Το φαινόμενο εντάσσεται σε μια ευρύτερη έκρηξη της λεγόμενης immersive ψυχαγωγίας, η οποία εκτιμάται ότι άγγιξε τα 114 δισ. δολάρια το 2025 και προβλέπεται να ξεπεράσει τα 412 δισ. έως το 2030.
Η αυξανόμενη δημοφιλία των immersive εμπειριών γύρω από τον Τιτανικό δείχνει πώς η σύγχρονη πολιτιστική βιομηχανία επανεφευρίσκει την ιστορική τραγωδία, μετατρέποντάς την σε βιωματικό προϊόν. Σε έναν αποθηκευτικό χώρο στο νότιο Λονδίνο, οι επισκέπτες της έκθεσης The Legend of the Titanic: The Immersive Exhibition βλέπουν τις μεγάλες αίθουσες του πλοίου να γεμίζουν σταδιακά με νερό, μέσα από προβολές 360 μοιρών που καλύπτουν το πάτωμα, τους τοίχους και την οροφή. Παράλληλα, τμήματα εικονικής πραγματικότητας επιτρέπουν στους επισκέπτες να φορέσουν ειδικά headsets και να περιηγηθούν ψηφιακά στο κατάστρωμα, στους πολυτελείς εσωτερικούς χώρους ή ακόμη και στο ναυάγιο, μέσα από ένα υποβρύχιο όχημα.
Μια καθηλωτική VR εμπειρία
Η εμπειρία δεν περιορίζεται στην αναπαράσταση. Στο κατάστημα δώρων πωλούνται αναμνηστικές σφυρίχτρες και καρτ-ποστάλ με το πλοίο να βυθίζεται ανάμεσα σε παγόβουνα. Ζευγάρια περιμένουν στη σειρά για να φωτογραφηθούν μπροστά από πράσινη οθόνη, αναπαριστώντας τη διάσημη σκηνή της πλώρης από την ταινία του Τζέιμς Κάμερον του 1997. Άλλοι παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια «αποφυγής παγόβουνου» ή πίνουν prosecco στο μπαρ. Παρότι αρκετά από τα VR τμήματα χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα μεταφορικά και καθηλωτικά, το κομμάτι της εμπειρίας που περιβάλλει τον επισκέπτη με εικόνες του πλοίου να πλημμυρίζει έχει προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς για ορισμένους μοιάζει περισσότερο ηδονοβλεπτικό παρά εκπαιδευτικό ή συγκινησιακό.
Παρά τις ενστάσεις, η έκθεση συγκεντρώνει θετικές κριτικές. Στο TripAdvisor έχει βαθμολογία 4,2, με επισκέπτες να επαινούν την τεχνολογία VR, τα ενημερωτικά πάνελ και τον τρόπο αφήγησης. Η Julie Akhtar από το Surrey δήλωσε ότι ένιωσε «μεταφερμένη από τη στιγμή που μπήκαμε», αν και χαρακτήρισε την ευκαιρία φωτογράφησης ως Κέιτ Γουίνσλετ και Λεονάρντο Ντι Κάπριο «λίγο εμπορική». Η Sarah Mattock από το Μπράιτον αναγνώρισε ότι η εμπειρία είναι «λίγο άκομψη», αλλά τόνισε ότι η μακρόχρονη γοητεία της με τον Τιτανικό την έκανε να την αποδεχθεί.
Η Legend of the Titanic δεν είναι η μόνη τέτοια εμπειρία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στο Κάμντεν λειτουργεί το Titanic: Echoes from the Past, μια καθαρά VR εμπειρία, όπου οι επισκέπτες παρακολουθούν την πρόσκρουση στο παγόβουνο μέσα από δραματική μουσική, διαλόγους του πληρώματος και σκηνές πανικού. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, περισσότεροι από 45.000 άνθρωποι έχουν συμμετάσχει από τον Φεβρουάριο. Παρόμοιες εμπειρίες λειτουργούν σε πόλεις όπως το Λος Άντζελες, το Σινσινάτι, το Αμβούργο, η Σιγκαπούρη και η Κοπεγχάγη.
Το φαινόμενο εντάσσεται σε μια ευρύτερη έκρηξη της λεγόμενης immersive [σ.σ: εμβυθιστικής, καθηλωτικής] ψυχαγωγίας. Η παγκόσμια αγορά του immersive entertainment εκτιμάται ότι άγγιξε τα 114 δισ. δολάρια το 2025 και προβλέπεται να ξεπεράσει τα 412 δισ. έως το 2030. Σύμφωνα με στοιχεία του Eventbrite, οι αναζητήσεις για «immersive experience» στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά 83% μέσα σε έναν χρόνο. Έκθεση των Gensler Research Institute και Immersive Experience Institute σημειώνει ότι οι παραδοσιακές, παθητικές μορφές πολιτιστικής κατανάλωσης βρίσκονται σε στασιμότητα, ενώ οι διαδραστικές εμπειρίες συνεχίζουν να αναπτύσσονται.
Η επιλογή του Τιτανικού ως θεματικού άξονα δεν είναι τυχαία. Ο ιστορικός του Τιτανικού Tim Maltin τον περιγράφει ως «ένα από τα απόλυτα σύμβολα της ανθρώπινης αδυναμίας απέναντι στη φύση», επισημαίνοντας ότι το γεγονός πως πλούσιοι και ισχυροί βρέθηκαν σε θανάσιμο κίνδυνο προσδίδει στην ιστορία διαχρονική απήχηση. Παράλληλα, όμως, οι immersive εμπειρίες γύρω από καταστροφές προκαλούν έντονη κριτική. Η Anna Moloney, σε κριτική της στην City AM, χαρακτήρισε την έκθεση «ηθικά προβληματική», σημειώνοντας ότι κανένα γεγονός τέτοιας τραγικότητας δεν θα έπρεπε να μοιάζει «διασκεδαστικό», ειδικά όταν συνδυάζεται με φωτογραφικές ευκαιρίες και καταστήματα δώρων.
Ο Karl Blake Garcia, υπεύθυνος χώρου του Echoes from the Past, αναγνωρίζει τις ηθικές προκλήσεις και δηλώνει ότι η δική τους εμπειρία αποφεύγει συνειδητά την απεικόνιση της βύθισης και του μαζικού θανάτου, θεωρώντας κάτι τέτοιο άγευστο. Άλλοι επικριτές, όπως ο ακαδημαϊκός Adam Heardman, βλέπουν τις immersive εμπειρίες συνολικά ως «επιθετική εμπορευματοποίηση» της κουλτούρας, ενώ επισημαίνουν ότι η μετατροπή πραγματικών θανάτων σε τουριστικό θέαμα είναι εκ φύσεως εκμεταλλευτική.
Υπάρχουν, ωστόσο, και αντίθετες φωνές. Ο Andrzej Lukowski του Time Out θεωρεί την Legend of the Titanic ένα επιτυχημένο, τεχνολογικά εντυπωσιακό θέαμα, ενώ ο ψυχολόγος Coltan Scrivner υποστηρίζει ότι η «μακάβρια περιέργεια» είναι φυσικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό και ότι τέτοιες εμπειρίες δεν είναι κατ’ ανάγκη ανήθικες. Ζητήματα ακρίβειας, πάντως, παραμένουν, με λάθη σε πληροφοριακά πάνελ και αναπαραστάσεις που έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στα κοινωνικά δίκτυα.
Παρά τις διαφωνίες, η εξάπλωση αυτών των εμπειριών μοιάζει αναπόφευκτη. Όπως σημειώνει ο Richard Parry της Experience UK, «δεν υπάρχει όριο σε αυτό που μπορεί να αναπαραχθεί, εφόσον υπάρχει ζήτηση».