Οι άνθρωποι που είναι αλλεργικοί στους άλλους ανθρώπους - Το σπάνιο σύνδρομο

Μερικοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί στους άλλους – αλλά το μυστήριο του πώς συμβαίνει αυτό μόλις αρχίζει να ξετυλίγεται για τους επιστήμονες.

Η Maura πιστεύει ότι τα προφυλακτικά τής έσωσαν τη ζωή. Σήμερα, σε ηλικία 43 ετών και ζώντας στο Οχάιο των ΗΠΑ, η Maura λέει μιλώντας στο ΒΒC ότι το πρόβλημα ξεκίνησε στα είκοσί της, όταν εμφανίστηκε σταδιακά. «Παρατήρησα ότι τα γεννητικά μου όργανα παρουσίαζαν ένα χαρακτηριστικό κάψιμο μετά από [απροστάτευτη] σεξουαλική επαφή», αφηγείται.

Η Maura δεν ένιωθε άνετα να το αναφέρει στον σύντροφό της. Έτσι, περίμενε μέχρι να φύγει και μετά πλένονταν σχολαστικά. Προσπάθησε να αλλάξει τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας που χρησιμοποιούσε, από σαπούνι σε λιπαντικό. Αλλά το πρόβλημα επιδεινώθηκε και εντάθηκε σε πρήξιμο και ερυθρότητα. Και συνέβαινε μόνο μετά από επαφή με σπέρμα.

Τελικά χώρισε με αυτόν τον άντρα και άρχισε να βγαίνει με κάποιον που χρησιμοποιούσε πάντα προφυλακτικά. «Δεν ήταν πρόβλημα μέχρι που μια νύχτα, ενώ ήμασταν στο κρεβάτι μετά το σεξ, η γλώσσα μου άρχισε ξαφνικά να πρήζεται», αφηγείται η Maura. «Ο σύντροφός μου είδε τι συνέβαινε, φώναξε «Πνίγεσαι!» Ευτυχώς, μπορούσα ακόμα να αναπνέω αρκετά για να εισπνεύσω το φάρμακο στους πνεύμονές μου».

Η Maura, που πάσχει επίσης από άσθμα και διάφορες αλλεργίες, πιστεύει ότι το προφυλακτικό είχε σπάσει και το σπέρμα είχε διαρρεύσει. Τώρα, η ίδια και ο μακροχρόνιος σύντροφός της είναι ακόμη πιο προσεκτικοί στη χρήση προφυλακτικών. Μέχρι που της συνέβη αυτό, δεν ήξερε ότι ήταν δυνατό να είναι κανείς αλλεργικός στο σπέρμα, λέει.

Αν και είναι εξαιρετικά σπάνιες, ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν σοβαρές ανοσολογικές αντιδράσεις στο σώμα άλλων ανθρώπων. Αυτές οι συχνά παρεξηγημένες καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν όχι μόνο την υγεία, αλλά και την εργασία, τις σχέσεις και γενικά τον τρόπο με τον οποίο κάποιος κινείται στον κόσμο. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνονται αυτές οι αντιδράσεις και τα αίτια τους παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο.

Πρόκειται για πραγματικές αλλεργίες ή για κάτι άλλο; Καθώς οι επιστήμονες αρχίζουν να συλλέγουν κάποιες ενδείξεις, αυτές οι παράξενες αντιδράσεις αποκαλύπτουν πληροφορίες για τη χημεία του σώματός μας και τις ιδιαιτερότητες του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος.

Από το δέρμα

Συχνά, η ευαισθησία στο σώμα ενός άλλου ατόμου σχετίζεται με τα εξωτερικά προϊόντα που εμφανίζονται σε αυτό το σώμα. Για παράδειγμα, το δέρμα μπορεί να μεταφέρει συνθετικά αρώματα, όπως αυτά που περιέχονται σε αποσμητικά και αφρόλουτρα. Πάνω από 150 αρώματα συνδέονται με αλλεργίες εξ επαφής.

Ευαισθησία στην φυσική οσμή ενός σώματος

Ο παράγοντας που τις προκαλεί δεν είναι πάντα σαφής. Μια Αμερικανίδα με σοβαρή μορφή συνδρόμου ενεργοποίησης των μαστοκυττάρων, στο οποίο τα κύτταρα που καταπολεμούν τις λοιμώξεις αρχίζουν να δυσλειτουργούν, ανέπτυξε αλλεργικές αντιδράσεις στη μυρωδιά του συζύγου της.

Η Sabine Altrichter, γιατρός στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Kepler της Αυστρίας, λέει ότι, αν και η σχέση δεν έχει αποδειχθεί, ορισμένοι ασθενείς με διαταραχές των μαστοκυττάρων υποψιάζονται ότι είναι ευαίσθητοι στις φυσικές οσμές του σώματος ή στις χημικές ουσίες που εκπέμπονται από το δέρμα άλλων ανθρώπων.

Το δέρμα εκπέμπει πολλές ενώσεις που συμβάλλουν στην οσμή του σώματος. Αυτά τα αέρια του δέρματος μπορεί να περιλαμβάνουν χημικές ουσίες όπως το τολουόλιο, το οποίο υπάρχει στο αργό πετρέλαιο και χρησιμοποιείται για την παρασκευή προϊόντων όπως χρώματα και πλαστικά. Οι άνθρωποι μπορούν να απορροφήσουν το τολουόλιο σκόπιμα, για παράδειγμα όταν εισπνέουν κόλλα για να «φτιαχτούν» ή ακούσια, για παράδειγμα μέσω της έκθεσης στην εργασία. Το τολουόλιο είναι επίσης μία από τις πολλές χημικές ουσίες που περιέχονται στον καπνό του τσιγάρου.

Το σύνδρομο People Allergic To Me (PATM)

Μια ομάδα ανθρώπων που μπορεί να ρίξει λίγο φως στις αντιδράσεις προς άλλους ανθρώπους είναι εκείνοι που πάσχουν από τη μυστηριώδη πάθηση People Allergic To Me (PATM ή «Άνθρωποι που είναι αλλεργικοί σε μένα»). Η PATM είναι ένα ασυνήθιστο φαινόμενο, όπου οι άλλοι αναπτύσσουν συχνά συμπτώματα τύπου αλλεργίας, όπως βήχα και πνιγμό, όταν βρίσκονται κοντά τους.

Το 2023, ο Yoshika Sekine, καθηγητής χημείας στο Πανεπιστήμιο Tokai της Ιαπωνίας, και οι συνεργάτες του ερεύνησαν τα αέρια του δέρματος που εκπέμπονται από άτομα που αναφέρουν συμπτώματα PATM. Από τα 75 αέρια του δέρματος που μελέτησε η ομάδα, το τολουόλιο ήταν ιδιαίτερα πιθανό να υπάρχει. Τα άτομα της ομάδας PATM εξέπεμπαν 39 φορές περισσότερο από αυτή την χημική ουσία, κατά μέσο όρο, από όσους δεν είχαν την πάθηση.

«Το τολουόλιο εισπνέεται μέσω του αέρα κατά την αναπνοή. Ως επιβλαβής ένωση, μεταβολίζεται συνήθως από το ήπαρ και αποβάλλεται με τα ούρα», εξηγεί ο Sekine. «Ωστόσο, οι ασθενείς με PATM έχουν μειωμένη ικανότητα να διώχνουν το τολουόλιο από το δέρμα τους, με αποτέλεσμα τη συσσώρευσή του στην κυκλοφορία του αίματος και την επακόλουθη απελευθέρωσή του μέσω του δέρματος», λέει.

Ο Sekine σημειώνει ότι η ίδια η έννοια της PATM δεν είναι ακόμη ευρέως αναγνωρισμένη και δεν υπάρχουν διαγνωστικά κριτήρια για αυτήν.

Αλλεργία στα μαλλιά

Εν τω μεταξύ, η αλλεργία στον ιδρώτα γενικά περιλαμβάνει ευαισθησία στον ιδρώτα του ίδιου του ατόμου και όχι στον ιδρώτα άλλων. Όσον αφορά τα μαλλιά, στις σπάνιες περιπτώσεις όπου έχουν καταγραφεί αλλεργίες που σχετίζονται με τα ανθρώπινα μαλλιά, η αντίδραση δεν προκλήθηκε από αλλεργιογόνο ουσία στα ίδια τα μαλλιά, αλλά από αλλεργιογόνα σε εξωτερικές ουσίες: για παράδειγμα, παράγωγα φορμαλδεΰδης σε κερατινικές θεραπείες μαλλιών ή μια πρωτεΐνη γάτας που εισέρχεται στα μαλλιά των ιδιοκτητών γατών.

Από σωματικά υγρά

Αλλεργικές αντιδράσεις μπορούν επίσης να προκληθούν από συγκεκριμένα αλλεργιογόνα που μεταφέρονται στα σωματικά υγρά. Σε μια περίπτωση στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια γυναίκα με αλλεργία στα καρύδια Βραζιλίας ανέπτυξε κνίδωση και δύσπνοια μετά από σεξουαλική επαφή με έναν άνδρα που είχε φάει ανάμεικτα καρύδια λίγες ώρες νωρίτερα, παρόλο που είχε καθαρίσει τα δόντια, τα νύχια και το δέρμα του στο μεταξύ. Τα καρύδια έχουν επίσης προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια του φιλιού σε άτομα με σοβαρές αλλεργίες.

Ενώ τα καρύδια είναι το πιο συχνά αναφερόμενο αλλεργιογόνο που προκαλεί πρόβλημα κατά το φιλί, το σάλιο έχει επίσης προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις μετά την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, θαλασσινών και γάλακτος. Γυναίκες με αλλεργία στα αντιβιοτικά έχουν αντιδράσει αρνητικά μετά από κολπικό και (πιθανώς) στοματικό σεξ με άτομα που είχαν πάρει αυτά τα φάρμακα.

Υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα

Ωστόσο, πέρα από αυτά τα εξωτερικά αλλεργιογόνα, οι πρωτεΐνες που περιέχονται σε ορισμένα σωματικά υγρά μπορούν επίσης να προκαλέσουν αντίδραση. Αυτό με το οποίο είναι εξοικειωμένοι ορισμένοι κλινικοί γιατροί, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στην ενημέρωση, είναι το σπέρμα.

Η αλλεργία στο σπέρμα ή υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα, περιλαμβάνει την εμφάνιση συμπτωμάτων που κυμαίνονται από εξάνθημα με κνησμό (κνίδωση) έως την αναφυλαξία, μια αλλεργική αντίδραση που μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή, μετά την έκθεση σε αυτό το σωματικό υγρό. Έχει καταγραφεί κυρίως σε άτομα ηλικίας 20-30 ετών, αν και συνολικά έχουν καταγραφεί λιγότερες από 100 περιπτώσεις παγκοσμίως, σύμφωνα με μια μελέτη του 2024.

Το αλλεργιογόνο που συνδέεται συχνότερα με αυτή την ευαισθησία είναι ένα αντίγονο του προστάτη, μια ουσία που μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική αντίδραση στο σπερματικό πλάσμα. Πρόκειται για το υγρό, εκτός από το σπέρμα, που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του σπέρματος, και η αλλεργία αφορά μια πρωτεΐνη που περιέχεται σε αυτό, και όχι το ίδιο το σπέρμα.

Δεν είναι σαφές τι ακριβώς συμβαίνει στον οργανισμό των ατόμων με υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα, εξηγεί ο Jonathan Bernstein, καθηγητής κλινικής ιατρικής με ειδίκευση στην αλλεργιολογία και την ανοσολογία στο Ιατρικό Κολλέγιο του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι στις ΗΠΑ. Ο Bernstein αναφέρει ότι δεν υπάρχουν καλά ζωικά μοντέλα για την υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα, ούτε αρκετοί άνθρωποι με αυτή την πάθηση για να καταστεί δυνατή η διεξαγωγή έρευνας σε μεγάλη κλίμακα.

Οι περιπτώσεις αλλεργίας στο σπέρμα μπορεί να είναι τοπικές ή συστηματικές. Όταν τα συμπτώματα είναι τοπικά και περιορίζονται στην περιοχή της επαφής, αυτό συνήθως αναφέρεται ως εμφανιζόμενο στον κόλπο ή γύρω από αυτόν. Ωστόσο, σε μία ισπανική αναφορά, μια γυναίκα που δεν είχε ποτέ παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση μετά από κολπική σεξουαλική επαφή, έχασε τις αισθήσεις της και εμφάνισε άλλα συμπτώματα αναφυλαξίας μετά από πρωκτική σεξουαλική επαφή. Διαγνώστηκε με υπερευαισθησία στο σπερματικό υγρό.

Τα τοπικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν έντονο πόνο και κάψιμο αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή. «Είναι σαν οξύ», λέει ο Bernstein. Μία από τις ασθενείς του το περιέγραψε ως «σαν να σου καρφώνουν χίλιες βελόνες στον κόλπο».

Ένα άτομο μπορεί να είναι ευαίσθητο στο σπέρμα πολλών συντρόφων ή μόνο ενός, σημειώνει ο Bernstein. Η διάγνωση συνήθως περιλαμβάνει ένα δερματικό τεστ με χρήση φρέσκου δείγματος σπερματικού υγρού από έναν σεξουαλικό σύντροφο. Στην πρακτική του, ο Bernstein συνήθως βλέπει γυναίκες που βρίσκονται σε μονογαμικές σχέσεις με άνδρες, συχνά όταν προσπαθούν να μείνουν έγκυες. Μερικοί άνθρωποι ταξιδεύουν από μακριά για να τον συμβουλευτούν, καθώς δεν υπάρχουν πολλοί ειδικοί στην αλλεργία στο σπέρμα. Πολλοί ασθενείς αγνοούνται ή ξεκινούν επιθετικές θεραπείες με στεροειδή, επειδή οι γιατροί δεν ξέρουν τι να κάνουν, λέει ο Bernstein.

Ωστόσο, ο Bernstein εξηγεί ότι η πρακτική του είναι σε θέση να βοηθήσει σχεδόν όλους όσους έχουν αλλεργία στο σπέρμα.

Υπάρχει μια αξιοσημείωτη έλλειψη δεδομένων σχετικά με τις αλλεργίες στο σπέρμα μεταξύ ανδρών που έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άνδρες. Ο Bernstein λέει ότι δεν έχει δει ποτέ μια τέτοια περίπτωση, αν και δεν είναι σαφές γιατί. Αναρωτήθηκε αν τα συμπτώματα θα μπορούσαν να σχετίζονται με τις ιδιαίτερες συνθήκες μέσα στον κόλπο, αν και αυτό δεν εξηγεί την περίπτωση που εμφανίστηκε μετά από πρωκτικό σεξ μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας.

Θεραπευτικές επιλογές

Μια προηγούμενη θεραπεία που δοκίμασε ο Bernstein περιελάμβανε ενέσεις σπέρματος του συντρόφου μέσα ή κάτω από το δέρμα για να απευαισθητοποιήσει τον ασθενή. Αυτό είναι παρόμοιο με τη θεραπεία για το σύνδρομο της μεταοργασμικής ασθένειας, μια σπάνια και συχνά εξουθενωτική πάθηση όπου οι άνδρες είναι ευαίσθητοι στο δικό τους σπέρμα. Αλλά αυτό ήταν δαπανηρό: «οι ασθενείς έπρεπε να πληρώνουν για αυτό επειδή υπήρχε πολλή εργαστηριακή εργασία για την προετοιμασία των δειγμάτων», λέει ο Bernstein.

Γενικά, η υπερευαισθησία στο σπερματικό πλάσμα παραμένει συχνά παρεξηγημένη και λανθασμένα διαγνωσμένη. Υπάρχουν ακόμη λιγότερες πληροφορίες σχετικά με ορισμένα άλλα υγρά που μεταδίδονται κατά τη σεξουαλική επαφή.

Δεν υπάρχει σχεδόν καμία δημοσιευμένη έρευνα σχετικά με πιθανή αλλεργία στο τραχηλοκολπικό υγρό – ένα υγρό που εκκρίνεται από τα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας και του κόλπου, το οποίο βοηθά στη λίπανση αυτής της περιοχής και παρέχει κάποια προστασία από παθογόνα. Ωστόσο, ο Marek Jankowski πιστεύει ότι έχει δει τουλάχιστον ένα άτομο με αυτή την πάθηση.

Ο Jankowski, επίκουρος καθηγητής δερματολογίας και αφροδισιολογίας στο Πανεπιστήμιο Nicolaus Copernicus της Πολωνίας, λέει ότι κάποτε θεράπευσε μια γυναίκα ασθενή που ήρθε σε αυτόν αφού είχε επισκεφτεί πολλούς άλλους γιατρούς. Η ασθενής ανέφερε ότι περίπου 30 λεπτά μετά την κολπική συνουσία, τα γεννητικά της όργανα γίνονταν κόκκινα και την «έτρωγαν». Το πρόσωπό της επίσης την έτρωγε μετά από το σεξ. Στην ασθενή, αυτό φαινόταν σαν αλλεργία, αλλά οι υπολοιποί γιατροί απέρριψαν αυτή την ιδέα, λέει ο Jankowski.

Ωστόσο, ο Jankowski αναζήτησε άλλες περιπτώσεις πιθανής αλλεργίας στο τραχηλικό-κολπικό υγρό που εκκρίνεται από τις γυναίκες κατά τη σεξουαλική δραστηριότητα. «Τελικά, η ασθενής ανταποκρίθηκε καλά στα αντιισταμινικά», αναφέρει. Η περίπτωση αυτή ώθησε επίσης τον Jankowski και τους συναδέλφους του να πραγματοποιήσουν μια μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε το 2017. Οι ερευνητές έκαναν έρευνα σε άλλους δερματολόγους, καθώς και σε άτομα που ενδέχεται να πάσχουν από αυτή την πάθηση. Το ένα πέμπτο των δερματολόγων που απάντησαν ανέφεραν ότι είχαν παρατηρήσει τέτοιες περιπτώσεις, αν και πολλοί γιατροί παρέμειναν σκεπτικοί ως προς την ύπαρξη της πάθησης.

Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, οι πάσχουσες ανέφεραν ερυθρότητα, κνησμό, κάψιμο, πρήξιμο και κνίδωση μετά την επαφή. Οι αναφορές τους οδήγησαν τον Jankowski και τους συναδέλφους του να εκτιμήσουν ότι η αλλεργία στο τραχηλικό-κολπικό υγρό είναι τόσο συχνή όσο η αλλεργία στο σπέρμα, η οποία θεωρείται ότι επηρεάζει τουλάχιστον δεκάδες χιλιάδες άτομα μόνο στις ΗΠΑ. Ωστόσο, «το τρέχον επίπεδο των αποδεικτικών στοιχείων για το φαινόμενο της αλλεργίας στο τραχηλικό-κολπικό υγρό είναι μόνο περιστασιακό και απαιτείται περαιτέρω έρευνα σε αυτόν τον τομέα», εξηγεί ο Jankowski.

Για τα άτομα που είναι αλλεργικά σε κάποιο... στοιχείο του συντρόφου τους, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές. Η Maura πιστεύει ότι η ευαισθησία της στο σπέρμα συνέβαλε στην απόφαση της και του συντρόφου της να μην κάνουν παιδιά, επειδή εκτιμά ότι θα ήταν δαπανηρό να βρουν μια λύση που θα της επέτρεπε να αποφύγει την έκθεση στο σπέρμα.

Οι συναισθηματικές επιπτώσεις μπορεί να είναι πολύπλοκες, τόσο για τους πάσχοντες όσο και για τους συντρόφους τους. Αν και η σχέση της Maura είναι ασφαλής και ο σύντροφός της δεν έχει πρόβλημα να χρησιμοποιεί προφυλακτικά, «μου είπε ότι τον πρόσβαλε η ιδέα ότι είμαι αλλεργική στο σπέρμα του», λέει.