Στην καρδιά της αγγλικής υπαίθρου, ανάμεσα σε χωριά που μοιάζουν ακίνητα στον χρόνο και λιβάδια που διατηρούν ακόμη την παλιά τους γοητεία, έχει γεννηθεί μια νέα μόδα που παντρεύει την ανάγκη για διατήρηση της ιστορικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη λαχτάρα για ιδιαίτερες εμπειρίες.
Ονομάζεται champing, μια λέξη-συνδυασμός του church και του camping, και περιγράφει την εμπειρία διανυκτέρευσης σε μεσαιωνικές εκκλησίες που έχουν πάψει να λειτουργούν. Η πρωτοβουλία ανήκει στο Churches Conservation Trust, έναν οργανισμό που έχει αναλάβει τη διάσωση και φροντίδα εκατοντάδων μη ενεργών εκκλησιών στην Αγγλία, δίνοντάς τους νέα ζωή όχι ως χώρους λατρείας αλλά ως καταφύγια ταξιδιωτών.
Η πρώτη πιλοτική εφαρμογή του champing έγινε το 2014 στην All Saints’ Church στο Aldwincle, στο Northamptonshire. Μια πέτρινη μεσαιωνική εκκλησία με εντυπωσιακές καμάρες και έναν τετράγωνο πύργο, που βρίσκεται στην άκρη ενός μικρού χωριού και προσφέρει θέα στη γύρω ύπαιθρο.
Ένα άκρως πετυχημένο πείραμα
Εκεί, οι πρώτοι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να κοιμηθούν μέσα στο ιερό, να εξερευνήσουν τον χώρο που άλλοτε φιλοξενούσε προσευχές και τελετές, και να ανακαλύψουν τα δάση, τα λιβάδια και τα ποτάμια της περιοχής. Το πείραμα πέτυχε και μέσα σε λίγα χρόνια το champing εξελίχθηκε από μια ιδιόμορφη ιδέα σε οργανωμένο δίκτυο εμπειριών, με δεκάδες εκκλησίες να ανοίγουν τις πόρτες τους σε ταξιδιώτες που αναζητούν κάτι διαφορετικό.
Οι αριθμοί μαρτυρούν την άνοδο του φαινομένου. Το 2015, μόλις 300 άνθρωποι πέρασαν τη νύχτα σε εκκλησίες. Έναν χρόνο αργότερα, ο αριθμός διπλασιάστηκε σε περίπου 650, με το Churches Conservation Trust να επεκτείνει τις διαθέσιμες τοποθεσίες.
Οι επισκέπτες ήταν κυρίως νέοι ενήλικες από 26 έως 44 ετών, ζευγάρια αλλά και οικογένειες με παιδιά, πεζοπόροι και ποδηλάτες που έβλεπαν στο champing έναν ιδανικό τρόπο να συνδυάσουν τη φύση με την ιστορία.
Η τοποθεσία των εκκλησιών δεν ήταν τυχαία: όλες βρίσκονταν σε μικρά χωριά της νοτιοανατολικής Αγγλίας, δύο με τρεις ώρες από το Λονδίνο, κάνοντάς τες ιδανικές για σύντομες αποδράσεις Σαββατοκύριακου.
Ένα από τα πιο δημοφιλή μέρη ήταν το Fordwich, η μικρότερη πόλη της Αγγλίας, που τον Μεσαίωνα λειτουργούσε ως λιμάνι στον ποταμό Stour για τα πλοία που κατευθύνονταν στο Καντέρμπουρι. Στην καρδιά της βρίσκεται η εκκλησία της St. Mary the Virgin, χτισμένη από την εποχή των Νορμανδών και επεκταμένη τον 13ο αιώνα.
Οι θρύλοι θέλουν τον Άγιο Αυγουστίνο να είναι θαμμένος στον βόρειο τοίχο της, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Σαίξπηρ ίσως έδωσε εκεί παραστάσεις όταν είχε φύγει από το Λονδίνο λόγω της πανούκλας. Στις πέτρες της είναι χαραγμένα τα ονόματα κληρικών από το 1283, ενώ οι τάφοι στο δάπεδο μαρτυρούν αιώνες ιστορίας. Έκλεισε το 1995, αλλά από το 2015 ζει ξανά μέσα από το champing, φιλοξενώντας ταξιδιώτες που μπορεί να βρουν εκεί λίγη ιστορική αύρα μαζί με την ησυχία της υπαίθρου.
Αντίστοιχα, η εκκλησία του St Michael the Archangel στο Booton έγινε πόλος έλξης για πεζοπόρους και ποδηλάτες, χτισμένη δίπλα σε μονοπάτια και σιδηροδρομικές διαδρομές που θυμίζουν άλλες εποχές. Η εμπειρία είναι λιτή, σχεδόν ασκητική: οι εκκλησίες δεν έχουν θέρμανση ούτε τρεχούμενο νερό, ενώ οι περισσότερες στερούνται παραδοσιακές τουαλέτες.
Αντί για αυτό, χρησιμοποιούνται ξηρές χημικές τουαλέτες που περιγράφονται με χιουμοριστικό τόνο στα ενημερωτικά φυλλάδια, σε μια προσπάθεια να κάνουν τους επισκέπτες να χαμογελάσουν μπροστά στην απλότητα. Η ίδια η γλώσσα του οργανισμού αποπνέει ζεστασιά και χιούμορ, σε πλήρη αντίθεση με την ιερότητα και την αυστηρότητα που θα περίμενε κανείς.
«Είναι σχεδόν Champ O’Clock», γράφουν στους μελλοντικούς επισκέπτες, ενώ στις συχνές ερωτήσεις διευκρινίζουν ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς χριστιανός για να μείνει εκεί, όπως δεν χρειάζεται να είναι έφηβος για να φωνάζει σε μια συναυλία των One Direction.
Η αίσθηση της αποκλειστικότητας είναι βασικό στοιχείο
Η αίσθηση της αποκλειστικότητας είναι βασικό στοιχείο του champing. Αν και την ημέρα οι εκκλησίες παραμένουν ανοικτές στο κοινό, τη νύχτα ανήκουν αποκλειστικά στους επισκέπτες. Οι φιλοξενούμενοι μπορούν να περιπλανηθούν μόνοι τους στον χώρο, να καθίσουν στα παλιά στασίδια, να κοιμηθούν δίπλα σε αιώνες ιστορίας, να ακούσουν το τρίξιμο της ξύλινης στέγης ή το σφύριγμα του ανέμου μέσα από τα βιτρό. Πρόκειται για μια εμπειρία που ακροβατεί ανάμεσα στο ρομαντικό και στο απόκοσμο, ανάμεσα στη γοητεία της αρχιτεκτονικής και στη σιωπή που κάποτε φιλοξενούσε ψαλμούς και προσευχές.
Ωστόσο, το champing δεν είναι μόνο μια εναλλακτική μορφή τουρισμού. Είναι και ένας τρόπος να σωθούν οι ίδιες οι εκκλησίες. Καθώς η εκκλησιαστική παρουσία στην Αγγλία συρρικνώνεται - μόλις το 25% των Βρετανών δηλώνουν χριστιανοί σήμερα, έναντι 75% πριν από 15 χρόνια, ενώ μόλις 1,4% εκκλησιάζονται εβδομαδιαία - δεκάδες ναοί εγκαταλείπονται κάθε χρόνο.
Μερικοί μετατρέπονται σε σπίτια ή εμπορικούς χώρους, αλλά άλλοι παραδίδονται στο Churches Conservation Trust. Το champing προσφέρει έναν τρόπο να αξιοποιηθούν, να προσελκύσουν επισκέπτες και να δημιουργήσουν έσοδα που θα συμβάλουν στη συντήρησή τους. Με το πέρασμα του χρόνου, το δίκτυο μεγαλώνει και περιλαμβάνει όλο και περισσότερες περιοχές πέρα από τη νοτιοανατολική Αγγλία.
Η σύγχρονη αναζήτηση αυθεντικών εμπειριών
Η εμπειρία του champing ακουμπά σε κάτι βαθύτερο από την περιέργεια των ταξιδιωτών. Συνδέει τη σύγχρονη αναζήτηση αυθεντικών εμπειριών με την παράδοση, επιτρέπει στους ανθρώπους να βιώσουν τον χρόνο με διαφορετικό τρόπο, μέσα σε χώρους που φέρουν μνήμες αιώνων.
Το μέλλον του champing παραμένει αβέβαιο, καθώς η συντήρηση τέτοιων μνημείων απαιτεί πόρους που δύσκολα καλύπτονται από μερικές εκατοντάδες επισκέπτες το χρόνο. Ωστόσο, η αύξηση του ενδιαφέροντος, οι νέες ιδέες για πακέτα διαμονής και η προοπτική διεύρυνσης του κοινού δείχνουν ότι η εμπειρία έχει ρίζες.
Και όσο υπάρχουν άνθρωποι που θα αναζητούν την αίσθηση του να ξυπνούν με το πρώτο φως που περνά μέσα από ένα γοτθικό βιτρό ή να περπατούν ανάμεσα σε αιώνες ιστορίας πριν κοιμηθούν σε έναν υπνόσακο, το champing θα συνεχίσει να είναι μια παράξενη αλλά γοητευτική γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν.