Ομάδες της Premier League έχουν υπογράψει συμφωνίες με εταιρείες κρυπτονομισμάτων οι οποίες είτε δεν καλύπτονται από τους βρετανικούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς είτε έχουν μπει σε λίστες προειδοποίησης.
Η σχέση ανάμεσα στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους και τις εταιρείες κρυπτονομισμάτων έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα ιδιαίτερο σύμπτωμα της εποχής: η ανάγκη για συνεχή εμπορική διεύρυνση συναντά μια βιομηχανία που κινείται συχνά στα όρια της ρυθμιστικής επιτήρησης, διεκδικώντας χώρο με την ίδια επιθετικότητα που κάποτε διεκδικούσαν τα στοιχηματικά brands.
Σύμφωνα με την έρευνα του Investigate Europe, που κοινοποιήθηκε στον Observer, μια σειρά από ομάδες της Premier League έχουν υπογράψει συμφωνίες με εταιρείες κρυπτονομισμάτων οι οποίες είτε δεν καλύπτονται από τους βρετανικούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς είτε έχουν μπει σε λίστες προειδοποίησης από διεθνείς εποπτικούς φορείς, με το ερώτημα της προστασίας των φιλάθλων να παραμένει ανοιχτό.
Ενώ η ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική σκηνή έχει υποδεχθεί θερμά την έκρηξη του crypto marketing — πολλές φορές χωρίς ιδιαίτερη διάκριση ως προς το ποια εταιρεία διαθέτει άδεια λειτουργίας στην ΕΕ και ποια απλώς πατά σε γκρίζες ζώνες — είναι η Premier League που ξεχωρίζει για τον ζήλο με τον οποίο έχει αγκαλιάσει τον κλάδο.
Ένα παράδοξο που είναι εμφανές
Ένα παράδοξο είναι εμφανές: την ίδια στιγμή που από την επόμενη σεζόν οι ομάδες δεν θα μπορούν να διαφημίζουν στοιχηματικές εταιρείες στο μπροστινό μέρος της φανέλας, σχεδόν όλες — 14 από τις 20 — έχουν ήδη τουλάχιστον έναν «επενδυτικό συνεργάτη» στο εμπορικό τους χαρτοφυλάκιο. Όπως σχολίασε η νομική εταιρεία Walker Morris, οι σύλλογοι γίνονται όλο και πιο εφευρετικοί στην αναζήτηση εσόδων, με την αγορά να μετατοπίζεται από τον υπερκορεσμένο χώρο του τζόγου προς τον κόσμο των crypto υπηρεσιών, ο οποίος υπόσχεται καινοτομία, hype και καλύτερες αποτιμήσεις.
Η έρευνα της Investigate Europe εντόπισε 53 ενεργές συνεργασίες ανάμεσα σε ευρωπαϊκούς συλλόγους και εταιρείες του crypto οικοσυστήματος — είτε πρόκειται για χρηματιστήρια κρυπτονομισμάτων, είτε για trading πλατφόρμες, είτε για υβριδικά μοντέλα επενδυτικών υπηρεσιών.
Πολλοί από αυτούς τους οργανισμούς είναι πλήρως ρυθμισμένοι και μπλοκάρουν την πρόσβαση σε χρήστες χωρών όπου δεν έχουν άδεια λειτουργίας. Όμως μια όχι αμελητέα μερίδα εταιρειών φαίνεται να είναι λιγότερο σχολαστική ή ακόμη και να βρίσκεται σε λίστες προειδοποίησης από τις εποπτικές αρχές.
Η περίπτωση της Newcastle
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Newcastle, που διανύει δεύτερη χρονιά συνεργασίας με την αυστραλιανή VT Markets ως «Financial Trading Partner». Η εταιρεία προσφέρει trading σε forex, μέταλλα, εμπορεύματα και άλλους χρηματοοικονομικούς δείκτες, με το site της να υπόσχεται «limitless possibilities». Η FCA, ωστόσο, την έχει εντάξει στη λίστα προειδοποίησης από το 2023, σημειώνοντας ότι ενδέχεται να παρέχει χρηματοοικονομικές υπηρεσίες χωρίς άδεια.
Ανάλογες προειδοποιήσεις υπάρχουν και σε Ιταλία, Βέλγιο και Δανία. Όσοι προσπαθούν να εγγραφούν από το Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνουν ειδοποίηση ότι η εταιρεία καλύπτεται μόνο από τις αρχές της Νότιας Αφρικής και ότι ο χρήστης ανοίγει λογαριασμό «με δική του πρωτοβουλία και ευθύνη». Όπως τόνισε εκπρόσωπος της FCA, το γεγονός ότι μια εταιρεία προσθέτει disclaimers δεν την απαλλάσσει από πιθανές κυρώσεις εφόσον παρέχει ρυθμιζόμενες υπηρεσίες χωρίς άδεια.
Παρά τις προειδοποιήσεις, η VT Markets επεκτάθηκε πρόσφατα και στην Πορτογαλία, υπογράφοντας συμφωνία με την ποδοσφαιρική ομοσπονδία (PFF) ως επίσημος συνεργάτης trading για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, παρότι δεν έχει άδεια λειτουργίας στη χώρα. Η αντίφαση είναι ορατή: ο οργανισμός που εποπτεύει την εθνική ομάδα μιας χώρας δέχεται χορηγό που δεν επιτρέπεται επισήμως να παρέχει υπηρεσίες στο έδαφός της.
Παρόμοια είναι και τα παραδείγματα της Chelsea και της Tottenham, που έχουν συνεργασίες με εταιρείες που επιτρέπουν εγγραφή σε Βρετανούς χρήστες, αρκεί αυτοί να παραβλέψουν disclaimers περί έλλειψης προστασίας.
Η Manchester City και η OKX
Η Manchester City, από την άλλη, έχει ως επίσημο crypto partner την OKX, μια από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες παγκοσμίως. Η εταιρεία, με έδρα τις Σεϋχέλλες, κρίθηκε ένοχη φέτος στις ΗΠΑ για παραβίαση των νόμων κατά του ξεπλύματος χρήματος και της επιβλήθηκε πρόστιμο άνω των 500 εκατ. δολαρίων. Παρότι δεν είναι καταχωρημένη στην FCA, πολλά από τα προϊόντα της είναι διαθέσιμα σε Βρετανούς χρήστες χωρίς να καλύπτονται από τον μηχανισμό αποζημίωσης FSCS. Η ομάδα και η εταιρεία αρνήθηκαν να σχολιάσουν.
Το βασικό πρόβλημα, όπως προκύπτει από την έρευνα, δεν είναι ότι οι ομάδες τελούν υπόνοιας παρανομίας — δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Είναι ότι δανείζουν την αξιοπιστία και τη δημόσια εικόνα τους σε εταιρείες των οποίων η λειτουργία θέτει ενδεχομένως σε κίνδυνο τους φιλάθλους.
Όπως δήλωσε ο ειδικός στο sports marketing Tim Crow, «αν συνδέεις το brand του συλλόγου σου με μια εταιρεία, λες στους οπαδούς σου ότι την εμπιστεύεσαι. Πρέπει να είσαι απολύτως βέβαιος ότι έχεις κάνει τον απαιτούμενο έλεγχο, για να μη βρεθούν αργότερα να το μετανιώνουν». Το σχόλιο αυτό αγγίζει μια κρίσιμη διάσταση: στο ποδόσφαιρο, οι οπαδοί συχνά εμπιστεύονται περισσότερο το έμβλημα της ομάδας τους παρά οποιαδήποτε οικονομική συμβουλή.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες τέτοιες συνεργασίες κατέληξαν άδοξα. Η Sporting Λισαβόνας διέκοψε τη συμφωνία της με την Bitci το 2022 λόγω μη πληρωμών. Η Atlético Μαδρίτης προσέφυγε στα δικαστήρια εναντίον της WhaleFin για αθέτηση συμβολαίου ύψους 20 εκατ. ευρώ ετησίως.
Η ροή χρήματος συνεχίζει να αυξάνεται
Παρά τα περιστατικά ασυνέπειας, η ροή χρήματος από τον χώρο των κρυπτονομισμάτων στο ποδόσφαιρο όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά συνεχίζει να αυξάνεται. Σύμφωνα με την εταιρεία SportQuake, οι crypto exchanges επένδυσαν 565 εκατ. δολάρια σε χορηγίες αθλητισμού την περσινή σεζόν, με το ποδόσφαιρο να απορροφά το 59% του συνολικού ποσού. Τα trading brands έχουν τριπλασιάσει τις δαπάνες τους από το 2019, φτάνοντας τα 183 εκατ. δολάρια.
Οι σύλλογοι μοιάζουν να κινούνται ανάμεσα στην πίεση για διαρκή έσοδα και στην πραγματικότητα μιας αγοράς όπου η ρύθμιση είναι ημιτελής και η μεταβλητότητα εγγενής. Με τη σταδιακή απομάκρυνση των παραδοσιακών χορηγών — κυρίως των στοιχηματικών — και με τις εταιρείες τεχνολογίας να υιοθετούν πιο επιλεκτικές στρατηγικές marketing, οι crypto εταιρείες αποτελούν για πολλούς συλλόγους το νέο μεγάλο ταμείο. Όμως η επιλογή αυτή φέρνει μαζί της μια ηθική και πρακτική ασάφεια: προσκαλούν τους φιλάθλους σε έναν κόσμο όπου οι κίνδυνοι είναι συχνά αόρατοι και οι εγγυήσεις περιορισμένες.
Σε μια εποχή όπου το ποδόσφαιρο λειτουργεί ως παγκόσμια πλατφόρμα προβολής, οι συνεργασίες με εταιρείες κρυπτονομισμάτων είναι ίσως αναπόφευκτες. Όμως η ιστορία δείχνει ότι όταν ένας κλάδος που βασίζεται στην ταχύτητα, την αστάθεια και την υψηλή ρίσκα συναντά ένα άθλημα που στηρίζεται στην εμπιστοσύνη των οπαδών, η ευθύνη βαραίνει δυσανάλογα τους συλλόγους.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν οι ομάδες θα συνεχίσουν να υπογράφουν τέτοιες συμφωνίες — το πιθανότερο είναι ότι θα το κάνουν. Το πραγματικό ζήτημα είναι αν θα αποφασίσουν κάποια στιγμή ότι η προστασία των φιλάθλων τους αξίζει περισσότερο από μια ακόμη γραμμή εσόδων στο εμπορικό τους πλάνο.