Το Διαδίκτυο δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς το κουμπί «Μου αρέσει», το εικονίδιο με τον αντίχειρα προς τα πάνω που το Facebook και άλλες διαδικτυακές υπηρεσίες πλέον χρησιμοποιούν κατά κόρον.
20 χρόνια «Like» λοιπόν. 20 χρόνια από εκείνη την ημέρα που ένας απλός υπάλληλος, εμπνευσμένος από την ταινία «Ο Μονομάχος», σχεδίασε ένα σκίτσο που κατόπιν έγινε κουμπί, χρησιμοποιήθηκε παντού και πλέον είναι αναπόσπαστο μέρος όλων των υπηρεσιών, διαδικτυακών και μη.
Είτε μας αρέσει είτε όχι, το κουμπί έχει λειτουργήσει ως δημιουργικός καταλύτης, σύστημα παροχής ντοπαμίνης και συναισθηματικό όπλο. Έγινε επίσης διεθνής τουριστική ατραξιόν, αφού το Facebook τοποθέτησε το σύμβολο σε μια γιγαντιαία πινακίδα έξω από τα κεντρικά γραφεία του στη Σίλικον Βάλεϊ, μέχρι που η εταιρεία μετονομάστηκε σε Meta Platforms το 2021.
Ένα νέο βιβλίο, «Like: The Button That Changed The World» (Like: Το κουμπί που άλλαξε τον κόσμο), ερευνά την περίπλοκη ιστορία πίσω από ένα σύμβολο που έχει γίνει τόσο η ευλογία, όσο και η κατάρα μιας ψηφιακά καθοδηγούμενης κοινωνίας, όπως σημειώνει εμφατικά το ΑΡ σε άρθρο του.
Είναι μια ιστορία που ξεκινά από τις μάχες των μονομάχων για την επιβίωση κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και προχωράει γρήγορα στον 21ο αιώνα, όταν πρωτοπόροι της τεχνολογίας όπως ο συνιδρυτής του Yelp, Russ Simmons, ο συνιδρυτής του Twitter, Biz Stone, ο συνιδρυτής του PayPal, Max Levchin, ο συνιδρυτής του YouTube, Steve Chen και ο εφευρέτης του Gmail, Paul Buchheit πειραματίζονταν με διαφορετικούς τρόπους χρήσης της αναγνώρισης ως μέσου για να ωθήσουν τους ανθρώπους να δημοσιεύουν δωρεάν συναρπαστικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, ένας υπάλληλος της Yelp ονόματι Bob Goodson κάθισε στις 18 Μαΐου 2005 και σχεδίασε ένα πρόχειρο σκίτσο με τις χειρονομίες του αντίχειρα προς τα πάνω και προς τα κάτω, ως τρόπο για να εκφράζουν οι άνθρωποι τις απόψεις τους για τις κριτικές εστιατορίων που δημοσιεύονταν στον ιστότοπο.
Η Yelp δεν υιοθέτησε το σύμβολο που πρότεινε ο Goodson, αλλά αντίθετα υιοθέτησε τα κουμπιά «χρήσιμο», «αστείο» και «ωραίο» που επινόησε ο Simmons. Ωστόσο, η ανακάλυψη αυτού του παλιού σκίτσου ενέπνευσε τον Goodson να συνεργαστεί με τον Martin Reeves για να διερευνήσουν πώς δημιουργήθηκε το κουμπί «Μου αρέσει» στο νέο τους βιβλίο.
«Είναι κάτι απλό και ταυτόχρονα κομψό, γιατί το κουμπί "Like" λέει: "Μου αρέσεις, μου αρέσει το περιεχόμενό σου. Μου αρέσεις γιατί σου μοιάζω, ανήκω στην ομάδα σου"», δήλωσε ο Reeves σε συνέντευξή του στο Associated Press.
Το Facebook αρχικά το... απέρριψε!
Αν και το Facebook είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο το κουμπί «Μου αρέσει» έγινε τόσο διαδεδομένο, η εταιρεία δεν το εφηύρε και σχεδόν το απέρριψε ως... ανοησία. Χρειάστηκαν σχεδόν δύο χρόνια στο Facebook για να ξεπεράσει την έντονη αντίσταση του CEO Mark Zuckerberg πριν τελικά εισαγάγει το σύμβολο στην υπηρεσία του στις 9 Φεβρουαρίου 2009 — πέντε χρόνια μετά τη δημιουργία του κοινωνικού δικτύου σε ένα δωμάτιο φοιτητικής εστίας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Όπως συμβαίνει με πολλές καινοτομίες, το κουμπί «Μου αρέσει» γεννήθηκε από ανάγκη, αλλά δεν ήταν το πνευματικό παιδί ενός μόνο ατόμου. Η ιδέα ωρίμασε για περισσότερο από μια δεκαετία στο Σίλικον Βάλεϊ πριν το Facebook τελικά την υιοθετήσει.
«Η καινοτομία είναι συχνά κοινωνική και η Silicon Valley ήταν το κατάλληλο μέρος για να συμβεί όλο αυτό, επειδή έχει μια κουλτούρα συναντήσεων, αν και τώρα δεν είναι τόσο έντονη», είπε ο Reeves. «Όλοι μαζεύονταν για να μιλήσουν για το τι δούλευαν εκείνη την εποχή και αποδείχθηκε ότι πολλοί από αυτούς δούλευαν για το ίδιο ακριβώς πράγμα».
Η προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας απλός μηχανισμός για την ψηφιακή έκφραση της έγκρισης ή της αποδοκιμασίας προήλθε από μια πηγή online υπηρεσιών όπως το Yelp και το YouTube, η επιτυχία των οποίων εξαρτιόταν από την ικανότητά τους να δημοσιεύουν σχόλια ή βίντεο που θα συνέβαλαν στην αύξηση της δημοτικότητας των ιστότοπών τους χωρίς να αναγκάζονται να ξοδεύουν πολλά χρήματα για περιεχόμενο.
Ο ρόλος του Χόλιγουντ στην ιστορία του κουμπιού «Μου αρέσει»
Και όταν ο Goodson πειραματιζόταν με τη χειρονομία του «μπράβο», δεν το έκανε... ορμώμενος από το πουθενά. Αυτές οι τεχνικές έκφρασης έγκρισης και αποδοκιμασίας είχαν εισέλθει στο zeitgeist του 21ου αιώνα με την ταινία «Gladiator», που κέρδισε Όσκαρ, όπου ο αυτοκράτορας Κόμμοδος — που υποδύθηκε ο ηθοποιός Joaquin Phoenix — χρησιμοποιούσε τις χειρονομίες για να επιλέξει να χαρίσει την ζωή ή να σκοτώσει τους μαχητές στην αρένα.
Ωστόσο, τα θετικά συναισθήματα που προκαλεί το «μου αρέσει» έχουν ακόμη πιο παλιά ρίζες στην λαϊκή κουλτούρα, χάρη στον χαρακτήρα Fonzie της δεκαετίας του 1950, που υποδύθηκε ο Henry Winkler στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά της δεκαετίας του 1970 «Happy Days».
Η χειρονομία έγινε αργότερα ένας τρόπος έκφρασης της χαράς για ένα πρόγραμμα μέσω ενός κουμπιού στο τηλεχειριστήριο των ψηφιακών βίντεο εγγραφών που κατασκευάστηκαν από την TiVO στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Την ίδια περίπου εποχή, το Hot or Not — ένας ιστότοπος που ζητούσε την γνώμη των χρηστών για την εμφάνιση των ανθρώπων που μοιράζονταν φωτογραφίες τους — άρχισε να πειραματίζεται με ιδέες που συνέβαλαν στην έμπνευση του κουμπιού «Like», πάντα με βάση την έρευνα του βιβλίου.
Άλλοι που συνέβαλαν στη συλλογή χρήσιμων ιδεών ήταν η πρωτοποριακή υπηρεσία ειδήσεων Digg, η πλατφόρμα blogging Xanga, το YouTube και ένας άλλος πρώιμος ιστότοπος βίντεο, το Vimeo.
Η μεγάλη επιτυχία του κουμπιού
Ωστόσο, το Facebook αναμφισβήτητα μετέτρεψε το κουμπί «Μου αρέσει» σε ένα σύμβολο που κατανοούν όλοι, ενώ παράλληλα επωφελήθηκε περισσότερο από την είσοδό του στο mainstream.
Μέχρι το 2007, οι μηχανικοί του Facebook πειραματίζονταν με ένα κουμπί «Μου αρέσει», αλλά ο Zuckerberg αρχικά διαφωνούσε επειδή, σύμφωνα με τον Reeves, «δεν ήθελε πραγματικά να κάνει κάτι που θα θεωρούταν ασήμαντο και θα υποβάθμιζε την υπηρεσία».
Ωστόσο, το FriendFeed, ένα ανταγωνιστικό κοινωνικό δίκτυο που δημιουργήθηκε από τον Bret Taylor, τον σημερινό πρόεδρο της OpenAI, δεν είχε τέτοιες ενδοιασμούς και παρουσίασε το δικό του κουμπί «Μου αρέσει» τον Οκτώβριο του 2007.
Ωστόσο, το κουμπί δεν ήταν αρκετά επιτυχημένο για να κρατήσει το FriendFeed στη ζωή και η υπηρεσία τελικά εξαγοράστηκε από το Facebook. Όταν ολοκληρώθηκε η συμφωνία, το Facebook είχε ήδη εισαγάγει το κουμπί «Μου αρέσει» — μόνο αφού ο Zuckerberg απέρριψε την αρχική ιδέα να το ονομάσει «Awesome» (Φοβερό), σύμφωνα με την έρευνα του βιβλίου.
Μόλις ο Zuckerberg υποχώρησε και τελικά δέχτηκε να μπει το Like στις ζωές μας, το Facebook συνειδητοποίησε γρήγορα ότι το κουμπί «Μου αρέσει» όχι μόνο συνέβαλε στη διατήρηση του ενδιαφέροντος του κοινού για το κοινωνικό του δίκτυο, αλλά και διευκόλυνε τον προσδιορισμό των ατομικών ενδιαφερόντων των χρηστών και τη συλλογή των πληροφοριών που απαιτούνται για την πώληση στοχευμένων διαφημίσεων, οι οποίες αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της Meta Platform.
Η επιτυχία του κουμπιού ενθάρρυνε το Facebook να προχωρήσει ακόμη περισσότερο, επιτρέποντας σε άλλες ψηφιακές υπηρεσίες να το ενσωματώσουν στους βρόχους ανατροφοδότησης τους και, στη συνέχεια, το 2016, πρόσθεσε έξι ακόμη τύπους συναισθημάτων — «αγάπη», «φροντίδα», «χαχα», «ουάου», «λυπημένος» και «θυμωμένος».
Τρισεκατομμύρια Likes
Το Facebook δεν έχει αποκαλύψει δημοσίως πόσες απαντήσεις έχει συσσωρεύσει από το κουμπί «Μου αρέσει» και τις άλλες σχετικές επιλογές, αλλά ο Levchin είπε στους συγγραφείς του βιβλίου ότι πιστεύει ότι η εταιρεία έχει καταγράψει πιθανώς τρισεκατομμύρια από αυτές. «Το περιεχόμενο που αρέσει στους ανθρώπους είναι πιθανώς ένα από τα πιο πολύτιμα πράγματα στο διαδίκτυο», δήλωσε ο Levchin στο βιβλίο.
Το κουμπί «Μου αρέσει» έχει επίσης δημιουργήσει μια επιδημία συναισθηματικών προβλημάτων, ειδικά μεταξύ των εφήβων, οι οποίοι αισθάνονται απογοητευμένοι αν οι αναρτήσεις τους αγνοούνται, και των ναρκισσιστών, των οποίων το εγώ τροφοδοτείται από τα θετικά σχόλια. Ο Reeves θεωρεί αυτά τα ζητήματα ως μέρος των ακούσιων συνεπειών που αναπόφευκτα προκύπτουν, διότι «αν δεν μπορείς καν να προβλέψεις τα ευεργετικά αποτελέσματα μιας τεχνολογικής καινοτομίας, πώς θα μπορούσες να προβλέψεις τις όποιες παρενέργειες;»
Παρόλα αυτά, ο Reeves πιστεύει ότι το κουμπί «Μου αρέσει» και οι δυνάμεις που συνενώθηκαν για να το δημιουργήσουν αξιοποίησαν κάτι μοναδικά ανθρώπινο.
«Πιστεύαμε ότι η τυχαία ανακάλυψη της καινοτομίας ήταν μέρος του σκοπού μας», δήλωσε ο Reeves. «Και δεν νομίζω ότι μπορούμε να βαρεθούμε το να μας αρέσει κάτι, επειδή αυτό είναι το προϊόν 100.000 χρόνων ανθρώπινης εξέλιξης».