Πώς η τεχνητή γοητεία του ChatGPT μεταμορφώνει το φλερτ σε ένα πεδίο όπου οι λέξεις δεν ανήκουν πια απαραίτητα σε αυτόν που τις λέει.
Ονομάστηκε «Chatfishing» και ήδη θεωρείται η πιο παράξενη, ύπουλη και αποκαλυπτική εξέλιξη στο online dating. Αν το catfishing (χωρίς h...) μάς δίδαξε να προσέχουμε τα ψεύτικα προφίλ και τις κλεμμένες φωτογραφίες, το chatfishing μάς υποχρεώνει να αμφισβητήσουμε κάτι βαθύτερο: την ίδια τη φωνή που μας μιλάει πίσω από την οθόνη.
Στον κόσμο των εφαρμογών γνωριμιών, όπου τα πάντα αρχίζουν με ένα μήνυμα, η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει πλέον ο νέος ερωτικός μεσάζοντας. Το ChatGPT και τα αδέρφια του βοηθούν κάποιους να γοητεύουν, να ελκύουν, να αποφεύγουν τα αμήχανα κενά - και, σε αρκετές περιπτώσεις, να κατασκευάζουν ολόκληρες ψευδείς προσωπικότητες.
Η δημοσιογράφος Alexandra Jones, στο εκτενές της άρθρο για τον Guardian, περιγράφει πώς η τεχνητή γοητεία του ChatGPT μεταμορφώνει το φλερτ σε ένα πεδίο όπου οι λέξεις δεν ανήκουν πια απαραίτητα σε αυτόν που τις λέει.
«Απέναντί μου καθόταν κάποιος που δεν ήξερε ποια είμαι»
Η ιστορία της Rachel, μιας 36χρονης επιχειρηματία που συνάντησε στο Hinge έναν άντρα «πολύ ενδιαφέρων», είναι χαρακτηριστική. Οι συνομιλίες τους έμοιαζαν βαθιές, σχεδόν ψυχοθεραπευτικές· μιλούσαν για παιδικά τραύματα, για αγάπη, για αυτογνωσία. Κι όμως, όταν τον είδε από κοντά, όλα κατέρρευσαν. Ο άντρας που έστελνε μηνύματα γεμάτα ενσυναίσθηση και λογοτεχνική χάρη αποδείχτηκε αμήχανος, επίπεδος, χωρίς τίποτα από τη φωνή που την είχε γοητεύσει.
«Ένιωθα ότι απέναντί μου καθόταν κάποιος που δεν ήξερε ποια είμαι», είπε. Τότε κατάλαβε: τα μηνύματα που την έκαναν να πιστέψει πως είχε βρει κάτι αληθινό ήταν γραμμένα από ένα chatbot.
Το σύμπτωμα ενός κουρασμένου τρόπου επικοινωνίας
Το chatfishing δεν είναι απλώς μια νέα μορφή εξαπάτησης· είναι το σύμπτωμα ενός κουρασμένου τρόπου επικοινωνίας. Οι εφαρμογές γνωριμιών έχουν εδώ και χρόνια μετατρέψει τη διαδικασία του φλερτ σε παιχνίδι γρήγορης κατανάλωσης.
Οι συνομιλίες μοιάζουν με προκαθορισμένα σενάρια, η προσοχή είναι περιορισμένη και η ανάγκη για «τέλειες απαντήσεις» διαρκής. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το AI προσφέρεται ως σωτηρία: μια μηχανή που βρίσκει ατάκες, διορθώνει ύφος, χαρίζει έξυπνα αστεία και ενσυναίσθηση με το πάτημα ενός κουμπιού. Για κάποιους, είναι εργαλείο. Για άλλους, όπλο.
Ο Nick, 38 ετών από το Λονδίνο, χρησιμοποιεί ChatGPT για να «ζεσταίνει» συζητήσεις στο Feeld και το Bumble. Όπως λέει, δεν το βλέπει σαν απάτη: «Είμαι εγώ, απλώς με καλύτερες ερωτήσεις». Όταν η κουβέντα με μια ενδιαφέρουσα γυναίκα αρχίζει να βαλτώνει, ζητά από το chatbot να βρει μια αστεία, γοητευτική απάντηση.
«Δεν θέλω να χαραμίζω ώρες αν τελικά δεν βγει τίποτα. Το ChatGPT κρατά τη συζήτηση ζωντανή». Η ειρωνεία είναι ότι αυτή η «ζωντάνια» είναι προσομοιωμένη. Ο Nick το γνωρίζει, το γνωρίζει και η Jones: ακόμη κι όταν το AI χρησιμοποιείται απλώς για έμπνευση, αλλάζει την αντίληψη για το ποιοι είμαστε στις συνομιλίες μας. Είμαστε εμείς, ή το σύνολο των καλύτερων ατάκων που βρήκε ένας αλγόριθμος;
Άλλοι το βλέπουν πιο ωμά. Ο Jamil, 25 ετών, το αποκαλεί «κόλπο για να επιβιώσεις μέσα στις εφαρμογές». Σε ένα οικοσύστημα γεμάτο στερεότυπα, βιασύνη και υπερπροσφορά, το AI λειτουργεί σαν «μικρό χάκινγκ» του συστήματος. Όπως παραδέχεται, δεν ήξερε πώς να απαντήσει σε μια κοπέλα που του μιλούσε για «στυλ προσκόλλησης του ενός συντρόφου πάνω στον άλλον».
Το ChatGPT τού εξήγησε τη θεωρία και μάλιστα τού πρότεινε μια έξυπνη απάντηση: «Μάλλον είμαι λίγο της προσκολλήσεως αλλά το κάνω μαζί με σνακς - οπότε θα ισορροπήσουμε». Η κοπέλα γέλασε, η κουβέντα συνεχίστηκε, το ραντεβού κανονίστηκε. «Λειτουργεί», λέει, «και στις εφαρμογές γνωριμιών το μόνο που μετράει είναι αυτό».
Η επιτυχία αυτή έχει τίμημα την αλήθεια
Το πρόβλημα είναι ότι η επιτυχία αυτή έχει τίμημα: την αλήθεια. Ο Jamil παραδέχεται ότι ένιωσε άβολα όταν μια άλλη κοπέλα τού μίλησε για πένθος στην οικογένεια και το ChatGPT συνέθεσε ένα μήνυμα παρηγοριάς τόσο γλυκό και συμπονετικό, που την έκανε να πιστέψει πως είχε απέναντί της έναν άντρα με σπάνια ευαισθησία.
«Όταν μου είπε πόσο τη βοήθησα, ένιωσα τύψεις. Δεν ήμουν εγώ». Εκεί καταλαβαίνουμε πως το chatfishing δεν είναι απλώς ένα ψέμα για να πας σ’ ένα ραντεβού - είναι μια συναισθηματική κλοπή. Παίρνεις πίστωση για συναισθήματα που δεν ένιωσες, για λέξεις που δεν σκέφτηκες.
Η Francesca, 33 ετών, δίνει μια άλλη διάσταση. Ως αυτιστική γυναίκα που δυσκολεύεται να διαχειριστεί τους κώδικες του φλερτ, χρησιμοποιεί το ChatGPT ως «μεταφραστή». «Μου δείχνει πώς να είμαι πιο σαφής, πώς να διαβάζω τον τόνο του άλλου», λέει.
Για εκείνη, το AI είναι εργαλείο ένταξης, όχι εξαπάτησης. Όμως το εργαλείο μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εξάρτηση. Όταν άρχισε να χρησιμοποιεί το chatbot για να γράφει μηνύματα σ’ έναν άντρα που τη γοήτευε, σύντομα συνειδητοποίησε ότι είχε παραδώσει όλο τον έλεγχο. «Στο τρίτο ραντεβού είχα καταλάβει πως δεν ήξερα πια πώς να του μιλήσω χωρίς τη βοήθεια του ChatGPT. Ήταν σαν να έβγαινε με το bot, όχι με μένα».
Το σκοτεινό σημείο του φαινομένου
Αυτό είναι το σκοτεινό σημείο του φαινομένου. Το chatfishing δεν χρειάζεται πρόθεση εξαπάτησης για να λειτουργήσει ως ψευδαίσθηση. Αρκεί η εξάρτηση από ένα εργαλείο που λειαίνει τις ατέλειες, προσθέτει λίγο περισσότερο χιούμορ, λίγο περισσότερη στοργή, λίγη περισσότερη «κανονικότητα».
Έτσι, χωρίς να το καταλάβεις, παύεις να ακούς τον εαυτό σου. Οι εφαρμογές που υποσχέθηκαν να φέρουν τους ανθρώπους πιο κοντά έχουν γίνει μηχανές βελτιστοποίησης συναισθημάτων, όπου η ειλικρίνεια υποχωρεί μπροστά στην αποτελεσματικότητα.
Ο ειδικός στις σχέσεις Paul C. Brunson, σύμβουλος στο Married at First Sight UK, θεωρεί ότι το πρόβλημα δεν είναι η ίδια η τεχνολογία αλλά η χρήση της. «Το AI μπορεί να βοηθήσει να κάνεις πιο εύκολες γνωριμίες - αλλά πρέπει να ξέρεις πού σταματά η βοήθεια και πού αρχίζει το ψέμα». Κατά τη γνώμη του, η λύση είναι απλή: να συναντιόμαστε όσο γίνεται πιο σύντομα. «Μόνο δια ζώσης μπορείς να δεις αν ο άλλος είναι συνεπής, αν υπάρχει χημεία, αν σε κοιτάει στα μάτια. Κανένα AI δεν μπορεί να το προσομοιώσει».
Κι όμως, όπως δείχνουν οι ιστορίες της Jones, πολλοί άνθρωποι πλέον δεν ξέρουν πώς να φτάσουν ως εκεί. Έχουν μάθει να επικοινωνούν μέσα από εφαρμογές που ενθαρρύνουν τη γυαλισμένη εικόνα και τη γρήγορη ανταπόκριση, όχι την πραγματική αμηχανία ή το αυθεντικό ενδιαφέρον.
Όταν λοιπόν εμφανίζεται ένα εργαλείο που μπορεί να γράψει το τέλειο μήνυμα, η απόσταση ανάμεσα στη βοήθεια και στην πλαστογραφία μικραίνει επικίνδυνα. Το chatfishing είναι το παιδί αυτής της εποχής: της εποχής που η φωνή μας περνάει μέσα από φίλτρα, αλγορίθμους και υπολογισμένες απαντήσεις.
Μια νέα μορφή συναισθηματικής παραπλάνησης
Αν το ghosting - το ξαφνικό εξαφανίζεσαι χωρίς εξήγηση - υπήρξε το μεγάλο άγχος της πρώτης γενιάς των dating apps, το chatfishing είναι ο διάδοχός του: μια νέα μορφή συναισθηματικής παραπλάνησης. Εδώ δεν φεύγεις χωρίς προειδοποίηση· παραμένεις, αλλά πίσω από μια ψηφιακή μάσκα. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: ο άλλος νιώθει προδομένος, όχι γιατί εξαφανίστηκες, αλλά γιατί ποτέ δεν ήσουν εκεί.
Η Rachel, που ένιωσε «ότι το ChatGPT-ed την γοήτευσε και την οδήγησε μέχρι το σεξ», το συνοψίζει με πικρή διαύγεια: «Παλιά απλώς φοβόσουν μήπως ο άλλος δεν μοιάζει με τις φωτογραφίες του. Τώρα φοβάσαι μήπως δεν μοιάζει με τα λόγια του». Κι αυτό, λέει, είναι χειρότερο, γιατί οι λέξεις είναι που σε κάνουν να ανοιχτείς, να εμπιστευτείς, να νιώσεις. Όταν καταλάβεις ότι αυτές οι λέξεις ανήκουν σε μηχανή, νιώθεις πως σε πρόδωσαν όχι οι εικόνες, αλλά η ίδια η γλώσσα.
Ίσως το chatfishing να μην είναι απλώς μια τεχνολογική απάτη, αλλά ένας καθρέφτης της εποχής μας: μιας εποχής που φοβάται τη σιωπή, που προτιμά το τέλειο από το αυθεντικό, που θέλει να φλερτάρει χωρίς να ρισκάρει.
Όμως το φλερτ - όπως και η αγάπη - γεννιέται στο ρίσκο, στο λάθος μήνυμα, στο αμήχανο χαμόγελο, στο «δεν ξέρω τι να πω αλλά θέλω να σου μιλήσω». Όσο κι αν τα chatbots μαθαίνουν να μιλούν για εμάς, δεν μπορούν να νιώσουν για εμάς. Και η στιγμή που σταματάμε να μιλάμε με τη δική μας φωνή ίσως να είναι η στιγμή που χάνουμε και την ικανότητα να ερωτευόμαστε πραγματικά.