Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 η Walt Disney Company προχώρησε σε μια κίνηση που θα αποδεικνυόταν μία από τις πιο ακριβοπληρωμένες αστοχίες στην ιστορία του Χόλιγουντ.
Απέλυσε τον Τζέφρι Κάτζενμπεργκ, τον άνθρωπο που πιστώνεται ευρέως με την αναγέννηση του στούντιο και την είσοδο της Disney σε μια νέα χρυσή εποχή κινουμένων σχεδίων.
Ο Κάτζενμπεργκ -σήμερα 74 ετών- δεν έμεινε για πολύ εκτός δράσης. Μέσα σε δύο μήνες από την αποχώρησή του, ίδρυσε μαζί με τους Στίβεν Σπίλμπεργκ και Ντέιβιντ Γκέφεν την DreamWorks SKG. Υπό την ηγεσία του, το νέο στούντιο εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο ανταγωνιστή της Disney στον χώρο του animation, αλλάζοντας ριζικά τον χάρτη της σύγχρονης κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Από βοηθός στην Paramount, δεξί χέρι του Eisner στην Disney
Η καριέρα του Τζέφρι Κάτζενμπεργκ ξεκίνησε το 1974 στην Paramount Pictures, ως βοηθός του προέδρου Μπάρι Ντίλερ. Η εργατικότητα και η φιλοδοξία του δεν άργησαν να τον κάνουν να ξεχωρίσει. Σύντομα βρέθηκε να εργάζεται απευθείας υπό τον διευθυντή παραγωγής, Μάικλ Άισνερ, και να επιβλέπει επιτυχίες όπως τα Saturday Night Fever (Πυρετός το Σαββατόβραδο), Grease και Beverly Hills Cop (Ο μπάτσος του Μπέβερλι Χιλς).
Όταν ο Άισνερ άφησε την Paramount για να αναλάβει CEO της Disney το 1984, πήρε τον Κάτζενμπεργκ μαζί του. Ο τελευταίος ανέλαβε τη διοίκηση των Walt Disney Studios, σε μια εποχή κατά την οποία η εταιρεία αντιμετώπιζε σημαντική κρίση, και η μονάδα κινουμένων σχεδίων βρισκόταν στα πρόθυρα κατάρρευσης.
Ο Κάτζενμπεργκ άρχισε να αναμορφώνει ριζικά το τμήμα animation: ακύρωσε έργα με κακή προοπτική, ολοκλήρωσε με επιτυχία όσες παραγωγές είχαν ήδη ξεκινήσει και ανέλαβε πλήρη δημιουργικό έλεγχο στο The Little Mermaid (Η Μικρή Γοργόνα). Η ταινία σάρωσε στο box office και εγκαινίασε αυτό που σήμερα αποκαλείται «Αναγέννηση της Disney».
Η «χρυσή εποχή» της Disney
Ακολούθησε μια αλυσίδα επιτυχιών: Beauty and the Beast (Η Πεντάμορφη και το Τέρας), Aladdin και φυσικά The Lion King (Ο Βασιλιάς των Λιονταριών), που συγκέντρωσαν δισεκατομμύρια δολάρια και εδραίωσαν την Disney ξανά ως παγκόσμια δύναμη στην ψυχαγωγία. Παράλληλα, ο Τζέφρι επόπτευε όλο το φάσμα της οπτικοακουστικής παραγωγής του στούντιο - από τις κινηματογραφικές ταινίες και την τηλεόραση, έως τη διανομή σε VHS και DVD.
Ήταν καθοριστικός στη δημιουργία της Touchstone Pictures και την παραγωγή ταινιών για ενήλικο κοινό, όπως τα Good Morning, Vietnam (Καλημέρα, Βιετνάμ), Dead Poets Society (Ο κύκλος των χαμένων ποιητών) και Pretty Woman. Οδήγησε την Disney στην κορυφή του box office μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80, συνδημιούργησε τη Hollywood Pictures, εξασφάλισε την εξαγορά της Miramax και ενέκρινε τη συνεργασία με την Pixar που γέννησε το Toy Story.
Η ρήξη με την Disney και η δικαστική διαμάχη
Παρά τα επιτεύγματά του, οι σχέσεις του με την εταιρεία άρχισαν να φθείρονται. Το 1993 ο Κάτζενμπεργκ επιδίωξε να αναλάβει τη θέση του προέδρου της Disney. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του τότε προέδρου Φρανκ Γουέλς σε αεροπορικό δυστύχημα, ο Μάικλ Άισνερ -κατά τον Κάτζενμπεργκ, παραβιάζοντας παλαιότερη υπόσχεσή του- δεν του παραχώρησε τον ρόλο, αλλά τον ανέλαβε ο ίδιος.
Σύμφωνα με αναφορές της LA Times, ο Ρόι Ε. Ντίσνεϊ φέρεται να πίεσε για τον παραγκωνισμό του Κάτζενμπεργκ, ενοχλημένος από το «επιθετικό» στυλ διοίκησής του. Ο Κάτζενμπεργκ αποχώρησε τον Οκτώβριο του 1994, τυπικά ολοκληρώνοντας το συμβόλαιό του, αλλά η έξοδός του συνοδεύτηκε από έντονο παρασκήνιο.
Λίγο αργότερα κατέθεσε αγωγή εναντίον της Disney, διεκδικώντας δεδουλευμένα μπόνους και καθυστερούμενες πληρωμές. Η υπόθεση διευθετήθηκε εξωδικαστικά το 1999, με την εταιρεία να του καταβάλλει περίπου 250 εκατομμύρια δολάρια.
Μια απόρριψη που γέννησε... τον μεγαλύτερο ανταγωνιστή
Το ίδιο έτος, με παρότρυνση του Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο Κάτζενμπεργκ συνίδρυσε τη DreamWorks SKG. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη του τμήματος κινουμένων σχεδίων, ξεκίνησε από το μηδέν: με παραδοσιακά και stop-motion animation: The Prince of Egypt (Ο Πρίγκιπας της Αιγύπτου), Chicken Run (Οι κότες το 'σκασαν), The Road to El Dorado (Ο Δρόμος για το Ελ Ντοράντο).
Η μεγάλη έκρηξη ήρθε το 2001 με τον Shrek (Σρεκ), μια computer-animated παρωδία των παραμυθιών που η ίδια η Disney είχε καθιερώσει. Η ταινία σημείωσε τεράστια επιτυχία, κέρδισε το πρώτο Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων και δημιούργησε ένα πολυδάπανο franchise με συνέχειες, merchandise και spin-offs. Η πέμπτη ταινία της σειράς αναμένεται στους κινηματογράφους στα τέλη του 2026.
Μετά την αποτυχία του Sinbad: Legend of the Seven Seas (Σεβάχ: Ο Θρύλος των Επτά Θαλασσών) το 2003 -που στοίχισε πάνω από 100 εκατ. δολάρια στην εταιρεία- ο Κάτζενμπεργκ εγκατέλειψε οριστικά την παραδοσιακή κινούμενη εικόνα και έστρεψε την DreamWorks αποκλειστικά στο 3D animation. Ακολούθησαν εμπορικές επιτυχίες όπως τα Madagascar (Μαδαγασκάρη), Kung Fu Panda και How to Train Your Dragon (Πώς να Εκπαιδεύσετε τον Δράκο σας).
Μέχρι τα μέσα των 2000s η DreamWorks είχε γίνει ο σοβαρότερος ανταγωνιστής της Disney τόσο σε έσοδα όσο και από άποψη πολιτιστικής επιρροής.
Η εξαγορά που επισφράγισε την επιτυχία
Το 2016 ο Κάτζενμπεργκ πούλησε την DreamWorks Animation στην NBCUniversal έναντι 3,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με το Animation World Network. Ο ίδιος εισέπραξε προσωπικά περίπου 500 εκατομμύρια από τη συμφωνία, ολοκληρώνοντας εντυπωσιακά ένα κεφάλαιο που είχε ξεκινήσει από μια απόλυση 22 χρόνια νωρίτερα.
Η Disney, τότε, πίστευε ότι είχε απλώς απομακρύνει έναν δύσκολο συνεργάτη. Όμως, με αυτή την απόφαση, όχι μόνο έχασε έναν από τους πιο επιτυχημένους δημιουργούς της, αλλά -εν αγνοία της- δημιούργησε τον άνθρωπο που θα της αμφισβητούσε την ηγεμονία για τις επόμενες δεκαετίες.
Ο Τζέφρι Κάτζενμπεργκ παραμένει μέχρι σήμερα μία από τις κεντρικές μορφές της σύγχρονης εποχής του animation. Όχι μόνο για όσα δημιούργησε, αλλά για όσα κατάφερε να δημιουργήσει αφότου του είπαν ότι... δεν ήταν πλέον απαραίτητος.
Με πληροφορίες από Daily Mail