Ξεκινώντας από τη βικτοριανή Αγγλία του 19ου αιώνα, οι μαργαριταρένιοι βασιλιάδες και βασίλισσες (pearly kings and queens) έχουν γίνει σύμβολα της ζωής του Λονδίνου και διατηρούν μια δια βίου δέσμευση για τη συγκέντρωση χρημάτων για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Με κατάμαυρα κοστούμια γεμάτα με περλέ κουμπιά, μια ομάδα «μαργαριταρένιων» περιπλανήθηκε ανάμεσα στους χιλιάδες ανθρώπους που συγκεντρώθηκαν στη μνήμη της βασίλισσας Ελισάβετ Β'.
Άφησαν μια ανθοδέσμη σε ένδειξη σεβασμού προς την εκλιπούσα μονάρχη, με την οποία μοιράζονταν την ίδια ισχυρή αίσθηση καθήκοντος. Σε κάποιο σημεία, σε έναν δρόμο μεταξύ του παλατιού του Μπάκιγχαμ και της πλατείας Τραφάλγκαρ, ένα ανδρόγυνο με στολισμένα κοστούμι, περίμενε υπομονετικά. «Πάντα αγαπούσα τη βασίλισσα», είπε ο Τζίμι Τζουκς, «ήταν εκεί από τότε που γεννήθηκα».
Και η βασίλισσα εκτιμούσε πολύ τον Τζουκς. Το 2017, του απονεμήθηκε MBE για το φιλανθρωπικό του έργο ως Pearly King of Bermondsey, Camberwell and Southwark. Μαζί με τη σύζυγό του, Μισέλ, Pearly Queen of Bermondsey and Rotherhithe, το ζευγάρι είναι μόνο δύο από τους pearlies του Λονδίνου.
Τι είναι οι «μαργαριταρένιες» οικογένειες
Με έναν βασιλικό τίτλο για κάθε δήμο του Λονδίνου, πιστεύεται ότι σήμερα υπάρχουν περίπου 30 «μαργαριταρένιες» οικογένειες, κάθε μία από τις οποίες είναι αφιερωμένη στη συγκέντρωση χρημάτων για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Αποτελούν icons του Λονδίνου - ένα σταθερό σημείο τόσο στις μεγάλης κλίμακας εκδηλώσεις της πρωτεύουσας όσο και στις στενές κοινοτικές υποθέσεις - και διατηρούν μια δια βίου δέσμευση να συναντούν και να χαιρετούν το κοινό και να επισκέπτονται ξενώνες, σχολεία και κοινοτικές ομάδες σε όλη την πρωτεύουσα. Πάνω από 150 χρόνια, έχουν γίνει μέρος της ψυχής της πόλης, γραμμένο στη βρετανική κουλτούρα, από ποπ τραγούδια μέχρι εξώφυλλα δίσκων και τηλεοπτικές εμφανίσεις. Αν και είναι ελάχιστα γνωστοί εκτός της χώρας, θεωρούνται οι «άλλοι royals του Λονδίνου». «Cockney royals», είπε περήφανα ο Τζουκς.
Σύμφωνα με τη λονδρέζικη παράδοση, για να θεωρηθείς cockney πρέπει να έχεις γεννηθεί σε απόσταση αναπνοής από τις καμπάνες της εκκλησίας St Mary-le-Bow στο ανατολικό Λονδίνο - αλλά 170 χρόνια πριν, λόγω της χαμηλότερης ηχορύπανσης, ο ήχος τους ακουγόταν και στο βόρειο Λονδίνο. Η κουλτούρα των Cockney ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τους πλανώδιους πωλητές costermongers ("coster" για το μήλο και "monger" για τον πωλητή) - περιπλανώμενους πωλητές που αποτελούσαν σταθερό στοιχείο της εργατικής τάξης του βικτωριανού Λονδίνου.
Ντικενσιανοί χαρακτήρες, οι γυναίκες costers φορούσαν "καπέλα" στην κοκνεϋική αργκό μιμούμενες τους εύπορους, ενώ οι άνδρες έραβαν μαργαριταρένια κουμπιά (κομμένα από την επένδυση του κελύφους ενός μαλακίου) κατά μήκος των ραφών των ενδυμάτων τους, διαφημίζοντας τα προϊόντα τους, φωνάζοντας ποιήματα και μελωδίες καθώς πουλούσαν την πραμάτεια τους με καλάθια ή καροτσάκια που έσερναν πόνυ στις αγορές της πρωτεύουσας.
Αλλά ήταν ειλικρινείς όταν επρόκειτο για την πολιτική της φτώχειας στην οποία ήταν απεγνωσμένα παγιδευμένοι. Επιβίωσαν στέφοντας ένα συμβολικό «βασιλιά και μια βασίλισσα», οι οποίοι ορκίζονταν να προστατεύουν τα συμφέροντα των πωλητών της αγοράς, να τους στηρίζουν οικονομικά σε δύσκολες περιόδους και να έχουν το νου τους για προβλήματα με την αστυνομία.
Πώς ξεκίνησε η ιστορία των μαργαριταρένιων βασιλιάδων
Στα μέσα ή στα τέλη της δεκαετίας του 1870, ο Henry Croft, ένας φτωχός βικτοριανός οδοκαθαριστής, εμπνεύστηκε τόσο πολύ από την κοινοτική ευαισθησία των πλανόδιων πωλητών που αποφάσισε να μεταμορφωθεί στον πρώτο «μαργαριταρένιο» - έτσι ονομάστηκε λόγω του μεγαλοπρεπούς κουστουμιού του που ήταν διακοσμημένο με 60.000 ιριδίζοντα μαργαριταρένια κουμπιά.
Η λαμπρή ιδέα του Croft προέκυψε όταν σκούπιζε μετά τις λαϊκές αγορές στο Somers Town, μια συνοικία στο κέντρο της πόλης στο βορειοδυτικό Λονδίνο. «Του άρεσε αυτή η ιδέα της συντροφικότητας και των κοινοτικών αξιών», εξήγησε η Diane Gould, η Pearly Queen του St Pancras. «Η στάση ζωής των πλανόδιων πωλητών, ήταν να μην κλωτσάς ποτέ κάποιον όταν είναι πεσμένος, καθώς όλοι τους ήταν άνθρωποι της εργατικής τάξης, που πάλευαν να επιβιώσουν».
Αποφάσισε όχι μόνο να μιμηθεί, αλλά και να κάνει κάτι καλύτερο από τους πλανόδιους πωλητές, κεντώντας κουμπιά από φίλντισι σε κάθε εκατοστό της ταλαιπωρημένης επαγγελματικής του ενδυμασίας. Με τα νέα του ρούχα που έλαμπαν στο φως του ήλιου, ο Κροφτ ανακάλυψε ότι προσέλκυε την προσοχή -και τα κέρματα- των περαστικών όπου κι αν πήγαινε. Μέχρι το 1911, είχε συγκεντρώσει τις κοινότητες της εργατικής τάξης και εξέλεξε 28 μαργαριταρένιες οικογένειες, μία για κάθε δήμο του Λονδίνου, διαμορφώνοντας μια φιλανθρωπική παράδοση που επιβιώνει μέχρι σήμερα.
Για τους άνδρες, η στολή περιλαμβάνει ένα καπέλο με κονκάρδες, ενώ οι γυναίκες φοράνε ένα τσόχινο καπέλο σε στυλ καρτ-γουίλ, στεφανωμένο με 13 φτερά στρουθοκαμήλου. Κάθε pearly φοράει ένα μαύρο κοστούμι με το όνομα του δήμου του με μεγάλα γράμματα. Μπορεί να επιλέξουν ένα λιγότερο στολισμένο σχέδιο "σκελετού" ή ένα πλήρως επιστρωμένο κοστούμι "πνιγμού" (που μπορεί να ζυγίζει έως και 30 κιλά), αλλά το καθένα είναι εφοδιασμένο με μια εκθαμβωτική σειρά από κουμπιά από φίλντισι.
Όλες οι μαργαριταρένιες στολές διαθέτουν αστερισμό συμβόλων που αντιπροσωπεύουν τις αξίες τους: οι κεντημένες καρδιές συμβολίζουν τη φιλανθρωπία, για παράδειγμα, ενώ ένας τροχός είναι το σύμβολο της ζωής, ένας γάιδαρος αντιπροσωπεύει τους πλανώδιους πωλητές και, ένα πέταλο σημαίνει καλή τύχη. «Παραδοσιακά, οι μαργαριταρένιες οικογένειες διατηρούσαν παρόμοια σχέδια στα κοστούμια τους», δήλωσε η Gould στο BBC.
Η σημασία των μαργαριταρένιων βασιλιάδων και βασιλισσών
Αλλά ενώ η ιστορία των μαργαριταρένιων, η οποία είναι μια ιστορία αξιών και ακτιβισμού της εργατικής τάξης, είναι βαθιά σημαντική, οι βασιλιάδες και οι βασίλισσες ασχολούνται εξίσου με το πώς να διατηρήσουν με τον καλύτερο τρόπο τις παραδόσεις τους ζωντανές και σχετικές με τον 21ο αιώνα. Όπως και με τη βασιλική οικογένεια του Ουίνδσορ, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το αν ο θεσμός πρέπει να εκσυγχρονιστεί.
«Το 1930, υπήρχαν 400 μαργαριταρένιοι. Αλλά σήμερα έχουν απομείνει δύο χούφτες γνήσιων pearlies, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η δική μου οικογένεια των 30», δήλωσε ο George Major, Pearly King of Peckham και ιδρυτής του Original Cockney Museum.
Για να καταπολεμηθεί αυτός ο μειούμενος αριθμός, τα μέλη του κοινού μπορούν να υποβάλουν αίτηση για να γίνουν «ανεξάρτητοι βασιλείς» μέσω οργανισμών όπως η Original Pearly Kings & Queens Association και η London Pearly Kings and Queens Society. Κάθε οργάνωση μοιράζεται τη δέσμευση για κοινωνική υπηρεσία με βασικό άξονα τη συγκέντρωση χρημάτων και αξιολογεί τους αιτούντες με βάση τα φιλανθρωπικά τους διαπιστευτήρια.
Η Doreen Golding, Pearly Queen of the Old Kent Road and Bow Bells, δεν γεννήθηκε μαργαριταρένια, αλλά ως πρόεδρος της London Pearly Kings and Queens Society, έχει αφοσιωθεί στο να γίνει. Συχνά τη βρίσκει κανείς να κάνει έρανο στους δρόμους ή να υποστηρίζει το κοινό σε εκδηλώσεις μεγάλης κλίμακας. «Δεν είμαστε μυθικά πλούσιοι, όπως η βασιλική οικογένεια», είπε γελώντας. «Το κάνουμε για να βοηθήσουμε τους άλλους με δικά μας έξοδα».
Έχει ευχάριστες αναμνήσεις από όλη τη διάρκεια της βασιλείας της, αλλά υπάρχει μια στιγμή που ξεχωρίζει. «Φεύγαμε κάποτε από την ανθοκομική έκθεση του Τσέλσι, όταν μια πολύ οικεία φωνή με αμερικανική χροιά φώναξε και είπε: "Μπορώ να φωτογραφηθώ μαζί σας;. Είστε η πιο καλοντυμένη εδώ"», δήλωσε η Golding. «Ήταν ο Ringo Starr».
Το άψογο ντύσιμο των Pearlies είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο παρέμειναν τιτάνες της συγκέντρωσης χρημάτων. «Οι Pearlies θα βοηθήσουν οποιαδήποτε φιλανθρωπική οργάνωση, αν είναι μέσα στα πλαίσια των πεποιθήσεών τους», εξήγησε ο Τζουκς. Αυτός και η Μισέλ ίδρυσαν το UK Homes for Heroes. «Έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει άστεγους πρώην στρατιωτικούς που πολέμησαν για τη χώρα μας», είπε, περιγράφοντας τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και τη στέγαση που προσφέρουν. Όταν ένας μαργαριταρένιος βρίσκεται πίσω από μια φιλανθρωπική οργάνωση, ξέρει ακριβώς πώς να κερδίσει την υποστήριξη του κοινού. «Το πόσα έχουμε συγκεντρώσει είναι σαν να ρωτάς "πόσο μακρύ είναι ένα κομμάτι σπάγκο;"», είπε μιλώντας στο BBC. «Αλλά για το Home for Heroes, πρέπει να έχουμε συγκεντρώσει πάνω από 1 εκατομμύριο λίρες τώρα τα τελευταία 12-13 χρόνια».
«Οι μαργαριταρένιοι είναι ουσιαστικά μια παράδοση αυτοβοήθειας για μια κοινότητα που έχει στερηθεί από το κράτος πρόνοιας», δήλωσε η Νταϊάνα Φόστερ, διευθύντρια του People's Museum Somers Town, το οποίο ιδρύθηκε για να αφηγηθεί τις ιστορίες ριζοσπαστικών στοχαστών και κοινωνικών μεταρρυθμιστών, όπως ο Χένρι Κροφτ, ο οποίος γεννήθηκε στην περιοχή. «Πρόκειται για έναν πολιτισμό που αξίζει να γιορτάσουμε».
«Οι άνθρωποι ενθουσιάζονται με τη θέα των μαργαριταρένιων», δήλωσε η Φόστερ. «Νομίζω ότι έχει να κάνει με το να έχεις μια ταυτότητα, όχι ότι δεν υπάρχουν άλλοι πολιτισμοί, αλλά είναι αυτή η αίσθηση του παλιού Λονδίνου», είπε. «Οι άνθρωποι είναι περήφανοι που ανήκουν στο Λονδίνο».
Ωστόσο, το να είσαι ένας μαργαριταρένιος δεν είναι πάντα εύκολο, επισήμανε ο Τζουκς. «Κάποιοι άνθρωποι στο Λονδίνο βλέπουν έναν pearly και αρχίζουν να σε κοροϊδεύουν», είπε. «Θλίβομαι όταν βγαίνω έξω και η νεότερη γενιά δεν ξέρει τι είμαστε», αναστέναξε η Γκουλντ. «Υπάρχει απλά μια αποσύνδεση».
Ωστόσο, αναθάρρησε ελαφρώς στην αναφορά των εορτασμών για το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της Βασίλισσας τον Ιούνιο του 2022, καθώς είδε μια «καλή συγκέντρωση μαργαριταρένιων βασιλιάδων και βασιλισσών από διάφορες ομάδες και συλλόγους, αλλά ιδιαίτερα μαργαριταρένιων σε καροτσάκια».
Η διατήρηση της παράδοσης των μαργαριταρένιων βασιλιάδων και βασιλισσών και των καθηκόντων τους που απευθύνονται στο κοινό είναι βαθιά σημαντική για την Γκουλντ. «Η προέλευσή μας είναι οι αξίες της κοινότητας και η σύνδεση με τους άλλους», δήλωσε. Κοιτάζοντας πίσω στην ένδοξη ζωή της ως pearly, πρόσθεσε: «Είναι προνόμιο να μπορείς να φοράς αυτές τις κονδάρδες με αγάπη και σεβασμό, υπηρετώντας άλλους ανθρώπους».