Για χιλιάδες Κινέζους μικροεπενδυτές, η Ζιμίν Τσιάν υπήρξε η «θεά του πλούτου», η γυναίκα που υποσχόταν ότι «μπορείς να γίνεις πλούσιος ξαπλώνοντας», η ηγέτιδα που συνδύαζε έναν πατριωτικό λόγο με τη γοητεία μιας νέας τεχνολογικής εποχής.
Στους αχανείς, σκοτεινούς δαιδάλους του διεθνούς κρυπτονομίσματος, όπου η ανωνυμία συναντά την απληστία και οι ψηφιακές υποσχέσεις πλουτισμού αποκτούν σχεδόν θρησκευτική βαρύτητα, η μορφή της Ζιμίν Τσιάν δεσπόζει σαν μια παράδοξη, τραγική βασίλισσα.
«Μπορείς να γίνεις πλούσιος από το κρεβάτι σου»
Για χιλιάδες Κινέζους μικροεπενδυτές, υπήρξε η «θεά του πλούτου», η γυναίκα που υποσχόταν ότι «μπορείς να γίνεις πλούσιος από το κρεβάτι σου», η ηγέτιδα που συνδύαζε έναν πατριωτικό λόγο με τη γοητεία μιας νέας τεχνολογικής εποχής.
Ζώντας μια παράξενη ζωή ψηφιακού αναχωρητισμού
Για τις βρετανικές αρχές, όμως, η Τσιάν είναι σήμερα η πρωταγωνίστρια της μεγαλύτερης κατάσχεσης κρυπτονομισμάτων στην ιστορία, μια γυναίκα που καταδικάστηκε σε σχεδόν 12 χρόνια φυλάκισης για ξέπλυμα χρήματος και βρίσκεται στο επίκεντρο μιας νομικής και πολιτικής δίνης που αφορά δισεκατομμύρια λίρες. Κι όμως, η άνοδός της και η πτώση της μοιάζουν με ένα σύγχρονο παραμύθι εξαπάτησης, πίστης, απελπισίας και ψευδαισθήσεων.
Η ιδιωτική της ζωή, όπως αποκαλύφθηκε μετά τη σύλληψή της, θύμιζε μια ξεπεσμένη πριγκίπισσα: απομόνωση, πρόχειρο φαγητό, οθόνες και μια ιδιότυπη μοναχικότητα.
Η Τσιάν περνούσε έως και 20 ώρες την ημέρα στο κρεβάτι του πολυτελούς σπιτιού της στο Χάμστεντ, ζώντας μια παράξενη ζωή ψηφιακού αναχωρητισμού, όπου το gaming, το online shopping και οι αδιάκοπες συναλλαγές bitcoin αντικαθιστούσαν κάθε ανθρώπινη επαφή.
Όλα αυτά, ενώ στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν της είχε σταθεί σε σκηνές ξενοδοχείων στην Κίνα, μπροστά σε χιλιάδες ενθουσιώδεις ακροατές που ένιωθαν πως της οφείλουν τις οικονομικές τους ελπίδες.
Η εταιρεία της, Tianjin Lantian Gerui, παρουσιάζονταν ως επενδυτικό θαύμα: εξόρυξη bitcoin με εγγυημένες αποδόσεις έως 300%, τεχνολογικά health products για ηλικιωμένους, πατριωτική ρητορική περί κινεζικής τεχνολογικής ενδυνάμωσης απέναντι σε μια «αναπόφευκτη» αμερικανική απειλή.
Ένα μείγμα οικονομικού πανικού και συλλογικής αυθυποβολής
Στην καρδιά της απάτης υπήρχε μια μαθημένη τεχνική: όχι η ωμή υπόσχεση, αλλά η αφήγηση. Οι επενδυτές περιγράφουν πως η Τσιάν τους καθήλωνε με τρίωρες σχεδόν ομιλίες χωρίς ποτέ «να ζητήσει χρήματα».
Οι άνθρωποι έσπευδαν μόνοι τους να της προσφέρουν τις αποταμιεύσεις τους – όπως η 64χρονη Γιανγκ Φέι, που επένδυσε 20.000 λίρες μόλις τελείωσε η ομιλία της.
Μέσα σε έξι μήνες του 2017, περισσότερα από 2 δισ. λίρες είχαν εισρεύσει στο σχήμα της. Ήταν ένα μείγμα οικονομικού πανικού, υπαρξιακού φόβου και συλλογικής αυθυποβολής. Όμως, αυτό που μεγάλωνε σαν αυτοκρατορία, σύντομα τράβηξε την προσοχή των κινεζικών αρχών.
Πριν συλληφθεί, η Τσιάν διέφυγε με μια μοτοσικλέτα προς τη Μιανμάρ και, στη συνέχεια, στο Λονδίνο με πλαστό διαβατήριο. Εκεί έκτισε μια νέα ψευδαίσθηση: νοίκιασε μια έπαυλη αξίας 5 εκατ. λιρών, ταξίδευε μόνο σε χώρες χωρίς συμφωνίες έκδοσης και φαντασιωνόταν την αγορά κάστρου και τη δημιουργία τράπεζας. Σε προσωπικές σημειώσεις έγραφε ακόμη και για το σχέδιό της να γίνει η «βασίλισσα του Liberland», ενός μικροκράτους χωρίς αναγνώριση.
Η πτώση της ξεκίνησε σχεδόν τυχαία, όταν η βοηθός της, Γουέν, προσπάθησε να αγοράσει ένα σπίτι 24 εκατ. λιρών με χρήμα προερχόμενο από bitcoin. Η συναλλαγή θεωρήθηκε ύποπτη και οδήγησε την αστυνομία στο σπίτι στο Χάμστεντ, όπου βρέθηκαν μετρητά, κοσμήματα και –το πιο τρομακτικό– μια «χάρτα θησαυρού».
Αυτή η χάρτα οδήγησε σε θυρίδες και σκληρούς δίσκους που περιείχαν πάνω από 60.000 bitcoin, αξίας περίπου 5 δισεκατομμυρίων λιρών με τις σημερινές τιμές. Το μεγαλύτερο κρυπτονομισματικό εύρημα στην ιστορία.
Ποιος δικαιούται τα χρήματα;
Η αποκάλυψη της πλήρους έκτασης της περιουσίας της πήρε χρόνια, με σπάνια συνεργασία μεταξύ Βρετανίας και Κίνας. Η σύλληψή της, τελικά, έγινε το 2024 σε ένα Airbnb στο Γιορκ, όπου –όπως πάντα– η Τσιάν ήταν στο κρεβάτι της με τον υπολογιστή ανοιχτό. Πλέον, αφού παραδέχθηκε την παράνομη κατοχή και απόκτηση bitcoin, το μεγάλο ερώτημα είναι: ποιος δικαιούται τα χρήματα;
Το βρετανικό δικαστήριο εξετάζει την υπόθεση. Αν ακολουθηθεί η συνήθης πορεία, τα κατασχεθέντα θα κατέληγαν στο υπουργείο Εσωτερικών. Όμως η υπόθεση δεν είναι συνηθισμένη: το ποσό είναι γιγαντιαίο, η Κίνα συμμετείχε στις έρευνες, και οι επενδυτές –που έχασαν ζωές, οικογένειες, περιουσίες– διεκδικούν πλήρη αποζημίωση με βάση τη σημερινή αξία, όχι εκείνη της επένδυσης.
Παράλληλα, υπάρχουν σκέψεις για τη δημιουργία ταμείου αποζημιώσεων ή ακόμη και τη διοχέτευση μέρους των χρημάτων σε φιλανθρωπικό ίδρυμα για την ενίσχυση της κατανόησης της Κίνας στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Κι όμως, πολλοί από τους παλιούς της επενδυτές εξακολουθούν να τη θεωρούν αθώα. Για κάποιους, παραμένει η «βασίλισσα του κρυπτονομίσματος», το πρόσωπο στο οποίο ορκίζονταν πως θα «πέθαιναν για χάρη της». Η ψευδαίσθηση παραμένει ισχυρή· το κενό που γέμισε στη ζωή τους ήταν βαθύτερο από την απλή οικονομική απώλεια.