Για να λύσεις ένα πρόβλημα, η πρώτη προϋπόθεση είναι να το κατανοήσεις. Πολύ περισσότερο όταν το πρόβλημα, στη συγκεκριμένη περίπτωση η αποτυχία του εμβολιασμού στη χώρα μας, είναι σύνθετο και πολυπαραμετρικό.
Μια ματιά στην πρόσφατη έρευνα της Metron Analysis για τη ΔιαΝΕΟσις ξεκλειδώνει το «μαύρο κουτί» της αποτυχίας, την οποία τώρα πληρώνουμε με τραγικούς αριθμούς θανάτων και βαριές νοσηλείες.
Πρώτο και βασικό λάθος, ένα ανομοιογενές κοινωνικό σύνολο, τους ανεμβολίαστους, το απαξιώσαμε με την ισοπεδωτική κατηγοριοποίησή του, στους «ψεκ», στους «ψεκασμένους». Με άλλα λόγια, το «τσιμεντώσαμε» στην άρνηση και το μετατρέψαμε σε «ομάδα», σε «κίνημα αντίστασης», σε αντίπαλο. Αρα, το χάσαμε και μαζί χάσαμε και τον έλεγχο της πανδημίας.
Τι αποκαλύπτει η έρευνα της Metron Analysis; Στο ερώτημα «για ποιους λόγους δεν σκέφτεστε να κάνετε το εμβόλιο κατά της Covid-19», οι απαντήσεις που προέρχονται από τον σκληρό πυρήνα του ανορθολογισμού και της άρνησης της πραγματικότητας είναι συγκρατημένες. Ενδεικτικά, μόνο το 3,8% πιστεύει ότι «αλλοιώνει το DNA», το 1,2% ότι «έχει τσιπάκι», το 0,6% γιατί «δεν το επιτρέπει η θρησκεία», το 1,1% γιατί πιστεύουν ότι «δεν υπάρχει ο ιός», το 8,9% γιατί θεωρούν ότι «η νόσος είναι ήπια».
Η μεγάλη μάζα των ανεμβολίαστων δεν στηρίζει την άρνησή της στον ανορθολογισμό, αλλά στον φόβο και την ατελή γνώση. Το 57,8% των ανεμβολίαστων φοβούνται ότι το εμβόλιο «μπορεί να μην είναι ασφαλές και να έχει παρενέργειες». Επίσης, το 24,6% πιστεύει ότι «δεν θα είναι αποτελεσματικό», το 5,8% είναι αισιόδοξο ότι δεν θα κολλήσει την ασθένεια και το 11,1% θεωρεί ότι δεν ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Ακόμη και το 25,7% που «δεν πιστεύει στα εμβόλια» άνετα εντάσσεται, όχι στον ανορθολογισμό, αλλά σε μια «μόδα» της τελευταίας δεκαετίας, προ Covid, που αναπτύχθηκε από γιατρούς στο πλαίσιο μιας εναλλακτικής ιατρικής.
Αν λοιπόν η συντριπτική κατηγορία των ανεμβολίαστων δεν είναι «αρνητές» και «ψεκασμένοι», αλλά άνθρωποι φοβισμένοι, με έντονο σκεπτικισμό και απορίες, τότε είναι προφανές ότι μια πολιτική προσέγγισης από το οργανωμένο κράτος δεν θα ήταν η απαξίωση, αλλά η εξαντλητική απόπειρα πειθούς, ενημέρωσης και απάντησης στους φόβους τους. Από θεσμούς και πρόσωπα που διέθεταν τεκμήρια εμπιστοσύνης. Μια πολιτική προσέγγισης που θα απευθυνόταν στη μεγάλη πλειονότητα, τουλάχιστον στα 2/3 των ανεμβολίαστων. Γιατί το υπόλοιπο 1/3, απ' ό,τι φαίνεται και από την έρευνα, δεν είναι για εμβόλιο, αλλά για ψυχιατρική διερεύνηση. Αντί γι' αυτό, τα χάσματα μεγάλωσαν και η εμπιστοσύνη χάθηκε, πιθανά ανεπιστρεπτί.
Ενδεικτικά, στην έρευνα της Metron Analysis, οι σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ θεσμών και πολιτών φαίνεται να έχουν διαρραγεί. Στο ερώτημα «ποια εμπιστοσύνη έχετε για την αντιμετώπιση της πανδημίας στην κλίμακα 1-5», η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση είναι στο κατώτερο σημείο, με 2,6. Στην οροφή της κλίμακας βρίσκεται ο προσωπικός γιατρός με 4,1, ο φαρμακοποιός με 4, και οι διεθνείς φορείς (ΠΟΥ κ.λπ.) με 3,2.
Αν όλα αυτά αποτελούν διαπιστώσεις γιατί χάσαμε τη μάχη (ισοπέδωση των ανεμβολίαστων-χάσμα εμπιστοσύνης θεσμών και πολιτών), ταυτόχρονα μπορεί να αποτελούν και πυξίδα για τη διαχείριση του προβλήματος τώρα και στο άμεσο μέλλον. Φωτογραφίζονται οι χρήσιμες απαντήσεις, τα σημεία αιχμής στα οποία θα πρέπει να επικεντρωθεί η επικοινωνιακή καμπάνια, οι φορείς και τα πρόσωπα που είναι σκόπιμο να την αναλάβουν.
Ταυτόχρονα, αναδεικνύεται με απροκάλυπτο τρόπο η νέα ατζέντα λύσεων σε μια στιγμή που η πανδημία δείχνει να ξεφεύγει από τον έλεγχο.
Παρά τους φόβους της κυβέρνησης και των υπόλοιπων κομμάτων να προχωρήσουν στη λύση της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών σε κρίσιμες κατηγορίες του πληθυσμού, οι πολίτες εμφανίζονται πιο ώριμοι.
Το 75,2% αποδέχεται τα εμβόλια να είναι υποχρεωτικά για τους υγειονομικούς, το 71,7% για τους εκπαιδευτικούς, το 68,8% για τους ένστολους. Ακόμη και για την καθολική υποχρεωτικότητα, το 56,4% είναι υπέρ και το 42,5% κατά. Oσοι τρέμουν το περίφημο κόστος, ας ρίξουν μια προσεκτική ματιά στους αριθμούς. Έτσι για να καταπραΰνουν τις φοβίες τους.
Ίσως αυτή να είναι και η λύση να μη χάσουμε τις επόμενες μάχες. Γιατί καλή είναι η αισιοδοξία ότι φτάνουμε στο τέλος του δρόμου, αλλά υπάρχει και η άλλη άποψη... Ότι το μέλλον διαρκεί πολύ, άρα ας προετοιμαζόμαστε για τις επόμενες κρίσιμες μάχες, χωρίς τα λάθη του παρελθόντος.