Το αποτέλεσμα της δουλειάς της 17χρονης κοπέλας είναι ένας ιστότοπος που δεν απευθύνεται μόνο σε ειδικούς, αλλά κυρίως στους ανθρώπους που φοβούνται να αγγίξουν το πληκτρολόγιο.
Ένα τηλεφώνημα που έγινε τυχαία, ένα απόγευμα του Φεβρουαρίου του 2024, έμελλε να αλλάξει ριζικά τη ζωή της Τεζάβσι Μάνοτ.
Η δεκαεξάχρονη τότε μαθήτρια της Lebanon Trail High School στο Φρίσκο του Τέξας επέστρεφε με τον πατέρα της από μια κατασκήνωση των Scouting America όταν εκείνος πρόσεξε πέντε αναπάντητες κλήσεις από τον 85χρονο παππού της.
Όταν τελικά τον κάλεσε πίσω, ο ηλικιωμένος τού αποκάλυψε ότι είχε λάβει ένα επείγον email από έναν συγγενή τους, τον θείο της Τεζάβσι, που ζητούσε 2.000 δολάρια για να ξεχρεώσει ένα «έκτακτο χρέος». Ο παππούς ήταν έτοιμος να στείλει τα χρήματα. Τον συγκράτησε όμως ο γιος του, προτρέποντάς τον να καλέσει απευθείας τον θείο για να επιβεβαιώσει την ιστορία. Όταν εκείνος σήκωσε το τηλέφωνο, η απάντηση ήταν ξεκάθαρη: «Δεν σου ζήτησα ποτέ χρήματα. Μη στείλεις τίποτα». Ένα απλό τηλεφώνημα είχε αποτρέψει μια απάτη.
Διαδικτυακές απάτες: Οι ηλικιωμένοι αποτελούν εύκολο στόχο
Η Τεζάβσι σοκαρίστηκε. Η ιδέα ότι κάποιοι εκμεταλλεύονταν την απειρία και την αθωότητα ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας την εξόργισε. Όταν επέστρεψε σπίτι, κλείστηκε στο δωμάτιό της και άρχισε να ψάχνει στο διαδίκτυο. Πολύ γρήγορα κατάλαβε ότι η περίπτωση του παππού της δεν ήταν μεμονωμένο περιστατικό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του FBI, μόνο το 2024 καταγράφηκαν σχεδόν 860.000 αναφορές διαδικτυακών απατών, με συνολικές δυνητικές απώλειες άνω των 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Από αυτά, τα περιστατικά που αφορούσαν ανθρώπους άνω των 60 ετών ξεπερνούσαν τα 5 δισεκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση 32% σε σχέση με το 2023. Οι ηλικιωμένοι αποτελούν εύκολο στόχο: συχνά συνταξιούχοι, με οικονομίες ζωής, αλλά χωρίς ουσιαστική εξοικείωση με τον ψηφιακό κόσμο.
Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) των ΗΠΑ ανέφερε ότι το ποσοστό των ηλικιωμένων που έχασαν πάνω από 10.000 δολάρια από διαδικτυακές απάτες τετραπλασιάστηκε από το 2020 ως το 2024, ενώ όσοι έχασαν πάνω από 100.000 δολάρια αυξήθηκαν επτά φορές - το 2024 μόνο, η ζημιά έφτασε τα 445 εκατομμύρια. Και αυτά είναι μόνο τα δηλωμένα περιστατικά· πολλοί ηλικιωμένοι δεν αναφέρουν τίποτα από ντροπή.
Το πρόβλημα της διαδικτυακής απάτης στην Ελλάδα
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και στην Ελλάδα οι ηλικιωμένοι αποτελούν ολοένα και συχνότερα στόχο οργανωμένων κυκλωμάτων, είτε μέσω διαδικτύου είτε με τηλεφωνικές απάτες. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΡΤ, χιλιάδες πολίτες έχουν πέσει θύματα τέτοιων πρακτικών τα τελευταία χρόνια, με δεκάδες περιπτώσεις να αφορούν ηλικιωμένους που εξαπατώνται μέσω τηλεφώνου ή email.
Στην Αρκαδία, για παράδειγμα, καταγγέλθηκαν 71 περιπτώσεις εξαπάτησης πολιτών από το 2012, ενώ στις Σέρρες, το καλοκαίρι του 2021, υπήρξαν 100 καταγγελίες απόπειρας απάτης μέσα σε λίγους μήνες, με συνηθισμένο σενάριο το ψεύτικο τροχαίο ατύχημα συγγενικού προσώπου. Ανάλογες υποθέσεις έχουν αναφερθεί στη Φλώρινα και σε άλλες περιοχές, με θύματα που συχνά παραδίδουν μεγάλα χρηματικά ποσά.
Στο διαδίκτυο, πέρα από τα παραδοσιακά phishing emails, έχουν αυξηθεί και οι λεγόμενες «ρομαντικές απάτες» (romance scams), όπου επιτήδειοι δημιουργούν διαδικτυακές σχέσεις εμπιστοσύνης και στη συνέχεια ζητούν χρήματα, εκμεταλλευόμενοι τη μοναξιά πολλών ηλικιωμένων.
Η Ελληνική Αστυνομία έχει δημοσιεύσει οδηγίες αυτοπροστασίας, όπως να μην παραδίδονται κωδικοί τραπεζών, να μη γίνονται μεταφορές χρημάτων χωρίς επιβεβαίωση και να καλούνται άμεσα οι συγγενείς όταν υπάρχει υποτιθέμενη «έκτακτη ανάγκη». Παρ’ όλα αυτά, το πρόβλημα συνεχίζει να διογκώνεται, καθώς τα κυκλώματα εξελίσσουν συνεχώς τις μεθόδους τους.
Shield Seniors - «Ασπίδα για τους Ηλικιωμένους»
Αυτό το σοκ έγινε κίνητρο. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, η Τεζάβσι άρχισε να σχεδιάζει κάτι που δεν υπήρχε: μια πλατφόρμα προστασίας ηλικιωμένων από διαδικτυακές απάτες. Το ονόμασε Shield Seniors - «Ασπίδα για τους Ηλικιωμένους». Η ιδέα της ήταν απλή αλλά ριζοσπαστική: ένας ιστότοπος που θα εκπαίδευε, θα αναλύει, θα προειδοποιεί και θα καθοδηγεί ανθρώπους τρίτης ηλικίας, δίνοντάς τους τα εργαλεία να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τον ψηφιακό κόσμο με ασφάλεια.
Στην πλατφόρμα, οι χρήστες μπορούν να μάθουν πώς να δημιουργούν ασφαλή κωδικούς, να αναγνωρίζουν ύποπτα emails, να αποφεύγουν επικίνδυνα links και να αναφέρουν απατεώνες. Στο τμήμα «Learn» συγκεντρώνονται βασικοί οδηγοί κυβερνοασφάλειας με απλή γλώσσα, ενώ στο «Ask» υπάρχει ένας chatbot που απαντά σε ερωτήσεις με σύντομα, κατανοητά μηνύματα, χωρίς περίπλοκους τεχνικούς όρους.
Το πραγματικό επίτευγμα, ωστόσο, κρύβεται στο τμήμα «Analyze». Εκεί, οι χρήστες μπορούν να ανεβάσουν ύποπτα emails ή μηνύματα, τα οποία η πλατφόρμα αναλύει με ακρίβεια 95% για το αν πρόκειται για απάτη ή όχι. Δεν σταματά όμως εκεί: εξηγεί και γιατί κάτι θεωρείται ύποπτο, ώστε οι ηλικιωμένοι να κατανοούν και να μαθαίνουν.
Στόχος δεν είναι να εξαρτώνται από το σύστημα, αλλά να γίνουν ανεξάρτητοι και αυτόνομοι χρήστες. Τέλος, στην ενότητα «Report» η Shield Seniors προσφέρει άμεσες συνδέσεις με 14 κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς, όπως το FBI, την AARP και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, για να μπορούν τα θύματα να καταγγείλουν περιστατικά και να συμβάλουν στη συλλογική προστασία.
Η τεχνογνωσία της έχει οικογενειακή βάση
Η πορεία της δεν ήταν εύκολη. Η Τεζάβσι είναι μαθήτρια, με δραστηριότητες που θα γέμιζαν... δύο ζωές: είναι μέλος των Scouting America, έχει κερδίσει τον βαθμό Eagle Scout, παίζει βιολί στην ορχήστρα του σχολείου, διδάσκει διαδικτυακά μαθηματικά και αγγλικά σε πρόσφυγες από το Μπουτάν μέσω της οργάνωσης Vibha, συμμετέχει στο North Texas Food Bank και συνεργάζεται με την κοινωνική επιχείρηση TangoTab για να παρέχει γεύματα σε οικογένειες που το έχουν ανάγκη.
Παράλληλα, έχει ασχοληθεί με μαθήματα κυβερνοασφάλειας, είναι ενεργό μέλος της πρωτοβουλίας Girls Who Code και του προγράμματος CyberPatriot της Πολεμικής Αεροπορίας και της Διαστημικής Δύναμης των ΗΠΑ. Όπως λέει η ίδια: «Λατρεύω το ότι μπορείς να λύνεις προβλήματα με τον υπολογιστή σου. Η δημιουργία είναι το αγαπημένο μου κομμάτι».
Η τεχνογνωσία της έχει οικογενειακή βάση. Και οι δύο γονείς της εργάζονται στον τομέα της τεχνολογίας, ενώ σημαντική καθοδήγηση είχε και από τη μέντορά της, την Ααράθι Ρατζαμανίκαμ, υπεύθυνη μηχανικού λογισμικού στον τραπεζικό τομέα, η οποία τη βοήθησε να διαμορφώσει την αρχιτεκτονική του ιστότοπου και να κατανοήσει πώς λειτουργεί το οικοσύστημα των διαδικτυακών απατών. «Βλέπω τέτοιες υποθέσεις καθημερινά», λέει η Ρατζαμανίκαμ. «Η Τεζάβσι έχει το πάθος και την επιμονή να κάνει την πραγματική διαφορά».
Το αποτέλεσμα της δουλειάς της είναι ένας ιστότοπος που δεν απευθύνεται μόνο σε ειδικούς, αλλά κυρίως στους ανθρώπους που φοβούνται να αγγίξουν το πληκτρολόγιο. Με μεγάλα γράμματα, απλές οδηγίες, ήρεμη γαλάζια αισθητική και δοκιμές με τους ίδιους τους παππούδες της, η Shield Seniors έχει σχεδιαστεί για να εμπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Γι’ αυτό και, παρότι βρίσκεται ακόμη σε δοκιμαστική έκδοση, η αναγνώριση ήρθε γρήγορα: TIME Kid of the Year 2025, TEDx ομιλίες, βραβεία και συνεργασίες με οργανισμούς όπως η AARP.
Η Τεζάβσι δεν έχει σκοπό να σταματήσει εδώ. Σχεδιάζει να επεκτείνει την πλατφόρμα, να ενσωματώσει εμπορικό AI για μεγαλύτερη ακρίβεια και να επισκεφθεί περισσότερες δομές φιλοξενίας ηλικιωμένων, για να διδάξει από κοντά στους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Όπως λέει η ίδια: «Πολλοί ντρέπονται όταν πέφτουν θύματα απάτης. Δεν πρέπει. Είναι μια εμπειρία μάθησης. Και όσο περισσότεροι αναφέρουμε τα περιστατικά τόσο λιγότεροι θα την πατήσουν ξανά».