια κυλούν αργά ανάμεσα σε ανθισμένα μπαλκόνια και ιτιές, η καθημερινότητα έχει τη γεύση του καλού βουτύρου, του ραδικιού και του prosecco. Κι όμως, πίσω από αυτή την αισθησιακή απλότητα, το Τρεβίζο κρύβει ένα όραμα για το μέλλον: την ιδέα ότι η ομορφιά και η βιωσιμότητα μπορούν να συνυπάρχουν.
Η πόλη με τους περίπου 94.000 κατοίκους κέρδισε φέτος το European Green Leaf Award, έναν θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβραβεύει τις μικρότερες πόλεις (έως 100.000 κατοίκους) που δείχνουν πρωτοπορία στις περιβαλλοντικές τους πολιτικές.
Η διάκριση αυτή δεν ήταν τυχαία
Για τους ντόπιους, η διάκριση αυτή δεν ήταν τυχαία. Μέσα σε επτά χρόνια, το Τρεβίζο έχει μετατρέψει μια παλιά χωματερή σε ηλιακό πάρκο, έχει αναβαθμίσει το δίκτυο υδάτων του, έχει φυτέψει 6.000 νέα δέντρα και έχει επαναφέρει στη ζωή τους αιωνόβιους υδρόμυλους που κάποτε κινούσαν την οικονομία του. Δεν είναι απλώς μια «πράσινη πόλη», αλλά ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς μια κοινότητα μπορεί να ξαναβρεί τον εαυτό της μέσα από τη φύση.
«Δεν προσπαθούμε να είμαστε η πιο όμορφη ή η πιο πλούσια πόλη της Ευρώπης», λέει μιλώντας στο BBC ο αντιδήμαρχος Alessandro Manera. «Ο στόχος είναι να δείξουμε ποιοι προσπαθούν να αλλάξουν πραγματικά».
Και η αλλαγή είναι παντού ορατή: στους καινούργιους ποδηλατόδρομους που αντικαθιστούν τους δρόμους των αυτοκινήτων, στις σχολικές καμπάνιες για την ανακύκλωση, στην απόφαση του δήμου να χαρίσει σε κάθε μαθητή ένα αλουμινένιο παγούρι, καταργώντας εντελώς το πλαστικό μίας χρήσης.
Το νερό βρίσκεται στον πυρήνα της ταυτότητας του Τρεβίζο. Η πόλη, χτισμένη πάνω στον ποταμό Sile, αποκαλείται συχνά «η μικρή Βενετία», αλλά σε αντίθεση με τη διάσημη γειτόνισσά της, έχει καταφέρει να διατηρήσει τα νερά της καθαρά και ζωντανά.
Οι κάτοικοι μπορούν να γεμίσουν το μπουκάλι τους από δημόσιες κρήνες που παρακολουθούνται μέσω εφαρμογής, ενώ τα νερά που κάποτε μόλυναν τα ποτάμια διοχετεύονται πλέον σε νέο δίκτυο επεξεργασίας λυμάτων.
«Πριν από μερικά χρόνια, μόνο το 27% του πληθυσμού ήταν συνδεδεμένο στο δίκτυο», εξηγεί ο Manera. «Τώρα είμαστε στο 64%, και σύντομα θα φτάσουμε στο 80%. Είναι μια πραγματική πράσινη επανάσταση».
Τα ίδια νερά που κάποτε κινούσαν τους υδρόμυλους του 16ου αιώνα, σήμερα τροφοδοτούν μέρος της πόλης με ηλεκτρική ενέργεια. Ένας από αυτούς τους μύλους φωτίζει την κεντρική ψαραγορά του Τρεβίζο - μια χειρονομία που θυμίζει πως η καινοτομία δεν χρειάζεται να αποκόπτεται από την παράδοση.
Παράλληλα, το μεγάλο έργο για τη μετάβαση σε φωτισμό LED υπόσχεται 70% εξοικονόμηση ενέργειας. Η πόλη δεν προσποιείται πως είναι τέλεια· όμως εξελίσσεται με συνέπεια, βήμα προς βήμα, όπως οι ρυθμοί ενός παλιού ποταμού που δεν σταματά ποτέ να κυλά.
Όλα καταλήγουν στο τιραμισού
Κι αν η Βενετία πια μοιάζει περισσότερο με σκηνικό παρά με ζωντανή πόλη, το Τρεβίζο έχει κρατήσει τον παλμό της ιταλικής ζωής. Οι τουρίστες εδώ δεν συνωστίζονται σε selfie points· κάθονται στα μικρά τραπέζια δίπλα στο νερό, δοκιμάζουν ραδίκι Treviso σε risotto ή ψήνουν τοπικά τυριά με μέλι, πίνουν ένα ποτήρι prosecco από τους λόφους του Valdobbiadene και ακούνε τους κατοίκους να μιλούν για τη ζωή, όχι για το τουριστικό τους πακέτο.
Η ξεναγός Annalisa De Martin οργανώνει περιηγήσεις με ποδήλατο κατά μήκος των καναλιών, που πάντα καταλήγουν με μια φέτα τιραμισού - το διάσημο γλυκό που γεννήθηκε εδώ τον 19ο αιώνα, σύμφωνα με τον μύθο, από μια ιδιοκτήτρια οίκου ανοχής που το πρόσφερε στους πελάτες της ως «διεγερτικό» και αφροδισιακό.
Το Τρεβίζο είναι, εξάλλου, και μια γαστρονομική πόλη. Ολόκληρος δρόμος, γνωστός ως Radicchio Road, ενώνει παραγωγούς, αγροκτήματα και μικρά εργαστήρια αφιερωμένα στο κόκκινο ραδίκι - το προϊόν-σύμβολο της περιοχής. Εκεί δοκιμάζει κανείς πίτες fregolotta, σάλτσες για τυριά και ακόμα και «τιραμισού ραδικιού», μια τολμηρή σύνθεση που αποδεικνύει πόσο ανοιχτοί είναι οι κάτοικοι στη δημιουργία.
Πέρα όμως από τη γεύση, η ουσία του Τρεβίζο βρίσκεται στα Prosecco Hills, τους λόφους που προστατεύονται από την UNESCO. Εκεί, οι παραγωγοί κρασιού όπως ο Sandro Bottega παλεύουν καθημερινά με την κλιματική αλλαγή: ακραίες ζέστες, βροχές και χαλάζια καταστρέφουν ως και το 80% της σοδειάς.
Ωστόσο, αντί να εγκαταλείψουν, οι οινοποιοί στρέφονται σε βιώσιμες πρακτικές - χρησιμοποιούν φωτοβολταϊκά, γεωθερμικά συστήματα ψύξης, και πράσινη λίπανση για να διατηρήσουν τη γη ζωντανή. Όπως σημειώνει ο Bottega, «η αλλαγή του κλίματος μάς υποχρεώνει να επανεφεύρουμε το prosecco χωρίς να προδώσουμε το terroir του».
Το Τρεβίζο, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια μικρότερη, «πιο ήσυχη» εκδοχή της Βενετίας· είναι μια πρόταση ζωής. Μια πόλη όπου η ποιότητα μετριέται όχι σε selfies, αλλά σε καθαρό αέρα, ανακυκλωμένο νερό, σεβασμό στη γη και συντροφικότητα στα τραπέζια.
Εδώ, η αειφορία δεν είναι μόδα αλλά καθημερινότητα, και η παράδοση δεν είναι μουσειακό αντικείμενο αλλά ζωντανή πράξη. Όπως λέει ο Manera, «δεν θέλουμε να γίνουμε η νέα Βενετία. Θέλουμε να γίνουμε η όσο το δυνατόν καλύτερη εκδοχή του Τρεβίζο».
