Το περιστατικό που τον τραυμάτισε ανεπανόρθωτα, τον έκανε την ίδια στιγμή να καταλάβει πως η ζωή είναι εύθραυστη, αλλά και πως μπορείς να επιλέξεις να ζήσεις με αξίες.
Ο Matthew McConaughey είναι από εκείνες τις προσωπικότητες που ενσαρκώνουν την αντίφαση, την υπερβολή, την ομορφιά και το σκοτάδι της ζωής με τον δικό τους, απόλυτα ιδιόρρυθμο τρόπο. Η καριέρα του πέρασε από τρία στάδια - τον νεαρό indie ηθοποιό που γοήτευσε τον Richard Linklater, τον χολιγουντιανό πρωταγωνιστή των ρομαντικών κομεντί, και τέλος τον ώριμο καλλιτέχνη της «McConaissance», εκείνη τη δεύτερη αναγέννηση που τον έφερε στα Όσκαρ και στις πιο απαιτητικές ερμηνείες του.
Αλλά το αληθινά καθοριστικό σημείο στη ζωή του - όπως το αναφέρει η εκτενής συνέντευξη που έδωσε προ ημερών στον βρετανικό Guardian - δεν ήταν ούτε ένα βραβείο ούτε μια μεγάλη επιτυχία στο box office. Ήταν ένα σοκαριστικό περιστατικό που σημάδεψε τη νεότητά του και τον ανάγκασε να ξαναδεί τον εαυτό του και τον κόσμο με τρόπο που κανένα σεμινάριο υποκριτικής δεν θα μπορούσε να του διδάξει.
Ένα αίσθηση ευθύνης και ταυτόχρονα μια δίψα για πειραματισμό
Μεγάλωσε στο Τέξας, σε ένα σπίτι όπου οι γονείς του, James και Kay, αγαπιόντουσαν με πάθος αλλά και με εκρήξεις βίας, χωρίζοντας και ξαναπαντρευόμενοι τρεις φορές, σαν να μην μπορούσαν να ζήσουν ούτε μαζί ούτε χώρια. Ο πατέρας του, ένας μεγαλόσωμος άντρας με σκληρή δουλειά και αδυναμία στο αλκοόλ, του πέρασε τη φιλοσοφία πως η λέξη «can’t» δεν υπάρχει. Αν έλεγες πως «δεν μπορείς» να κάνεις κάτι, εκείνος θα σου έδειχνε πως απλώς «έχεις δυσκολία». Η μητέρα του, δασκάλα αλλά και σκληρή φιγούρα, δεν ανεχόταν τη λέξη «hate». Στο σπίτι μπορούσες να βρίσεις, αλλά όχι να μιλήσεις για «μίσος». Αυτή η ηθική, συχνά αυστηρή και αντιφατική, τον γαλούχησε με μια αίσθηση ευθύνης και ταυτόχρονα με μια δίψα για πειραματισμό.
Στα 18 του, όταν έφυγε για την Αυστραλία με το πρόγραμμα ανταλλαγής Rotary Club, άρχισε να γράφει ποιήματα και να κάνει εσωτερικούς διαλόγους. Ένιωθε μόνος, ξένος σε ξένη γη, και προσπαθούσε να καταλάβει τι σημαίνει επιτυχία, τι αξίζει στη ζωή, τι είναι αληθινό και τι όχι. Ήδη από τότε τον απασχολούσε η διάκριση ανάμεσα στον «nice guy» και τον «good man».
Ο nice guy είναι αυτός που θέλει να αρέσει σε όλους, να αποφεύγει τη σύγκρουση, να επιπλέει ευχάριστα. Ο good man είναι εκείνος που μένει πιστός στις αξίες του, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως θα γίνει δυσάρεστος σε κάποιους. Η ζωή του McConaughey υπήρξε μια μακρά άσκηση να καταλάβει με ποιον από τους δύο ήθελε να ταυτιστεί.
Το τραυματικό περιστατικό που καθόρισε την πορεία του
Το τραυματικό περιστατικό που καθόρισε την πορεία του ήταν η σεξουαλική επίθεση που δέχτηκε στην εφηβεία του - πρώτα όταν εκβιάστηκε να κάνει σεξ στα 15 του, και αργότερα όταν έπεσε θύμα κακοποίησης μέσα σε ένα βαν στα 18, ενώ ήταν αναίσθητος. Στο βιβλίο του «Greenlights» το αναφέρει λακωνικά, σαν μια απλή υποσημείωση ανάμεσα σε αστεία και φιλοσοφικές παρατηρήσεις. Αλλά το βάρος του είναι τεράστιο.
Δεν θέλησε ποτέ να μπει σε λεπτομέρειες, γιατί, όπως λέει, τότε η ιστορία αυτή θα γινόταν ο τίτλος και τίποτε άλλο. Προτίμησε να σταθεί στη σημασία που είχε: την απώλεια της αθωότητας, την ξαφνική επίγνωση πως ο κόσμος δεν είναι αγνός ούτε φιλικός, πως το κακό υπάρχει και μπορεί να σε βρει όταν δεν το περιμένεις.
Ο ίδιος το περιγράφει σαν το πέρασμα από την αθωότητα στη πίστη και από εκεί στον σκεπτικισμό - αλλά όχι στον κυνισμό. Ο κυνισμός, λέει, είναι ασθένεια. Αν ενδώσεις σε αυτόν, χάνεις κάθε πίστη στους ανθρώπους και στον εαυτό σου. Αντίθετα, το σοκ που βίωσε τον ώθησε να γίνει πιο προσεκτικός, πιο συνειδητός, να μάθει να ξεχωρίζει πού μπορεί να σταθεί και πού όχι. Να καταλάβει ότι το να είσαι «καλός άνθρωπος» δεν σημαίνει να ζεις στον κόσμο των ψευδαισθήσεων, αλλά να αποδέχεσαι το κακό και να επιλέγεις παρ’ όλα αυτά τον υψηλότερο δρόμο.
Αυτή η συνειδητοποίηση είναι που τον έσωσε από το να γίνει απλώς ένας ακόμη όμορφος άντρας του Χόλιγουντ. Στα πρώτα του χρόνια, μετά το Dazed and Confused, έγινε ο ωραίος τύπος με τη χαλαρή ατάκα, το «alright, alright, alright», το ζωντανό στερεότυπο του stoner. Ύστερα, η βιομηχανία τον έσπρωξε στις ρομαντικές κομεντί, με αμοιβές που έφταναν τα 15 εκατομμύρια δολάρια. Ήταν επιτυχημένος, αλλά όχι ικανοποιημένος. Ήξερε ότι αυτός ήταν ο «nice guy» που όλοι ήθελαν να βλέπουν, όχι ο «good man» που ο ίδιος ήθελε να είναι.
Έγινε πια όχι απλώς αγαπητός αλλά και σεβαστός
Και τότε πήρε το μεγάλο ρίσκο. Σταμάτησε να δέχεται ρόλους για σχεδόν δύο χρόνια, λέγοντας «όχι» σε όλα όσα θα του έφερναν εύκολο χρήμα. Όλοι πίστευαν πως είχε τρελαθεί. Τα αδέρφια του τον προειδοποιούσαν ότι καταστρέφει την καριέρα του. Εκείνος όμως ήξερε ότι, αν δεν πόνταρε στον εαυτό του, θα έμενε για πάντα εγκλωβισμένος στο χαμόγελο του ρομαντικού πρωταγωνιστή. Το 2011 γύρισε τον Killer Joe, κι από εκεί άρχισε η McConaissance: Dallas Buyers Club, True Detective, The Wolf of Wall Street. Έκανε σωματικές μεταμορφώσεις, υποδύθηκε αμφιλεγόμενους χαρακτήρες, βούτηξε στο σκοτάδι. Έγινε πια όχι απλώς αγαπητός αλλά και σεβαστός.
Παράλληλα, το σοκ της εφηβείας τον είχε αφήσει με μια ανάγκη για πίστη -στην οικογένεια, στον Θεό, στον ίδιο του τον εαυτό. Η ποίηση που γράφει σήμερα, τα Poems & Prayers, δεν είναι απλώς ποιήματα· είναι η ανάγκη να κρατήσει τον διάλογο με τον Θεό ζωντανό, να εξορκίσει τον κυνισμό, να βρει νόημα σε έναν κόσμο γεμάτο αμφιβολίες. Το περιστατικό που τον τραυμάτισε τον έκανε να καταλάβει πως η ζωή είναι εύθραυστη, αλλά και πως μπορείς να επιλέξεις να ζήσεις με αξίες. Αυτό είναι που τον οδήγησε να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα στο να είσαι αγαπητός και στο να είσαι σωστός.
Σήμερα, στα 55 του, με τρία παιδιά και μια γυναίκα που θεωρεί τον άξονα της ζωής του, βλέπει πίσω και αναγνωρίζει ότι χωρίς εκείνο το σκοτεινό συμβάν ίσως να μην είχε ποτέ βρει την πυξίδα του. Το τραύμα έγινε μάθημα, το σοκ έγινε καταλύτης. «Να είσαι καλός άνθρωπος, όχι απλώς καλός τύπος» - αυτή είναι η ουσία της διδασκαλίας του. Και μέσα από τους ρόλους του, τα βιβλία του, ακόμη και τις αμφιλεγόμενες στιγμές του, προσπαθεί να μεταδώσει αυτό που έμαθε με τον δύσκολο τρόπο: πως η ζωή απαιτεί θάρρος, πίστη, και μια διάθεση να αναγνωρίζεις το κακό χωρίς να παραδίνεσαι σε αυτό.
Ο McConaughey δεν είναι απλώς ένας ηθοποιός με Όσκαρ. Είναι ένας άντρας που διαμόρφωσε την κοσμοθεωρία του μέσα από ένα τραύμα που θα μπορούσε να τον καταστρέψει. Αντί γι’ αυτό, τον οδήγησε να ξεχωρίζει ανάμεσα στον συμβιβασμό και την αλήθεια, στον εύκολο δρόμο και τον δύσκολο, στη γοητεία του «nice guy» και στην ευθύνη του «good man». Και ίσως, τελικά, αυτό το περιστατικό στα 18 του χρόνια να είναι το μυστικό της γοητείας του: η γνώση ότι πίσω από το χαμόγελο, τις ατάκες και το στιλ, κρύβεται ένας άνθρωπος που έχει κοιτάξει κατάματα το σκοτάδι και διάλεξε να περπατήσει προς το φως.