Όσοι έβλεπαν το μηχάνημα αυτό, το θαύμαζαν – κι έπειτα μάντευαν: ήταν άραγε ένα παλιό εργαλείο για να στύβεις ρούχα; Ένα ειδικό εργαλείο για το κρέας; Μήπως μια συσκευή τυπώματος; Κανείς δεν ήξερε με βεβαιότητα.
Για πάνω από πέντε δεκαετίες, ένα παράξενο μηχάνημα με ρόδες και κεραμική βάση έμενε ξεχασμένο σε αποθήκη του Ιστορικού Συλλόγου της κομητείας Ντόρτσεστερ στο Μέριλαντ. Όσοι το έβλεπαν, το θαύμαζαν – κι έπειτα μάντευαν: ήταν άραγε ένα παλιό εργαλείο για να στύβεις ρούχα; Ένα ειδικό εργαλείο για το κρέας; Μήπως μια συσκευή τυπώματος; Κανείς δεν ήξερε με βεβαιότητα.
Όμως κάτι στη μορφή του – δύο οριζόντιοι κύλινδροι, ο ένας με προεξέχοντα καρφιά, τοποθετημένοι πάνω σε μια βαριά, λευκή κεραμική επιφάνεια – το υποδείκνυε ως μηχανισμό. Όχι διακοσμητικό, ούτε μουσειακό «αντικείμενο χωρίς ταυτότητα», αλλά εργαλείο με σκοπό. Έτσι, όταν το μουσείο αποφάσισε πρόσφατα να το δημοσιοποιήσει στα social media ζητώντας τη βοήθεια του κοινού, η μικρή πόλη του Κέιμπριτζ, αλλά και η επιστημονική κοινότητα του διαδικτύου, ενεργοποιήθηκαν άμεσα.
Άνθρωποι πρότειναν απίθανες και καθημερινές χρήσεις
Τα σχόλια κάτω από τις φωτογραφίες στο Facebook ήταν καταιγιστικά. Άνθρωποι πρότειναν απίθανες και καθημερινές χρήσεις: «είναι πρέσα δέρματος», «είναι μηχανή για εκτύπωση», «σίγουρα κόβει κρέας με κάποιον τρόπο».
Παρ’ όλα αυτά, το αίνιγμα δεν έλεγε να λυθεί μέχρι που μια τοπική ιστορικός, η Ζόι Φίλιπς, παρατήρησε κάτι παράξενα γνώριμο: η μηχανή έφερε σημάδια χρήσης που έμοιαζαν περισσότερο με αυτά της ζύμης. Και πιο συγκεκριμένα, με μια ζύμη ιδιαίτερα δημοφιλή στις αγροτικές κοινότητες του Μέριλαντ τον 19ο αιώνα: αυτή για τα περίφημα beaten biscuits, ή αλλιώς, τα «χτυπητά» μπισκότα του Μέριλαντ.
Γαστρονομικό κατάλοιπο μιας άλλης εποχής
Τα beaten biscuits αποτελούν γαστρονομικό κατάλοιπο μιας εποχής δίχως μαγιά και ζύμες που φούσκωναν. Δημιουργήθηκαν σε φυτείες του Νότου των ΗΠΑ, ως ένα είδος ψωμιού που προέκυπτε από χτύπημα και όχι από «ανάπαυση» της ζύμης.
Μοιάζουν πολύ περισσότερο με σκληρά, πικάντικα μπισκότα ή κράκερ, παρά με «μαλακά» ψωμιά, και παραδοσιακά φτιάχνονταν με το να χτυπά κανείς τη ζύμη από αλεύρι, λαρδί, αλάτι και νερό πάνω σε σκληρή επιφάνεια – για πολλή ώρα. Με τα χρόνια, αυτή η χειρωνακτική δουλειά έγινε αβίωτη για πολλές γυναίκες στην κουζίνα, κι έτσι άρχισαν να εμφανίζονται αυτοσχέδιες μηχανές που έκαναν την ίδια δουλειά, κυλώντας και χτυπώντας τη ζύμη ασταμάτητα.
Με αυτό το σκεπτικό, η Φίλιπς και η ομάδα της άρχισαν να ερευνούν την τοπική προέλευση της συσκευής – και τότε προέκυψε ο κρίσιμος μάρτυρας: ο άνδρας που είχε μεταφέρει το μηχάνημα στο μουσείο το 1992 ανακοίνωσε ότι επρόκειτο για την ίδια μηχανή παρασκευής beaten biscuits που κάποτε είχε ανήκει σε μια οικογένεια της περιοχής.
Η λεπτή γραμμή ανάμεσα στο βασανισμένο αίνιγμα και στη γλυκιά επιβεβαίωση είχε πια χαραχτεί: το μηχάνημα ήταν μια χειροκίνητη συσκευή για χτύπημα ζύμης, στην οποία αργότερα είχαν προσαρτήσει έναν ηλεκτρικό κινητήρα για ευκολία.
Η αναγνώριση αυτή δεν ήταν μόνο προσωπική νίκη για το μουσείο. Ήταν ένα κομμάτι μιας πολύ απτής ιστορίας. Γιατί τα beaten biscuits δεν είναι απλώς μια συνταγή. Είναι το ίχνος μιας κουλτούρας χειροποίητης, ανθεκτικής, μεθοδολογικής μαγειρικής – που δεν βασιζόταν σε μηχανές παραγωγής αλλά στη δύναμη του σώματος και της επινόησης.
Ακόμα και σήμερα, κάποιοι μερακλήδες παρασκευάζουν beaten biscuits σε ειδικά φεστιβάλ ή ιστορικές αναπαραστάσεις. Τα παλιά βιβλία μαγειρικής τονίζουν πόσο σημαντικό ήταν να «διώξεις όσο περισσότερο αέρα γίνεται από τη ζύμη», κάτι που απαιτούσε τουλάχιστον 300 χτυπήματα με ξύλινη λαβή ή βαριά κουτάλα. Η μηχανή του Ντόρτσεστερ απλώς αυτοματοποιούσε την κουραστική αυτή διαδικασία.
Τώρα, στο μικρό μουσείο του Κέιμπριτζ, η μηχανή αυτή δεν είναι πλέον «το μυστηριώδες αντικείμενο» αλλά «η παλιά συσκευή για παρασκευή των χτυπητών μπισκότων του Μέριλαντ». Κι όμως, όπως εύστοχα αναρωτιέται η διευθύντρια Ζόι Φίλιπς, παραμένει μια τελευταία εκκρεμότητα: ποιος θα τολμήσει να ξαναχρησιμοποιήσει τη μηχανή για να παράξει τα σκληρά, τραγανά, αλλά με ξεχωριστό άρωμα μπισκότα του 19ου αιώνα;