Για τις οικογένειες των digital nomads, η πραγματικότητα πίσω από την οικιακή εκπαίδευση των παιδιών τους είναι σύνθετη, γεμάτη ενθουσιασμό αλλά και εξάντληση, αβεβαιότητα και δύσκολες αποφάσεις.
Η ιδέα της «worldschooling», δηλαδή της εκπαίδευσης των παιδιών μέσα από ένα διαρκές ταξίδι, παρουσιάζεται συχνά στα κοινωνικά δίκτυα ως μια απελευθερωτική εναλλακτική στην παραδοσιακή σχολική ζωή.
Για τις οικογένειες των digital nomads, όμως, η πραγματικότητα πίσω από τις εικόνες είναι σύνθετη, γεμάτη ενθουσιασμό αλλά και εξάντληση, αβεβαιότητα και δύσκολες αποφάσεις.
Η εμπειρία της Josy και του Joe Davis
Η εμπειρία της Josy και του Joe Davis, που άφησαν τη ζωή τους στο Γκλόστερσαϊρ για να ταξιδέψουν τον κόσμο με τις δύο μικρές κόρες τους, αποτυπώνει αυτή την αντίφαση με ιδιαίτερη σαφήνεια.
Κουρασμένοι από εξαντλητικά ωράρια και μια καθημερινότητα που τους άφηνε ελάχιστο χώρο για οικογενειακή ζωή, οι Davis λένε μιλώντας στον Guardian ότι αποφάσισαν να πουλήσουν το σπίτι τους, να παραιτηθούν από τις δουλειές τους και να αποσύρουν τα παιδιά από το σχολείο.
Η απόφαση τροφοδοτήθηκε και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οικογένειες σαν τη δική τους παρουσίαζαν μια ζωή χωρίς σταθερό τόπο, γεμάτη ταξίδια και κοινό χρόνο. Τον Φεβρουάριο έφυγαν από το Χίθροου με τρεις βαλίτσες, ξεκινώντας από το Ομάν και συνεχίζοντας στη Σρι Λάνκα, τη Μαλαισία και την Ταϊλάνδη, χωρίς αυστηρό σχέδιο για το μέλλον.
Αρχικά, η ζωή αυτή έμοιαζε να λειτουργεί. Στη Σρι Λάνκα, τα παιδιά έκαναν περίπου 90 λεπτά κατ’ οίκον εκπαίδευσης το πρωί και περνούσαν τα απογεύματα εξερευνώντας. Τα μαθηματικά και η φωνητική διδάσκονταν διαδικτυακά, ενώ η φύση, τα σαφάρι, οι φυτείες τσαγιού και οι μετακινήσεις με τουκ-τουκ λειτουργούσαν ως άτυπα μαθήματα.
Ωστόσο, παρά τον ενθουσιασμό, οι δυσκολίες δεν άργησαν να φανούν. Τα παιδιά είχαν ξεσπάσματα, κούραση και χαμηλής ενέργειας ημέρες, υπενθυμίζοντας ότι, ανεξαρτήτως τοποθεσίας, «τα παιδιά παραμένουν παιδιά».
Η εμπειρία των Davis δεν είναι μεμονωμένη. Υπολογίζεται ότι σήμερα υπάρχουν περίπου 40 εκατομμύρια digital nomads, με ολοένα και περισσότερες οικογένειες να εντάσσονται στο ρεύμα μετά την πανδημία.
Το worldschooling έχει αποκτήσει μεγάλη παρουσία στο Instagram και στο Facebook, με εκατοντάδες χιλιάδες αναρτήσεις και ομάδες που ανταλλάσσουν συμβουλές για προορισμούς, πόρους εκπαίδευσης και βιωσιμότητα του τρόπου ζωής. Παράλληλα, όμως, έρευνες δείχνουν ότι το μοντέλο αυτό συνοδεύεται από ψυχική επιβάρυνση: σχεδόν τέσσερις στους δέκα digital nomads αναφέρουν δυσκολίες στην ψυχική τους υγεία.
Η Melissa Wiringi, που ταξιδεύει με την οικογένειά της από το 2020, περιγράφει τη σημασία του αργού ρυθμού. Η πανδημία τους καθήλωσε για 18 μήνες σε ένα χωριό στο Βιετνάμ, γεγονός που αποδείχθηκε σωτήριο. Όπως λέει, το γρήγορο, συνεχές ταξίδι κουράζει τόσο τους γονείς όσο και τα παιδιά και μπορεί εύκολα να μετατρέψει την περιπέτεια σε καταστροφή. Η εκπαίδευση των παιδιών της είναι εν μέρει αυτοκατευθυνόμενη, εν μέρει δομημένη, με έμφαση στην καθημερινή μάθηση από το περιβάλλον, αν και η ίδια αναγνωρίζει ότι δεν ισοδυναμεί με την εκπαίδευση μιας σχολικής αίθουσας.
Αντίστοιχα, η Sharon Ward περιγράφει το worldschooling ως ένα «κοινωνικό πείραμα». Με τον σύζυγό της και τις δύο κόρες τους, ταξίδεψαν σε πολλές χώρες, ζώντας με περιορισμένο προϋπολογισμό, σε Airbnb, τροχόσπιτα, ακόμη και backpackers’ hostels, μερικές φορές όλοι μαζί στο ίδιο κρεβάτι. Η Sharon, ως εκπαιδευτικός προσχολικής ηλικίας, ένιωθε πιο σίγουρη για τη διδασκαλία, όμως η ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά, την εκπαίδευση και την καθημερινή επιβίωση αποδείχθηκε συχνά εύθραυστη. Υπήρξαν περίοδοι όπου δεν υπήρχε χρόνος για τίποτε άλλο πέρα από μετακινήσεις, πακετάρισμα και οργάνωση φαγητού.
Η πιο δύσκολη στιγμή για την οικογένεια Ward ήρθε στο Μαρόκο, όταν τα παιδιά και ο πατέρας αρρώστησαν σοβαρά μέσα σε συνθήκες καύσωνα και περιορισμένης ιατρικής πρόσβασης. Εκεί, η Sharon αναρωτήθηκε για πρώτη φορά αν είχαν υπερεκτιμήσει την ασφάλεια και τις αντοχές των παιδιών τους. Παρότι το επεισόδιο ξεπεράστηκε, αποτέλεσε σημείο καμπής, φέρνοντας στο προσκήνιο το ερώτημα του κόστους αυτής της ζωής.
Η επιστημονική έρευνα για τις επιπτώσεις της συνεχούς μετακίνησης στα παιδιά είναι περιορισμένη. Ωστόσο, μια μεγάλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA Psychiatry έδειξε αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης σε ενήλικες που μετακινούνταν συχνά στην παιδική τους ηλικία, πιθανώς λόγω της απώλειας κοινωνικών δεσμών και σταθερότητας. Παρ’ όλα αυτά, οι ερευνητές τονίζουν ότι οι οικογενειακές συνθήκες και η ποιότητα των σχέσεων παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Για την οικογένεια Davis, το σημείο καμπής ήρθε μετά τον αιφνίδιο θάνατο του παππού των παιδιών. Επιστρέφοντας προσωρινά στην Αγγλία και ξαναφεύγοντας, διαπίστωσαν ότι κάτι είχε αλλάξει. Οι κόρες τους δεν άντεχαν πλέον το ταξίδι, ζητούσαν σπίτι και σταθερότητα. Παρά τα σχέδια για την Αυστραλία, αποφάσισαν να σταματήσουν. Σήμερα, πίσω στην Κορνουάλη, τα παιδιά είναι καλά, και οι γονείς αναγνωρίζουν ότι, όσο πολύτιμη κι αν ήταν η εμπειρία, δεν μπορεί να αγνοεί τις ανάγκες των παιδιών. Όπως λέει η Josy, η πραγματικότητα του worldschooling δεν είναι μόνο οι εικόνες του Instagram, αλλά και δύσκολες, συχνά επώδυνες επιλογές, όπου το πιο σημαντικό κριτήριο παραμένει να είναι «όλοι ευτυχισμένοι».