Η μελέτη των 150 επεισοδίων των πρώτων τριών κύκλων έδωσε ακριβώς αυτό το... insight, την προοπτική, από την οποία βγήκαν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα.
Η Bluey, ένα χαριτωμένο, έξυπνο κουτάβι από την Αυστραλία, δεν είναι απλώς ένα δημοφιλές παιδικό πρόγραμμα· όπως αποκαλύπτει μια νέα μελέτη, λειτουργεί ως… προπονητής ανθεκτικότητας για τα παιδιά. Ερευνητές από το CQ University στην Αυστραλία παρακολούθησαν 150 επεισόδια της σειράς και ανακάλυψαν ότι η καθημερινή ζωή των ηρώων της Bluey μπορεί να διδάξει στα παιδιά πώς να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις, να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους και να αναπτύσσουν δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν σε όλη τους τη ζωή.
Η Bluey, που έκανε πρεμιέρα το 2018, έχει κερδίσει το κοινό παγκοσμίως με τη ρεαλιστική απεικόνιση της οικογενειακής ζωής και την προσοχή της στη λεπτομέρεια των καθημερινών εμπειριών των παιδιών. Μέχρι σήμερα, όμως, κανείς δεν είχε εξετάσει συστηματικά πώς ένα παιδικό πρόγραμμα μπορεί να παρουσιάσει ανθεκτικότητα και να διδάξει πρακτικά μαθήματα ζωής. Η μελέτη των 150 επεισοδίων των πρώτων τριών κύκλων έδωσε ακριβώς αυτό το... insight, την προοπτική, από την οποία βγήκαν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα.
Η σημασία της ανθεκτικότητας
Η ανθεκτικότητα δεν αφορά απλώς το να “αντέχεις” στις δυσκολίες. Είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζεις προκλήσεις, να προσαρμόζεσαι σε αντιξοότητες και να ανακάμπτεις από δυσκολίες. Η έρευνα δείχνει ότι τα παιδιά που αναπτύσσουν ανθεκτικότητα μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα το στρες, να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, να χτίσουν υγιείς σχέσεις και να αποδίδουν καλύτερα στο σχολείο. Αντίθετα, η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και κακής διαχείρισης συναισθημάτων στην ενήλικη ζωή.
Τα σημερινά παιδιά αντιμετωπίζουν αυξανόμενες προκλήσεις ψυχικής υγείας. Μια έρευνα ανθεκτικότητας το 2023 σε σχεδόν 140.000 μαθητές έδειξε ότι περισσότεροι από ένας στους τέσσερις μαθητές δημοτικού και ένας στους τρεις μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανέφεραν υψηλά επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι όσο νωρίτερα υποστηρίζεται η ανάπτυξη ανθεκτικότητας, τόσο μεγαλύτερο το όφελος, καθώς τα παιδιά αποκτούν δεξιότητες διαχείρισης πριν εγκαθιδρυθούν αρνητικά πρότυπα.
Πώς η τηλεόραση μπορεί να βοηθήσει
Η αφήγηση μέσα από ταινίες, βιβλία και τηλεοπτικές σειρές μπορεί να δείξει στα παιδιά πώς να αντιμετωπίζουν δυσκολίες όχι με διαλέξεις, αλλά μέσω μοντέλων συμπεριφοράς όπως η διαχείριση συναισθημάτων, η επίλυση προβλημάτων και η ενσυναίσθηση. Οι χαρακτήρες ζώων, όπως η Bluey, προσφέρουν επιπλέον ευκαιρίες μάθησης, καθώς τα παιδιά τείνουν να έλκονται φυσικά από αυτά.
Η μελέτη των 150 επεισοδίων επικεντρώθηκε σε κάθε ιστορία, χαρακτήρα και θέμα, αναζητώντας στιγμές όπου ένας χαρακτήρας αντιμετώπιζε μια πρόκληση και έδειχνε ανθεκτικότητα.
Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το Grotberg Resilience Framework, ένα αναγνωρισμένο μοντέλο ψυχολογίας που διαχωρίζει την ανθεκτικότητα σε τρεις βασικές κατηγορίες:
I have (Έχω): Το δίκτυο υποστήριξης γύρω από το παιδί, όπως οικογένεια, φίλοι και πρότυπα της κοινότητας.
I can (Μπορώ): Πρακτικές δεξιότητες αντιμετώπισης, όπως επίλυση προβλημάτων, διαχείριση συναισθημάτων και αίτηση βοήθειας όταν χρειάζεται.
I am (Είμαι): Εσωτερικές δυνάμεις του παιδιού, όπως αυτοπεποίθηση, αισιοδοξία, αυτοέλεγχος και αίσθηση αξίας.
Η Bluey διδάσκει ανθεκτικότητα
Η μελέτη διαπίστωσε ότι σχεδόν οι μισές από τις 150 περιπτώσεις (73 επεισόδια) περιείχαν ένα σαφές μήνυμα ανθεκτικότητας, είτε ως κύριο είτε ως δευτερεύον θέμα. Σχεδόν τα δύο τρίτα αυτών των στιγμών υποστηρίζονταν από έναν γονέα, συχνά τη μητέρα της Bluey, Chilli. Αυτή η προσέγγιση αντιστοιχεί στην κατηγορία “I have”, όπου τα παιδιά αντλούν δύναμη από φροντιστικά ενήλικα πρόσωπα όταν τα πράγματα δυσκολεύουν.
Για παράδειγμα, στο επεισόδιο The Show (σεζόν δύο, επεισόδιο 19), η Bingo αφήνει κατά λάθος να πέσει ένα δίσκος με πρωινό και ξεσπά σε κλάματα. Η μητέρα της με ήρεμο τρόπο εξηγεί τη διαδικασία διαχείρισης: «Έκανα ένα μικρό λάθος, σηκώθηκα, σκούπισα τα δάκρυά μου και συνεχίζω». Αργότερα, η Bingo επαναλαμβάνει τις ίδιες λέξεις όταν κάτι πάει στραβά ξανά. Η έρευνα δείχνει ότι όταν οι γονείς μοντελοποιούν πώς να αναγνωρίζουν τη δυσφορία, να εκφράζουν συναισθήματα και να ανακάμπτουν με ηρεμία, τα παιδιά μαθαίνουν σταδιακά να διαχειρίζονται τα αρνητικά συναισθήματα αποτελεσματικά.
Παράλληλα, η Bluey και η αδερφή της συχνά επιδεικνύουν πρακτικές δεξιότητες αντιμετώπισης μόνα τους. Στο επεισόδιο Keepy Uppy (σεζόν ένα, επεισόδιο τρία), το τελευταίο μπαλόνι ενός παιχνιδιού σπάει. Τα παιδιά σταματούν, το αποδέχονται και χαμογελούν λέγοντας: «Λοιπόν, ήταν διασκεδαστικό». Σε μια στιγμή, βλέπουμε την απογοήτευση, τον αυτοέλεγχο και την επαναδιατύπωση, δηλαδή όλο τον πυρήνα της κατηγορίας “I can”.
Καθημερινές στιγμές μετατρέπονται σε ισχυρά μαθήματα
Οι καθημερινές στιγμές μετατρέπονται σε ισχυρά μαθήματα. Στο επεισόδιο Seesaw (σεζόν δύο, επεισόδιο 27), η Pom Pom δείχνει αποφασιστικότητα και αυτοπεποίθηση για να φτάσει στην κορυφή της τραμπάλας και να σώσει τους φίλους της, παραδείγματος χάριν της κατηγορίας “I am”. Όπως δηλώνει η ίδια: «Τα [σκυλιά ράτσας] Pomeranian είναι μικρά αλλά σκληραγωγημένα»
Η Bluey καλύπτει σχεδόν όλα τα βασικά στοιχεία της ανθεκτικότητας: εμπιστοσύνη στις σχέσεις, επικοινωνία συναισθημάτων, επίλυση προβλημάτων, αυτορρύθμιση, ενσυναίσθηση και πολλά άλλα.
Στο επεισόδιο Sheepdog (σεζόν τρία, επεισόδιο 11), η Chilli λέει στην οικογένειά της ότι χρειάζεται «20 λεπτά» μόνο για τον εαυτό της. Η Bluey ανησυχεί ότι έκανε κάτι λάθος. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, η Bluey επαναλαμβάνει ήρεμα τα λόγια της μητέρας της σε ένα παιχνίδι: «Είναι δύσκολο να σε φροντίζω. Απλώς χρειάζομαι 20 λεπτά». Αυτή η απλή σκηνή διδάσκει στα παιδιά τη φροντίδα του εαυτού και την ενσυναίσθηση, μαθαίνοντάς τους ότι και οι ενήλικες χρειάζονται ξεκούραση.
Τι μαθαίνουν οι γονείς
Η μελέτη υπογραμμίζει ότι οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Bluey ως εργαλείο εκπαίδευσης για την ανθεκτικότητα. Παρακολουθώντας τα επεισόδια μαζί με τα παιδιά τους, μπορούν να ξεκινήσουν συζητήσεις για τη διαχείριση συναισθημάτων, τη λήψη αποφάσεων, την αποδοχή απογοητεύσεων και την ενσυναίσθηση προς τους άλλους. Η έρευνα δείχνει ότι όταν οι γονείς μοντελοποιούν την ανθεκτικότητα, τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα να αντιμετωπίζουν τις δικές τους προκλήσεις.
Επιπλέον, τα επεισόδια δείχνουν ότι η ανθεκτικότητα δεν είναι μόνο ατομική υπόθεση. Η υποστήριξη της οικογένειας, η φιλία και η κοινότητα παρέχουν στα παιδιά τη βάση για να αντεπεξέρχονται σε δυσκολίες. Η Bluey ενσωματώνει όλες αυτές τις αξίες μέσα σε καθημερινές, ρεαλιστικές ιστορίες, καθιστώντας τη σειρά ένα μοναδικό εργαλείο για μάθηση μέσα από ψυχαγωγία.
Η Bluey δεν είναι απλώς ένα διασκεδαστικό κουτάβι της τηλεόρασης. Μέσα από τις καθημερινές της περιπέτειες, μαθαίνει στα παιδιά πώς να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, πώς να επιλύουν προβλήματα και πώς να αξιοποιούν τη στήριξη των άλλων. Παράλληλα, διδάσκει στους γονείς τη σημασία του να αποτελούν πρότυπα ανθεκτικότητας και ενσυναίσθησης.
Η ανθεκτικότητα, όπως δείχνει η μελέτη, είναι κάτι που μπορεί να καλλιεργηθεί από μικρή ηλικία και να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την ευημερία των παιδιών. Με λίγα λόγια, η Bluey αποδεικνύεται ότι δεν είναι μόνο μια σειρά κινουμένων σχεδίων, αλλά ένα μάθημα ζωής, ένα εργαλείο ψυχικής ανάπτυξης και ένας οδηγός για το πώς η καθημερινή ζωή, με τα μικρά της εμπόδια, μπορεί να μας διδάξει μεγάλες αξίες.