Με τεράστιους κήπους, υπέροχα σιντριβάνια και 176 ανακαινισμένα δωμάτια, το ανάκτορο Cecilienhof στο Πότσνταμ της Γερμανίας αποτελεί πόλο έλξης καθώς σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, αφού εκεί είχε πραγματοποιηθεί η διάσκεψη των Τρούμαν, Τσόρτσιλ και Στάλιν τον Ιούλιο του 1945, δύο μήνες μετά την άνευ όρων συνθηκολόγηση των Ναζί.
Και ποιος δεν θα ήθελε να μετακομίσει εκεί; Ένα πρόσωπο, ειδικά, φλέγεται από την επιθυμία: ο πρίγκιπας της Πρωσίας Γκέοργκ Φρίντριχ Φέρντιναντ, επικεφαλής του έκπτωτου βασιλικού Οίκου των Χοεντσόλερν και τρισέγγονος του τελευταίου μονάρχη της Γερμανίας, του κάιζερ Γουλιέλμου Β'. Το κατά πόσον θα του επιτραπεί παραμένει ένα νομικό ζήτημα με βαρύ ιστορικό φορτίο.
Από το 2014 ο Γκέοργκ Φρίντριχ δίνει μια νομική μάχη με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας και κυβερνήσεις κρατιδίων διεκδικώντας το δικαίωμα κατοίκησης για τον ίδιο και την οικογένειά του στο ανάκτορο Cecilienhof, το τελευταίο που έχτισε η δυναστεία των Χοεντσόλερν, αλλά και αποζημιώσεις και εκατοντάδες οικογενειακά κειμήλια που ανήκουν πλέον στο γερμανικό δημόσιο. Τι θα καταφέρει είναι άλλο θέμα.
Ποιοι είναι οι Χοεντσόλερν
Οι ρίζες της δυναστείας των Χοεντσόλερν ανάγονται στον 11ο μ.Χ. αι., με την πρώτη επίσημη αναφορά να χρονολογείται στο 1061 μ.Χ. Το κάστρο της οικογένειας βρισκόταν στην κορυφή ενός όρους στη Βάδη-Βυρτεμβέργη της νότιας Γερμανίας, όπου σήμερα ορθώνεται το νεογοτθικό κάστρο Hohenzollern του 19ου αι.
Μετά την ενοποίηση της Γερμανίας σε αυτοκρατορία το 1871, ο Γουλιέλμος Α' των Χοεντσόλερν, τότε βασιλιάς της Πρωσίας, αναγορεύθηκε αυτοκράτορας της Γερμανίας, Με τον θάνατό του το 1888 παρέλαβε το σκήπτρο ο γιος του Φρειδερίκος Γ', αλλά παρέμεινε στον θρόνο για μόλις 99 ημέρες, αφού πέθανε από καρκίνο του φάρυγγα. Ο γιος του τελευταίου, Γουλιέλμος Β’, έγινε έτσι σε ηλικία μόλις 29 ετών ο επόμενος -και τελικά ο τελευταίος- αυτοκράτορας της Γερμανίας.
Το τέλος της μοναρχίας στη Γερμανίας
Η μοναρχία έληξε στη Γερμανία τον Νοέμβριο του 1918, όταν κηρύχθηκε έκπτωτη η δυναστεία των Χοεντσόλερν με το ξέσπασμα της επανάστασης που οδήγησε στην παραίτηση του Γουλιέλμου Β' -βασικού υπαίτιου κατά πολλούς για τους ποταμούς αίματος που χύθηκαν κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο- ο οποίος οδηγήθηκε στην εξορία στην Ολλανδία.
Με το Σύνταγμα της Βαϊμάρης, καταργήθηκαν οι τίτλοι ευγενείας και τα αντίστοιχα προνόμια, αλλά επετράπη στους γαλαζοαίματους να διατηρήσουν τους τίτλους μόνον ως μέρος του επωνύμου τους. Ενώ π.χ. στη Βρετανία ο πρίγκιπας Κάρολος της Ουαλίας είναι όντως πρίγκιπας, ο Ερνέστος Αύγουστος, πρίγκιπας του Ανόβερου, δούκας του Μπρούνσβικ και του Λιούνεμπουργκ και τρισέγγονος του τελευταίου Γερμανού αυτοκράτορα είναι μόνον κατ’ όνομα πρίγκιπας και δούκας.
Τα αντιμοναρχικά αισθήματα ήταν οξυμένα στη Γερμανία στη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, όταν κατασχέθηκαν πολλά περιουσιακά στοιχεία της αυτοκρατορικής δυναστείας. Οι Χοεντσόλερν προσέφυγαν στα δικαστήρια και το 1926 πέτυχαν μια συμφωνία αποζημίωσης με το Ελεύθερο Κράτος της Πρωσίας, που προέκυψε από το πρώην βασίλειό τους. Αλλά οι συνέπειες της συμφωνίας αυτής εξακολουθούν σήμερα να αμφισβητούνται νομικά. Νόμος του 1926 προέβλεπε την επιστροφή μεγάλου μέρους της κατασχεθείσης περιουσίας των Χοεντσόλερν -περιλαμβανομένου του ανακτόρου Cecilienhof- στην οικογένεια, αλλά τα πράγματα άλλαξαν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η μάχη στα δικαστήρια – Το θέμα της συνεργασίας με τους Ναζί
Το 1945 τα περισσότερα περιουσιακά στοιχεία του Οίκου των Χοεντσόλερν εντοπίστηκαν στην κατεχόμενη από την ΕΣΣΔ ζώνη της Γερμανίας, που θα γινόταν αργότερα η Ανατολική Γερμανία. Το κομμουνιστικό καθεστώς τα κατάσχεσε και απέπεμψε εκ νέου την οικογένεια. 45 χρόνια αργότερα η Συνθήκη για την ενοποίηση της Γερμανίας αναγνώρισε την παράνομη απαλλοτρίωση γης και κτιρίων και προέβλεπε την απόδοσή τους ή χρηματική αποζημίωση, αλλά το 1994 οι Χοεντσόλερν αποκλείστηκαν από την αποζημίωση αυτή μετά την απόφαση δικαστηρίου που έκρινε ότι «είχαν συνδράμει ουσιωδώς» το ναζιστικό καθεστώς.
Ιστορικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι ο πρώην πρίγκιπας διάδοχος Γουλιέλμος, γιος του παραιτηθέντος αυτοκράτορα, έτρεφε συμπάθεια για τους Ναζί και έστελνε ευχές στον Αδόλφο Χίτλερ στα γενέθλιά του και κάθε Πρωτοχρονιά. Τον Δεκέμβριο του 1936 του έστειλε μάλιστα τις «ειλικρινέστερες ευχές του» για «τις επωφελείς για την ευημερία του αγαπημένου μας λαού και πατρίδας ενέργειες» του δικτάτορα. Ιστορικοί, πάντως, διαφωνούν ως προς την ερμηνεία των στοιχείων αυτών και το βάρος που πρέπει να τους δοθεί στις ακροάσεις, ωστόσο θα επηρεάσουν την έκβαση της νομικής μάχης αποφασιστικά, εκτιμά η DW.
Τέσσερις γραπτές καταθέσεις ειδικών μέχρι σήμερα έχουν καταλήξει σε διαφορετικά συμπεράσματα αναφορικά με τις πολιτικές απόψεις και τη συμπεριφορά του πρίγκιπα διαδόχου. Σε μια πρόσφατη ακρόαση στην Επιτροπή Πολιτισμού της γερμανικής Βουλής, επτά ιστορικοί, νομικοί και ειδικοί σε θέματα τέχνης δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν κατά πόσον ο οίκος των Χοεντσόλερν «συνέδραμε ουσιωδώς» τους Ναζί. Και έτσι το θέμα της πιθανούς αποζημίωσης των εν ζωή μελών της οικογένειας ή της επιστροφής της περιουσίας τους παραμένει ανοικτό, όπως και εκείνο της ιστορικής ερμηνείας της δράσης του στα χρόνια του μεσοπολέμου.