Τα smartphone παρασιτούν σαν τις πιο αιμοδιψείς βδέλλες τον χρόνο, την προσοχή και τις προσωπικές μας πληροφορίες, όλα προς όφελος των εταιρειών τεχνολογίας και των διαφημιστών τους.
Οι ψείρες, οι ψύλλοι και οι βδέλλες έχουν συνοδεύσει την ανθρωπότητα καθ' όλη τη διάρκεια της εξελικτικής της ιστορίας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο παράσιτο της σύγχρονης εποχής δεν είναι κάποιο αιμοδιψές ασπόνδυλο. Είναι κομψό, με γυάλινη πρόσοψη και εθιστικό από τη σχεδίασή του. Ο ξενιστής του; Κάθε άνθρωπος στη Γη με σήμα wifi.
Σε ένα νέο άρθρο που δημοσιεύθηκε προ ημερών στο Australasian Journal of Philosophy, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα smartphone ενέχουν πολλούς κοινωνικούς κινδύνους, οι οποίοι γίνονται ιδιαίτερα εμφανείς όταν εξεταστούν από τη σκοπιά του παρασιτισμού.
Τι είναι ακριβώς ένα παράσιτο;
Οι εξελικτικοί βιολόγοι ορίζουν το παράσιτο ως ένα είδος που επωφελείται από μια στενή σχέση με ένα άλλο είδος -τον ξενιστή του-, ενώ ο ξενιστής υφίσταται ένα συγκεκριμένο κόστος από τη σχέση αυτή.
Η ψείρα, για παράδειγμα, εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το δικό μας είδος για την επιβίωσή της. Τρέφεται αποκλειστικά με ανθρώπινο αίμα και, αν αποκολληθεί από τον ξενιστή της, επιβιώνει μόνο για λίγο, εκτός αν έχει την τύχη να πέσει στο κεφάλι ενός άλλου ανθρώπου. Σε αντάλλαγμα για το αίμα μας, οι ψείρες δεν μας δίνουν τίποτα παρά μια δυσάρεστη φαγούρα. Αυτό είναι το κόστος.
Τα smartphone έχουν αλλάξει ριζικά τη ζωή μας. Από την πλοήγηση στις πόλεις μέχρι τη διαχείριση χρόνιων ασθενειών όπως ο διαβήτης, αυτά τα τεχνολογικά gadget τσέπης κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη. Τόσο πολύ, που οι περισσότεροι από εμάς σπάνια αποχωριζόμαστε τα smartphone μας.
Ωστόσο, παρά τα οφέλη τους, πολλοί από εμάς είμαστε όμηροι των τηλεφώνων μας και ανίκανοι να αποσυνδεθούμε πλήρως. Οι χρήστες τηλεφώνων πληρώνουν το τίμημα με έλλειψη ύπνου, πιο αδύναμες σχέσεις εκτός διαδικτύου και διαταραχές της διάθεσης.
Από μια αμοιβαία ωφέλιμη σχέση στον παρασιτισμό
Δεν είναι όλες οι στενές σχέσεις μεταξύ ειδών παρασιτικές. Πολλοί οργανισμοί που ζουν πάνω ή μέσα μας είναι ευεργετικοί, σημειώνει το άρθρο του The Conversation. Σκεφτείτε τα βακτήρια στο πεπτικό σύστημα των ζώων. Μπορούν να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν μόνο στο έντερο του ξενιστή τους, τρέφονται από τις θρεπτικές ουσίες που περνούν από αυτό. Αλλά παρέχουν οφέλη στον ξενιστή, όπως βελτιωμένη ανοσία και καλύτερη πέψη. Αυτές οι αμοιβαία επωφελείς σχέσεις ονομάζονται «αμοιβαίος συμβιωτισμός».
Η σχέση μεταξύ ανθρώπων και smartphone ξεκίνησε ως αμοιβαίος συμβιωτισμός. Η τεχνολογία αποδείχθηκε χρήσιμη για τους ανθρώπους για να μένουν σε επαφή, να πλοηγούνται και να βρίσκουν χρήσιμες πληροφορίες.
Ωστόσο, από αυτές τις καλοπροαίρετες αρχικές σχέσεις, αυτή η σχέση πλέον έχει διαταραχθεί και έχει γίνει παρασιτική. Μια τέτοια αλλαγή δεν είναι ασυνήθιστη στη φύση: ένας συμβιωτισμός μπορεί να εξελιχθεί σε παρασιτική σχέση ή το αντίστροφο.
Το smartphone ως παράσιτο
Καθώς τα smartphone μάς έχουν γίνει σχεδόν απαραίτητα, μερικές από τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές που προσφέρουν έχουν αρχίσει να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των εταιρειών που τις κατασκευάζουν και των διαφημιστών τους πιο πιστά από ό,τι τα συμφέροντα των ανθρώπων που τις χρησιμοποιούν.
Αυτές οι εφαρμογές έχουν σχεδιαστεί για να επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας, ώστε να συνεχίζουμε να κάνουμε scroll, να κάνουμε κλικ σε διαφημίσεις και να βρισκόμαστε σε μια διαρκή κατάσταση θυμού και οργής.
Τα δεδομένα σχετικά με τη συμπεριφορά μας κατά το σκρολάρισμα χρησιμοποιούνται για να προωθηθεί αυτή η εκμετάλλευση. Το τηλέφωνό σας ενδιαφέρεται για τους προσωπικούς σας στόχους φυσικής κατάστασης ή την επιθυμία σας να περάσετε περισσότερο ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά σας μόνο στο βαθμό που χρησιμοποιεί αυτές τις πληροφορίες για να προσαρμοστεί καλύτερα και να τραβήξει την προσοχή σας.
Επομένως, μπορεί να είναι χρήσιμο να σκεφτούμε τους χρήστες και τα τηλέφωνά τους ως παρόμοια με τους ξενιστές και τα παράσιτά τους.
Αν και αυτή η συνειδητοποίηση είναι ενδιαφέρουσα από μόνη της, το όφελος από την εξέταση των smartphone μέσα από το πρίσμα της εξελικτικής παρασιτολογίας γίνεται εμφανές όταν εξετάζουμε το πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η σχέση και πώς μπορούμε να εξουδετερώσουμε αυτά τα υψηλής τεχνολογίας... παράσιτα.
Πού μπαίνει η αστυνόμευση
Στο Μεγάλο Κοραλλιογενές Φράγμα της Αυστραλίας, τα bluestreak cleaner wrasse (ψάρια-καθαριστές) δημιουργούν «σταθμούς καθαρισμού» όπου τα μεγαλύτερα ψάρια επιτρέπουν στα ψάρια καθαριστές να τρέφονται με νεκρό δέρμα, λέπια και ασπόνδυλα παράσιτα που ζουν στα βράγχια τους. Αυτή η σχέση είναι ένας κλασικός αμοιβαίος συμβιβασμός – τα μεγαλύτερα ψάρια χάνουν τα κοστοβόρα παράσιτα και τα ψάρια-καθαριστές τρέφονται.
Μερικές φορές τα ψάρια καθαριστές «κλέβουν» και τσιμπάνε τους ξενιστές τους, ανατρέποντας την ισορροπία από «αμοιβαίο όφελος» σε «παρασιτισμό». Τα ψάρια που καθαρίζονται μπορεί να τιμωρήσουν τους παραβάτες διώχνοντάς τα ή αρνούμενα να τα επισκεφθούν ξανά. Με αυτόν τον τρόπο, τα μεγάλα ψάρια του υφάλου επιδεικνύουν μια ικανότητα που οι εξελικτικοί βιολόγοι θεωρούν σημαντικό για τη διατήρηση της ισορροπίας των αμοιβαίων οφελών: την αστυνόμευση.
Η εξέλιξη δείχνει ότι δύο πράγματα είναι βασικά: η ικανότητα να ανιχνεύουμε την εκμετάλλευση όταν συμβαίνει και η ικανότητα να ανταποκρινόμαστε (συνήθως αποσύροντας το παράσιτο από πάνω μας).
Μια δύσκολη μάχη
Στην περίπτωση των smartphone, δεν μπορούμε να ανιχνεύσουμε εύκολα την εκμετάλλευση. Οι εταιρείες τεχνολογίας που σχεδιάζουν τις διάφορες λειτουργίες και αλγόριθμους για να σας κάνουν να παίρνετε παντού, όπου πάτε, το τηλέφωνό σας δεν διαφημίζουν αυτή τη συμπεριφορά.
Αλλά ακόμα και αν γνωρίζετε την εκμεταλλευτική φύση των εφαρμογών των smartphone, η αντίδραση είναι πιο δύσκολη από το να αφήσετε, απλώς, το τηλέφωνό σας στην άκρη.
Πολλοί από εμάς έχουμε γίνει εξαρτημένοι από τα smartphone για τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Αντί να θυμόμαστε γεγονότα, μεταφέρουμε την εργασία σε ψηφιακές συσκευές και για μερικούς ανθρώπους αυτό μπορεί να αλλάξει τη γνωστική λειτουργία και τη μνήμη τους.
Εξαρτόμαστε από την κάμερα για να καταγράφουμε τα γεγονότα της ζωής μας ή ακόμα και για να θυμόμαστε πού παρκάραμε το αυτοκίνητο. Αυτό ενισχύει αλλά και περιορίζει τη μνήμη μας για τα γεγονότα.
Οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες έχουν ενισχύσει ακόμη περισσότερο την εξάρτησή μας από τα τηλέφωνά μας, μεταφέροντας την παροχή των υπηρεσιών τους στο διαδίκτυο μέσω εφαρμογών για κινητά. Μόλις σηκώσουμε το τηλέφωνο για να έχουμε πρόσβαση στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς ή στις υπηρεσίες της κυβέρνησης, έχουμε χάσει τη μάχη.
Πώς θα αλλάξει αυτή η παρασιτική σχέση;
Πώς μπορούν λοιπόν οι χρήστες να διορθώσουν την ανισορροπία στη σχέση τους με τα τηλέφωνά τους, μετατρέποντας την παρασιτική σχέση σε «αμοιβαία» ξανά;
Η ανάλυση των Αυστραλών ερευνητών δείχνει ότι η ατομική επιλογή δεν μπορεί να οδηγήσει τους χρήστες σε αυτό το αποτέλεσμα. Είμαστε ατομικά ανίσχυροι απέναντι στο τεράστιο πλεονέκτημα πληροφοριών που έχουν οι εταιρείες τεχνολογίας στον αγώνα εξοπλισμών μεταξύ ξενιστών και παρασίτων.
Η απαγόρευση των κοινωνικών μέσων για ανηλίκους από την αυστραλιανή κυβέρνηση είναι ένα παράδειγμα του είδους της συλλογικής δράσης που απαιτείται για να περιοριστεί αυτό που μπορούν να κάνουν νόμιμα αυτά τα παράσιτα. Για να κερδίσουμε τη μάχη, θα χρειαστούν επίσης περιορισμοί στις λειτουργίες των εφαρμογών που είναι γνωστό ότι προκαλούν εθισμό, καθώς και στη συλλογή και πώληση των προσωπικών μας δεδομένων.