Εκεί που κάποτε έτρεχαν λίγοι επαγγελματίες, τώρα συρρέουν χιλιάδες, με στόχο να τερματίσουν, να ανεβάσουν φωτογραφίες, να αποκτήσουν ένα μετάλλιο και, πάνω απ’ όλα, να νιώσουν μέρος μιας ιστορίας που μεγαλώνει.
Η εποχή των Μαραθωνίων έχει φτάσει (εδώ και πάνω από 10 χρόνια, θα πρόσθετε κάποιος). Από το Βερολίνο ως τη Βοστώνη και από το Τόκιο ως το Σίδνεϊ, η γη γεμίζει από δρόμους κλειστούς για τα αυτοκίνητα και ανοιχτούς για τους ανθρώπους που αποφασίζουν να δοκιμάσουν τα όρια του σώματός τους και, συχνά, της ίδιας τους της θέλησης.
Τα τελευταία χρόνια, οι Μαραθώνιοι γνωρίζουν παγκόσμια άνθηση, καθώς η ανάγκη για άσκηση, ψυχική ισορροπία και κοινότητα συναντά τη γοητεία των μεγάλων διοργανώσεων και την ακαταμάχητη επίδραση των social media. Εκεί που κάποτε έτρεχαν λίγοι επαγγελματίες και μερικοί τολμηροί ερασιτέχνες, τώρα συρρέουν δεκάδες χιλιάδες, με στόχο να τερματίσουν, να ανεβάσουν φωτογραφίες, να αποκτήσουν ένα μετάλλιο και, πάνω απ’ όλα, να νιώσουν μέρος μιας ιστορίας που μεγαλώνει.
Στην καρδιά αυτού του παγκόσμιου φαινομένου βρίσκονται οι Abbott World Marathon Majors, ο θεσμός που ενώνει επτά από τους πιο επιθυμητούς Μαραθωνίους του πλανήτη: Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Βερολίνο, Σικάγο, Τόκιο, Βοστώνη και Σίδνεϊ. Για χιλιάδες δρομείς, η ολοκλήρωση και των επτά αυτών Μαραθωνίων έχει γίνει το απόλυτο επίτευγμα - ένα σύγχρονο «Έβερεστ» της αντοχής.
Μέχρι σήμερα, πάνω από 22.000 άνθρωποι έχουν καταφέρει να αποκτήσουν το βαρύτιμο εξαπλό μετάλλιο, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι κυνηγούν την ίδια εμπειρία, συχνά αφιερώνοντας χρόνια, αποταμιεύσεις και διακοπές στην προσπάθεια αυτή. Όπως λέει ο Αμερικανός δρομέας Ρομπ Ντάλτο, «όταν τρέχεις στη Νέα Υόρκη, νιώθεις ότι είσαι μέρος κάποιου πολύ μεγαλύτερου γεγονότος από εσένα τον ίδιο».
Ο Μαραθώνιος αντανακλά το πνεύμα της εποχής: επιμονή, πειθαρχία, αυτοβελτίωση
Η άνοδος αυτή δεν είναι τυχαία. Ο Μαραθώνιος, ως δοκιμασία, αντανακλά το πνεύμα της εποχής: επιμονή, πειθαρχία, αυτοβελτίωση. Ταυτόχρονα, συνδυάζει τη μοναξιά της προπόνησης με τη συλλογική ευφορία του τερματισμού. Κι αν κάποτε η εικόνα του δρομέα ήταν εκείνη ενός εσωστρεφούς αθλητή, σήμερα είναι ενός ανθρώπου κοινωνικού, συνδεδεμένου με GoPro, smartwatch και Instagram.
Τα run clubs, που πολλαπλασιάζονται σε κάθε μεγάλη πόλη, από το Παρίσι μέχρι τη Σεούλ, έχουν δημιουργήσει μια νέα κουλτούρα γύρω από το τρέξιμο: το τρέξιμο δεν είναι πια άθλημα, είναι τρόπος ζωής, ένας τρόπος να ανήκεις κάπου.
Η πανδημία του Covid-19 έπαιξε ρόλο καταλύτη. Εκατομμύρια άνθρωποι, κλεισμένοι στα σπίτια τους, ανακάλυψαν ότι το τρέξιμο ήταν μια από τις λίγες ελευθερίες που τους είχαν απομείνει. Μετά το τέλος των περιορισμών, πολλοί συνέχισαν. Και όταν οι αγώνες ξανάρχισαν, η δίψα για συμμετοχή ξέσπασε με ορμή.
Ο Μαραθώνιος του Λονδίνου, για παράδειγμα, δέχτηκε φέτος πάνω από 1,1 εκατομμύριο αιτήσεις για λιγότερες από 60.000 θέσεις. Στη Νέα Υόρκη, μόνο το 3% όσων δήλωσαν συμμετοχή στην κλήρωση κέρδισαν μια θέση στη γραμμή εκκίνησης - ποσοστό χαμηλότερο κι από την εισαγωγή σε πανεπιστήμιο της Ivy League.
Μια ολόκληρη παράλληλη βιομηχανία
Η υπερπροσφορά ενδιαφέροντος έχει δημιουργήσει μια ολόκληρη παράλληλη βιομηχανία: ταξιδιωτικά πακέτα που περιλαμβάνουν εγγραφή, διαμονή και αεροπορικά, χορηγίες, εταιρικές ομάδες και φιλανθρωπικά προγράμματα που εξασφαλίζουν «σιγουρα» bibs έναντι σημαντικών ποσών.
Όπως σημειώνει ο βετεράνος μαραθωνοδρόμος Μάικ Μπρίτζες, «οι απαιτήσεις για τις φιλανθρωπικές συμμετοχές αυξάνονται κάθε χρόνο και αυτό δυσκολεύει όσους δεν έχουν τη δυνατότητα. Το τρέξιμο θα έπρεπε να είναι το πιο δημοκρατικό άθλημα του κόσμου».
Η ιστορία των μεγάλων Μαραθωνίων ξεκίνησε διαφορετικά. Όταν το 2006 δημιουργήθηκαν οι World Marathon Majors, ο στόχος ήταν καθαρά αγωνιστικός: να αναδειχθούν οι καλύτεροι δρομείς στον κόσμο. Όμως σταδιακά οι διοργανωτές συνειδητοποίησαν ότι το κοινό των απλών δρομέων, των λεγόμενων everyday runners, ήταν το πραγματικό μέλλον του θεσμού.
Το 2011, μόλις επτά άνθρωποι είχαν ολοκληρώσει και τους πέντε τότε Μαραθωνίους· λίγα χρόνια αργότερα έγιναν χιλιάδες. Οι Μαραθώνιοι μετατράπηκαν σε φεστιβάλ αντοχής, υγείας και χαράς, όπου δίπλα στους ελίτ τρέχουν δάσκαλοι, φοιτητές, γιατροί, μητέρες, συνταξιούχοι - όλοι στην ίδια διαδρομή, στον ίδιο χρόνο.
Ο ίδιος ο Έλιουντ Κιπτσόγκε, ο άνθρωπος που έτρεξε τον πρώτο Μαραθώνιο κάτω από δύο ώρες, το έχει πει απλά: «Ο Μαραθώνιος είναι το μοναδικό άθλημα όπου μπορείς να αγωνιστείς στο ίδιο πεδίο με τους κορυφαίους του κόσμου. Την ίδια στιγμή, στην ίδια διαδρομή». Αυτή η δημοκρατία του δρόμου είναι ίσως το μυστικό της γοητείας του Μαραθωνίου - ένα άθλημα που σε φέρνει κοντά στους άλλους μέσα από την ατομική προσπάθεια.
Η δημοφιλία έχει και κόστος
Η δημοφιλία, ωστόσο, έχει και κόστος. Η συμμετοχή σε έναν μεγάλο αγώνα κοστίζει ακριβά, ειδικά όταν συνοδεύεται από ταξίδι σε άλλη ήπειρο. Οι εγγραφές εξαντλούνται μέσα σε ώρες, οι τιμές ανεβαίνουν, και πολλοί δρομείς βρίσκονται αντιμέτωποι με το παράδοξο να πληρώνουν περισσότερο για να «αγωνιστούν» σ’ ένα λαϊκό άθλημα.
Ορισμένοι μιλούν για εμπορευματοποίηση, άλλοι βλέπουν την φυσική εξέλιξη. Η αλήθεια ίσως βρίσκεται κάπου στη μέση: εκεί όπου η μαζικότητα και το πάθος αγγίζουν τα όρια της βιομηχανίας, αλλά χωρίς αυτό το πάθος τίποτα δεν θα υπήρχε.
Για να ανταποκριθούν στη ζήτηση, οι World Marathon Majors σχεδιάζουν επέκταση. Το Σίδνεϊ προστέθηκε πρόσφατα στη λίστα, ενώ το Κέιπ Τάουν και η Σαγκάη αναμένεται να ακολουθήσουν. Για κάποιους, αυτή η εξάπλωση απειλεί να αραιώσει το κύρος των αρχικών έξι αγώνων· για άλλους, είναι μια ευκαιρία να αποκτήσει κάθε ήπειρος τον δικό της μεγάλο Μαραθώνιο.
Όπως λέει η διευθύνουσα σύμβουλος του οργανισμού, Ντόουνα Στόουν, «θέλουμε να δώσουμε την εμπειρία του Μαραθωνίου σε περισσότερους ανθρώπους, χωρίς να χάσει την ποιότητά της. Η ανάπτυξη είναι υπέροχη, αλλά πρέπει να γίνει με ασφάλεια και χαρά».
Παρά τις ενστάσεις, η πραγματικότητα είναι πως ο Μαραθώνιος έχει γίνει σύμβολο της εποχής μας. Αν ο 20ός αιώνας ανήκε στο αυτοκίνητο, ο 21ος μοιάζει να ανήκει στο σώμα. Το τρέξιμο, άλλοτε σύμβολο φυγής, είναι πια πράξη επιστροφής: στο σώμα, στην κοινότητα, στην αντοχή.
Κάθε Μαραθώνιος είναι ένα μικρόκοσμος όπου ο κόσμος δείχνει το καλύτερο πρόσωπό του: εθελοντές που μοιράζουν νερό, θεατές που φωνάζουν τα ονόματα των άγνωστων δρομέων, παιδιά που τείνουν τα χέρια τους για ένα χτύπημα παλάμης. Εκεί, στη διαδρομή των 42.195 μέτρων, ο άνθρωπος επιστρέφει στην πιο απλή και αρχαία του κίνηση: να τρέχει.
Ο Αργεντινός Άντριαν Ντεκούντο, που έχει τρέξει όλους τους μεγάλους Μαραθωνίους επτά φορές, το συνοψίζει καλύτερα απ’ όλους: «Υπάρχουν πράγματα που δεν αγοράζονται με χρήματα όπως το πνεύμα των Μαραθωνίων. Δεν είναι οι δρόμοι ή τα μετάλλια που σε μαγνητίζουν, αλλά οι άνθρωποι. Αυτοί κάνουν τον Μαραθώνιο όμορφο».
Κι ίσως αυτό να είναι το «κλειδί»: μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει με φρενήρεις ρυθμούς, οι Μαραθώνιοι προσφέρουν μια σταθερά. Ένα σημείο συνάντησης όπου χιλιάδες άνθρωποι ανασαίνουν μαζί, για να θυμηθούν ότι η αντοχή δεν είναι μόνο σωματική. Είναι, πάνω απ’ όλα, ανθρώπινη.