Ένα τεράστιο παζλ χιλιάδων κομματιών προσπαθούν να συνθέσουν αυτή την στιγμή αρχαιολόγοι στην Βρετανία.
Το μεγαλύτερο παζλ του κόσμου — με βάση τον αριθμό κομματιών — είναι το «Memorable Disney Moments» της εταιρείας Ravensburger, το οποίο κυκλοφόρησε το 2020. Αυτό το παζλ κατέχει το ρεκόρ Guinness για το μεγαλύτερο εμπορικά διαθέσιμο παζλ στον κόσμο σε αριθμό κομματιών: πάνω από 40.000.
Ένα άλλο παζλ, ενδεχομένως πολύ περισσότερων κομματιών, προσπαθούν να συνθέσουν αυτή την στιγμή αρχαιολόγοι στην Βρετανία. Επιστήμονες και συντηρητές συνθέτουν χιλιάδες θραύσματα από ένα σπίτι 2.000 ετών και τις εκπληκτικές τοιχογραφίες που κοσμούσαν μια πολυτελή ρωμαϊκή έπαυλη.
Η έπαυλη ανακαλύφθηκε το 2021 σε μια περιοχή στο κέντρο του Λονδίνου. Οι τοιχογραφίες προέρχονται από τουλάχιστον 20 τοίχους του κτιρίου και παρουσιάζουν όμορφα ζωγραφισμένες λεπτομέρειες μουσικών οργάνων, πουλιών, λουλουδιών και φρούτων.
Τα έργα τέχνης αποκαλύπτουν περισσότερα για τον πλούτο της περιοχής όπου βρέθηκαν, η οποία περιγράφεται από την αρχαιολογική ομάδα ως το «Μπέβερλι Χιλς του ρωμαϊκού Λονδίνου».
Ένα παζλ ηλικίας 1.800 ετών
Μεταξύ του 43 και του 150 μ.Χ., πολύχρωμες τοιχογραφίες κάλυπταν τους εσωτερικούς τοίχους μιας πολυτελούς βίλας στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη Londinium, πρόγονο του σημερινού Λονδίνου. Ωστόσο, κάποια στιγμή πριν από το 200 μ.Χ., η κατοικία αυτή καταστράφηκε. Το μόνο που απέμεινε από τα έργα τέχνης ήταν ένα λάκκος γεμάτος από χιλιάδες θραύσματα σοβάδων.
Τώρα, περισσότερα από 1.800 χρόνια αργότερα, οι αρχαιολόγοι έχουν συναρμολογήσει τα κομμάτια. Οι ερευνητές πέρασαν μήνες προσεκτικά ταξινομώντας και τακτοποιώντας τα σπασμένα θραύσματα για να επαναφέρουν τις τοιχογραφίες στη ζωή, όπως ανακοίνωσε πριν από μερικές ημέρες το Μουσείο Αρχαιολογίας του Λονδίνου.
«Είναι μια από τις μεγαλύτερες, αν όχι η μεγαλύτερη, συλλογή ρωμαϊκών επιχρισμάτων τοίχων και ζωγραφικών έργων που έχουμε βρει ποτέ στο ρωμαϊκό Λονδίνο», δήλωσε η Χαν Λι, ειδική σε δομικά υλικά στο μουσείο, στις Ρεμπέκα Μορέλ και Άλισον Φράνσις του BBC News.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα θραύσματα το 2021 και το 2022 κατά τη διάρκεια ανασκαφών σε μια περιοχή όπου θα κατασκευαστούν κατοικίες, γραφεία, καταστήματα και εστιατόρια. Εκτός από τα θραύσματα των τοιχογραφιών, ανακάλυψαν επίσης μεγάλα ρωμαϊκά ψηφιδωτά και ένα καλοδιατηρημένο ρωμαϊκό μαυσωλείο.
«Σα να συναρμολογείς το πιο δύσκολο παζλ στον κόσμο»
Η επανασυναρμολόγηση των θραυσμένων τοιχογραφιών ήταν δύσκολη, καθώς τα κομμάτια από διαφορετικούς τοίχους είχαν αναμιχθεί μεταξύ τους όταν το κτίριο κατεδαφίστηκε πριν από αιώνες. Τα θραύσματα ήταν επίσης εξαιρετικά εύθραυστα.
Επιπλέον, οι ερευνητές δεν είχαν ιδέα τι απεικόνιζαν αρχικά οι τοιχογραφίες, οπότε η διαδικασία έμοιαζε λίγο με το να συναρμολογείς το «πιο δύσκολο παζλ στον κόσμο», λέει η Li στην ανακοίνωση του μουσείου.
Παρά τις δυσκολίες, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων ταίριαξε αργά και με κόπο τα χρώματα και τα μοτίβα. Τελικά, κατάφεραν να διακρίνουν μερικά από τα σχέδια και τις εικόνες, όπως φρούτα, λουλούδια, πουλιά και μουσικά όργανα.
«Σιγά-σιγά, συνειδητοποίησα: "Θεέ μου, Η κλίμακα αυτού που μπορούμε να επανασυναρμολογήσουμε και η ποσότητα των διακοσμήσεων, η ποικιλία των μοτίβων, ήταν απίστευτη"», λέει η Li μιλώντας στη Victoria Craw της Washington Post. «Μέσα σε λίγες μέρες, συνειδητοποιήσαμε πόσο μεγάλο δυναμικό είχε αυτό για να μας πει για τις ρωμαϊκές ζωγραφιές και για την ρωμαϊκή αρχαιολογία».
Ένα τμήμα ήταν φωτεινό κίτρινο — ένα χρώμα που σπάνια χρησιμοποιούνταν στις τοιχογραφίες της ρωμαϊκής Βρετανίας, σύμφωνα με την Li. Ορισμένα τμήματα φαίνεται να μιμούνται πλακάκια τοίχου υψηλής ποιότητας, όπως κόκκινο πορφυρίτη, ένα είδος ηφαιστειακής πέτρας που βρίσκεται στην Αίγυπτο και giallo antico, ένα κιτρινωπό μάρμαρο που βρίσκεται μόνο στην Αφρική.
Συνολικά, αυτές οι σχεδιαστικές επιλογές υποδηλώνουν ότι ο ιδιοκτήτης του κτιρίου ήταν πιθανώς ένας πολύ πλούσιος Ρωμαίος. Αυτή η θεωρία υποστηρίζεται από την τοποθεσία της βίλας σε ένα πλούσιο προάστιο που έχει περιγραφεί ως το «Μπέβερλι Χιλς της Ρωμαϊκής Λονδίνου», σύμφωνα με το BBC News. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ήταν πιθανώς το σπίτι μιας οικογένειας υψηλού κύρους ή ένα ξενοδοχείο για ταξιδιώτες υψηλού επιπέδου.
Το Λοντίνιουμ των Ρωμαίων
Οι Ρωμαίοι ίδρυσαν το Londinium (το σημερινό Λονδίνο) γύρω στο 47-50 μ.Χ., κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κατάκτησης της Βρετανίας υπό τον αυτοκράτορα Κλαύδιο.
Το Londinium χτίστηκε ως στρατιωτικός και εμπορικός σταθμός κοντά σε μια στρατηγική διάβαση του ποταμού Τάμεση. Το σημείο επέτρεπε εύκολη πρόσβαση από θάλασσα και ξηρά, γι’ αυτό και εξελίχθηκε γρήγορα σε σημαντικό εμπορικό κέντρο.
Η πόλη καταστράφηκε το 60 ή 61 μ.Χ. κατά την εξέγερση της Βοαδίκειας (Boudica), βασίλισσας των Ικένων, αλλά ξαναχτίστηκε από τους Ρωμαίους και συνέχισε να αναπτύσσεται. Μέχρι τον 2ο αιώνα μ.Χ., το Londinium ήταν μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στη ρωμαϊκή Βρετανία.
Και αρχαία γκραφίτι αγνώστου καλλιτέχνη
Οι ερευνητές βρήκαν επίσης αρχαία γκράφιτι ανάμεσα στα θραύσματα, συμπεριλαμβανομένης μιας επιγραφής που περιλαμβάνει σχεδόν ολόκληρο το ελληνικό αλφάβητο.
Αυτό υποδηλώνει την πιθανότητα ότι το κτίριο μπορεί να χρησιμοποιήθηκε, τουλάχιστον εν μέρει, για εμπορικούς σκοπούς, όπως αποθήκη για αγγεία που περίμεναν να αποσταλούν σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Όποια και αν ήταν η χρήση του, το κτίριο αποτελεί απόδειξη ότι οι Ρωμαίοι «επένδυαν στο Λονδίνο» εκείνη την εποχή, όπως δήλωσε ο Andrew Henderson-Schwartz, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων του μουσείου, στο BBC News.
«Επενδύουν στο Λονδίνο και το βλέπουν ως ένα μέρος για να εγκατασταθούν, ένα μέρος για να μείνουν», προσθέτει. «Δεν είναι απλώς ένα είδος επαρχιακού προκεχωρημένου φυλακίου».
Ποιος το «έφτιαξε αυτό»;
Οι ανακατασκευασμένες τοιχογραφίες αποκάλυψαν επίσης τη λέξη fecit, που σημαίνει «[κάποιος] έφτιαξε αυτό» στα λατινικά. Η λέξη περιβάλλεται από ένα γλυπτό διακοσμητικό πινακίδιο, το λεγόμενο tabula ansata, που οι Ρωμαίοι καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν συχνά για να υπογράφουν τα έργα τους.
Ωστόσο, η υπογραφή του καλλιτέχνη που «έφτιαξε αυτό» λείπει. Ωστόσο, αυτό το τμήμα παρέχει μια απτή σύνδεση με ένα από τα άτομα που εργάστηκαν στις τοιχογραφίες πριν από σχεδόν δύο χιλιετίες.
Αν και η ταυτότητα των καλλιτεχνών παραμένει άγνωστη, οι ερευνητές υποψιάζονται ότι αυτή η ομάδα εργάστηκε και σε μια άλλη βίλα στη ρωμαϊκή Βρετανία, το Fishbourne Roman Palace Υποψιάζονται ότι μπορεί να βρουν ακόμη περισσότερα παραδείγματα του έργου των ζωγράφων, τώρα που ξέρουν τι να ψάξουν.
«[Οι καλλιτέχνες αυτοί] Ήρθαν στο Λοντίνιουμ, όπου υπήρχε μια τεράστια οικοδομική έκρηξη, με πολλά σπίτια και κτίρια να χτίζονται ή να χρειάζονται βαφή», λέει η Li στο BBC News. «Και ουσιαστικά πήγαιναν από μέρος σε μέρος αναλαμβάνοντας τεράστιες παραγγελίες».
«Είναι εκπληκτικό να φανταστεί κανείς ότι το έργο τους είναι και πάλι ορατό σε εμάς 2.000 χρόνια αργότερα».
Η ακριβής ταυτότητα των καλλιτεχνών θα παραμείνει όμως άγνωστη μέχρι να βρεθεί το κομμάτι που λείπει και φέρει τα ονόματά τους.