Στον κόσμο των πολύ πλουσίων, η απόλυτη χλιδή είναι πλέον ένα πράγμα: η αφαίρεση της κοινωνικής τριβής. Η δυνατότητα να ζουν χωρίς καμία από τις μικρές «ταπεινώσεις» της καθημερινότητας που οι υπόλοιποι θεωρούμε δεδομένες.
Η νέα πραγματικότητα των υπερπλουσίων δεν μετριέται πια σε τετραγωνικά, αριθμό υπαλλήλων ή ιλιγγιώδη ποσά σε επενδυτικά χαρτοφυλάκια. Μετριέται σε ιδιωτικότητα - σε privacy. Σε άδειους διαδρόμους, σε πόρτες που δεν ανοιγοκλείνουν για όλους, σε ανελκυστήρες που σε πάνε κατευθείαν από το αυτοκίνητο στο σαλόνι σου χωρίς να αντικρίσεις ποτέ άνθρωπο.
Στον κόσμο των πολύ πλουσίων, η απόλυτη χλιδή είναι πλέον ένα πράγμα: η αφαίρεση της κοινωνικής τριβής. Η δυνατότητα να ζουν χωρίς καμία από τις μικρές «ταπεινώσεις» της καθημερινότητας που οι υπόλοιποι θεωρούμε δεδομένες.
Ένας κόσμος ιδιωτικοποιημένος
Στο Μαϊάμι, που λειτουργεί πια σαν εργαστήριο αυτού του νέου μοντέλου ζωής, το φαινόμενο είναι εμφανές παντού. Οι Masoud και Stephanie Shojaee, ζεύγος developers και influencers της αμερικανικής ελίτ, ζουν κυριολεκτικά μέσα σε έναν παράλληλο κόσμο πλήρως ιδιωτικοποιημένο. Όταν βγαίνουν για φαγητό στο Μαϊάμι, δεν περιμένουν ποτέ στην ουρά ούτε ακούνε το βουητό της αίθουσας. Πηγαίνουν κατευθείαν στο κλειστό τμήμα του εστιατορίου MILA, όπου τους περιμένουν ήδη τα αγαπημένα τους cocktails και τα chopsticks χαραγμένα με τα ονόματά τους. Είναι μια πραγματικότητα στην οποία τίποτα δεν χρειάζεται να ζητηθεί – είναι ήδη προβλεπόμενο.
Η πολυτέλεια είναι να μη χρειαστείς τίποτα από κανέναν
Στα ταξίδια τους, η δημόσια σφαίρα είναι απλώς κάτι που βλέπουν από μακριά. Αποβιβάζονται από το ιδιωτικό τους jet, μπαίνουν σε ένα Maybach, και μέσω μιας ξεχωριστής εισόδου ανεβαίνουν κατευθείαν στη σουίτα τους χωρίς να περάσουν από lobby, χωρίς τη μικρή αναμονή, χωρίς τα βλέμματα των περαστικών. Η πολυτέλεια είναι χρόνος και σιωπή. Η πολυτέλεια είναι να μη χρειαστείς τίποτα από κανέναν.
Ο Gil Dezer, άλλος ένας πόλος πλούτου και ιδιωτικότητας, σχεδιάζει ολόκληρες κατοικίες γύρω από το concept της πλήρους απομόνωσης: ανελκυστήρες για αυτοκίνητα που σε αφήνουν έξω από την πόρτα, sky garages, ιδιωτικές πισίνες σε κάθε μονάδα, εστιατόρια όπου τα τραπέζια έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε κανείς να μη βλέπει κανέναν.
Η αρχιτεκτονική της ιδιωτικότητας γίνεται πια η μεγάλη τάση της αγοράς. Και φυσικά, όχι μόνο στην αρχιτεκτονική: οι συναυλίες που για όλους τους άλλους σημαίνουν συνωστισμό και φωνές, για αυτούς μετατρέπονται σε παραστάσεις στην αμμουδιά της πίσω αυλής τους, με μεγάλα ονόματα να τραγουδούν αποκλειστικά για μια χούφτα καλεσμένους.
Η νέα οικονομία που χτίζεται γύρω από αυτή την ανάγκη για πλήρη ιδιωτικότητα ξεφεύγει από τη λογική των VIP εμπειριών του παρελθόντος. Δεν πρόκειται για προνόμια μέσα στον δημόσιο χώρο – πρόκειται για την ολική εξάλειψη του δημόσιου χώρου.
Στο Centner Wellness, για παράδειγμα, οι υπερπλούσιοι νοικιάζουν ολόκληρο το κέντρο για μέρες, μετατρέποντάς το σε ένα εργαστήριο προσωπικής αναγέννησης. Ο καθένας τους έχει τον δικό του θεραπευτή, τις δικές του machine-based θεραπείες, τον δικό του ρυθμό ύπνου και αναπνοής. Κανείς δεν μοιράζεται τίποτα.
Μια ζωή τόσο προσεκτικά σχεδιασμένη
Η κοινωνικότητα για τους πολύ πλούσιους γίνεται επίσης ένας κόσμος κλειστός, επιμελημένος, χωρίς αβεβαιότητες. Λέσχες όπως η Faena Rose λειτουργούν με επιτροπές ένταξης, ετήσια τέλη χιλιάδων δολαρίων και έναν κατάλογο εκδηλώσεων που μοιάζει πιο πολύ με μικρή μπιενάλε παρά με κοινωνικό club.
Η κοινωνική τους ζωή χτίζεται σαν μια σειρά από μικρές ιδιωτικές σκηνές, σχεδιασμένες να προστατεύουν την οικειότητα, την ασφάλεια και –ίσως πάνω από όλα– την αίσθηση ότι βρίσκονται διαρκώς ανάμεσα σε ομοϊδεάτες.
Και όταν θέλουν να ταξιδέψουν; Ο κόσμος ανοίγει σαν προσωπικό κουκούλι: ιδιωτικά νησιά, σουίτες πάνω από flagship stores μεγάλων οίκων όπου το after-hours shopping γίνεται τελετουργία, εστιατόρια χωρίς κοινό, σεφ που έρχονται με το αεροπλάνο, ελικόπτερα που περιμένουν έτοιμα στην αυλή.
Είναι μια ζωή τόσο προσεκτικά σχεδιασμένη ώστε να μη χρειαστεί ποτέ να ακουμπήσουν τον δημόσιο χώρο, παρά μόνο ως σκηνικό που περνά γρήγορα από το παράθυρο του αυτοκινήτου.
Το ενδιαφέρον με αυτό το φαινόμενο δεν είναι μόνο η υπερβολή των παροχών αλλά το γεγονός ότι ο πλούτος, πλέον, δεν εκφράζεται μέσα από επίδειξη. Η νέα επίδειξη είναι η εξαφάνιση. Όσο πιο αόρατος είσαι από τον καθημερινό κόσμο, τόσο πιο ψηλά στην κοινωνική ιεραρχία ανεβαίνεις.
Η κοινωνική τριβή θεωρείται αγένεια· η δημόσια εμπειρία, χάσιμο χρόνου· η τυχαία συνάντηση, κίνδυνος. Το χρήμα αγοράζει τον έλεγχο του περιβάλλοντος, του χρόνου, της ανθρώπινης παρουσίας γύρω σου.
Η ιδιωτικότητα μετατρέπεται σε εμπόρευμα
Το ερώτημα που εγείρεται είναι αν αυτή η τάση συνιστά νέο κοινωνικό μοντέλο ή απλώς το ακραίο σημείο μιας ήδη υπάρχουσας πραγματικότητας. Ήδη βλέπουμε πώς η ιδιωτικότητα, κάποτε συλλογική ανάγκη, μετατρέπεται σε εμπόρευμα.
Στις πόλεις, σε παραλίες, σε κέντρα ευεξίας, σε πολιτιστικά γεγονότα, η πρόσβαση γίνεται αριθμημένη και περιορισμένη. Οι υπερπλούσιοι δεν θέλουν απλώς υπηρεσίες καλύτερες – θέλουν υπηρεσίες που τους αφαιρούν από τον κόσμο.
Και κάπου εκεί, εμφανίζεται ένα παράδοξο: ο ολοκληρωτικός ιδιωτικός κόσμος τους προϋποθέτει μια άλλη πραγματικότητα γεμάτη από εργαζομένους, τεχνικούς, σεφ, πιλότους, θεραπευτές, οδηγούς – όλους όσοι κινούν αθόρυβα τα νήματα για να μη χρειαστεί οι ίδιοι να δουν κανέναν. Πίσω από κάθε ήσυχη σουίτα, κρύβεται ένας θορυβώδης μηχανισμός.
Όμως για εκείνους που μπορούν να πληρώσουν, ο κόσμος αυτός λειτουργεί σαν υπόσχεση: μπορείς να ζήσεις χωρίς τις μικρές ενοχλήσεις της ανθρώπινης κοινότητας. Κανείς δεν σε αγγίζει, κανείς δεν σε καθυστερεί, κανείς δεν σου αποσπά την προσοχή. Και όσο η συγκέντρωση του πλούτου αυξάνεται, τόσο αυτό το ιδιωτικό σύμπαν θα επεκτείνεται, θα πυκνώνει, θα θωρακίζεται.
Ίσως, τελικά, η απόλυτη πολυτέλεια του 21ου αιώνα να είναι η πλήρης εξαΰλωση του δημόσιου βίου. Να ζεις μέσα σε έναν κόσμο που έχει κατασκευαστεί αποκλειστικά για σένα – και να μην το μοιράζεσαι με κανέναν.