Η εικόνα του τανκ που εισβάλλει στον χώρο του Πολυτεχνείου έγινε για δεκαετίες η πιο αναγνωρίσιμη αναπαράσταση του αυταρχισμού των Συνταγματαρχών, ένα στιγμιότυπο που αναμοχλεύει ακόμη και σήμερα συγκίνηση, οργή και δέος.
Το τανκ που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου 1973 δεν αποτελεί απλώς ένα κομμάτι πολεμικού υλικού.
Είναι ένα υλικό αποτύπωμα βίας, εξουσίας και φόβου, ένα ατσάλινο σύμβολο της αυθαιρεσίας της χούντας και του τρόμου που προσπάθησε να επιβάλει απέναντι σε μια κοινωνία που, παρά την καταστολή, βρήκε τη δύναμη να αντισταθεί.
Σχεδιάστηκε για μάχη σε ερήμους και πεδιάδες
Το γαλλικής κατασκευής ΑΜΧ-30, με τον ισχυρό κινητήρα των 680 ίππων και τους 36 τόνους βάρος, σχεδιάστηκε για μάχη σε ερήμους και πεδιάδες· εκείνο το βράδυ βρέθηκε μπροστά σε άοπλους φοιτητές, έναν ραδιοφωνικό σταθμό που φώναζε «Είμαστε άοπλοι» και μια πύλη που είχε γίνει σημείο ελπίδας και συλλογικής αξιοπρέπειας.
Το άρμα υπάκουσε σε εντολές που το μετέτρεψαν σε όργανο τρόμου. Ο θόρυβος της μηχανής του, η κίνηση προς την πύλη, το σίδερο που κάμπτεται κάτω από τους ερπυστριοφόρους τροχούς - όλα αυτά έχουν χαραχθεί βαθιά στην ιστορική μνήμη.
Η εικόνα του τανκ που εισβάλλει στον χώρο του Πολυτεχνείου έγινε για δεκαετίες η πιο αναγνωρίσιμη αναπαράσταση του αυταρχισμού των Συνταγματαρχών, ένα στιγμιότυπο που αναμοχλεύει ακόμη και σήμερα συγκίνηση, οργή και δέος.
Παρά τον τραγικό ρόλο του, το ΑΜΧ-30 συνέχισε για χρόνια να υπηρετεί στον Ελληνικό Στρατό. Μετακινήθηκε σε μονάδες του Έβρου, συμμετείχε σε ασκήσεις, εκπαιδεύτηκε προσωπικό μέσα από αυτό.
Το μακάβριο παρατσούκλι του
Το παρατσούκλι «Μορφωμένος», που του έδωσαν ειρωνικά στρατιωτικοί, υπαινισσόμενο τον φονικό του ρόλο απέναντι σε φοιτητές, αποτυπώνει ένα ιδιότυπο και σκοτεινό χιούμορ, αλλά συγχρόνως μια άβολη αλήθεια: Ακόμη και μέσα στον στρατό, το άρμα αυτό κουβαλούσε μια ηθική φόρτιση που δεν έσβηνε με την πάροδο των ετών.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 αποσύρθηκε οριστικά και μεταφέρθηκε στο Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων. Σήμερα βρίσκεται εκεί, σε μια υπαίθρια έκθεση παροπλισμένων αρμάτων. Δεν ξεχωρίζει μόνο για τον ρόλο του στην ιστορία· ξεχωρίζει και για τη θέση του ανάμεσα στα άλλα άρματα, τα οποία έχουν τοποθετηθεί έτσι ώστε οι κάννες τους να σημαδεύουν συμβολικά αυτό το συγκεκριμένο τανκ. Είναι μια σιωπηλή αλλά ηχηρή απόδοση τιμής: μια στρατιωτική αναγνώριση πως η χρήση του εκείνη τη νύχτα ήταν όχι πράξη στρατιωτικής ανάγκης, αλλά βαθιά ηθική εκτροπή.
Το ΑΜΧ-30 υπήρξε για χρόνια μέρος των ελληνικών τεθωρακισμένων δυνάμεων - ένα από τα 140 άρματα που προμηθεύτηκε η Ελλάδα. Τεχνικά, ήταν ισχυρό, ευέλικτο για το βάρος του, εξοπλισμένο με πυροβόλο 105 χιλιοστών και πολυβόλα. Ήταν ένα σύγχρονο μηχάνημα για την εποχή του. Αλλά, στο συλλογικό φαντασιακό των Ελλήνων, η τεχνική του περιγραφή είναι δευτερεύουσα. Αυτό που έμεινε είναι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε.