Η φωτογραφική κάλυψη και οι αντιδράσεις στα social media έσπευσαν να χαρακτηρίσουν το άγαλμα «αποτυχία», «βλασφημία» της μνήμης της, ακόμη και «κακόγουστη πρόκληση».
Στην πόλη Brownsville του Τενεσί, στη γενέτειρα της Tina Turner, αποκαλύφθηκε πρόσφατα ένα άγαλμα προς τιμήν της: ένα ύψους δέκα ποδιών (περίπου 3 μέτρα) μπρούτζινο έργο του γλύπτη Fred Ajanogha, το οποίο όμως αντί να προκαλεί σεβασμό, έχει πυροδοτήσει κύμα αγανάκτησης και θυμού από τους φαν της, τους καλλιτέχνες και το ευρύ κοινό.
Σύμφωνα με το Associated Press, η αναπαράσταση του αγάλματος περιλαμβάνει τη γνωστή πόζα της Turner με μίνι φούστα και μικροφωνική λαβή, ενώ ο γλύπτης δηλώνει ότι προσπάθησε να αποδώσει την ευλυγισία των κινήσεών της και την ενέργεια της σκηνικής παρουσίας της και να μεταμορφώσει τα μαλλιά της σε «χαίτη λιονταριού».
«Μια απαίσια καρικατούρα»
Παρά την πρόθεση, το αποτέλεσμα χαρακτηρίζεται από πολλούς ως καρικατούρα: το πρόσωπό της μοιάζει υπερβολικά άσχημο, τα πόδια φαίνονται υπερβολικά μακριά, το χαμόγελο διατρέχει το πρόσωπο από το ένα μάτι στο άλλο, και τα μαλλιά μοιάζουν περισσότερο με σωρό πλαστικού παρά... φυσικά. Η φωτογραφική κάλυψη και οι αντιδράσεις στα social media έσπευσαν να χαρακτηρίσουν το άγαλμα «αποτυχία», «βλασφημία» της μνήμης της, ακόμη και «κακόγουστη πρόκληση». Ένας κωμικός σχολίασε απλά: “Ξέρω ότι αυτό δεν προοριζόταν να είναι η Tina Turner!”.
Μερικοί σχολιαστές έχουν συγκρίνει το άγαλμα με άσχημα δημόσια έργα που έχουν ήδη καθιερωθεί ως παραδείγματα κακής γλυπτικής - όπως το άγαλμα της Lucille Ball που ανακατασκευάστηκε έπειτα από έντονες αντιδράσεις ή το διάσημο bust του Cristiano Ronaldo, που έγινε viral για όλους τους λάθος λόγους.
Ο Matt Walsh, σχολιαστής των δεξιών κύκλων, το περιέγραψε ως «Sideshow Bob από τους Simpsons αλλά με διανοητική στέρηση» και «έναν νέο Sean Astin μεταμφιεσμένο σε drag με μικρότερο στήθος». Οι προσβολές του, αν και χυδαίες, πυροδότησαν έναν ευρύτερο δημόσιο διάλογο γύρω από το ποιος έχει δικαίωμα να αποτυπώνει τους θρύλους του πολιτισμού - και με ποια αισθητική ευθύνη.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως η κοινή γνώμη δεν χαρακτηρίζει μόνο «κακή ομοιότητα», αλλά αμφισβητεί το ίδιο το καλλιτεχνικό όραμα και την αξιοπρέπεια του πρότζεκτ. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η αμηχανία του αγάλματος αντικατοπτρίζει τη βαθύτερη δυσκολία της εποχής μας να «κρατήσει» το πνεύμα των εκλιπόντων icons: ότι ο μύθος δεν αποδίδεται με μπρούντζο και μέταλλο, αλλά με σεβασμό, ακρίβεια και καλλιτεχνική ενσυναίσθηση. Άλλοι πάλι τονίζουν πως, πόσο μάλλον για μία γυναίκα τέτοιας σημασίας και συμβολισμού, η προχειρότητα στην απεικόνιση είναι διπλή αδικία: καλλιτεχνική και ηθική.
Στα υπέρ του έργου, κάποιοι κάτοικοι του Brownsville επιμένουν ότι το άγαλμα έχει αξία ως τόπος μνήμης και ως εστία δημόσιας συγκέντρωσης - σαν ένα συμβολικό σημείο αναφοράς για την κοινότητα που θέλει να τιμήσει την «κόρη της». Τοποθετήθηκε μάλιστα απέναντι από το σχολείο που παρακολούθησε, δίπλα στο Μουσείο Tina Turner, που στεγάζεται στο παλιό Flagg Grove School, εκεί όπου η μικρή Anna Mae Bullock έμαθε γράμματα πριν γίνει η γυναίκα που θα ανέτρεπε όλη τη σκηνή της παγκόσμιας μουσικής.
Ωστόσο, η σύγκριση με το άγαλμα της Turner που στήθηκε προ ετών στο Δυρράχιο της Αλβανίας, φωτίζει τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο μνημείο και τη μίμηση. Εκεί, η μορφή της παρουσιάζεται πιο «ζωντανή», με τα μαλλιά της να φεύγουν σε όλες τις κατευθύνσεις, σαν φλόγες. Το έργο αυτό μπορεί να μην είναι αριστούργημα, αλλά τουλάχιστον μοιάζει να αποπνέει πνοή, ρυθμό, ζωή. «Το άγαλμα της Τίνα στο Τενεσί αντίθετα, μένει ακίνητο: ένα σώμα χωρίς ψυχή», σημειώνει το ΑΡ.
Η δημόσια τέχνη που φιλοδοξεί να τιμήσει σύμβολα κουβαλά πάντα τον κίνδυνο της αποτυχίας. Όταν ένα μνημείο αποτυγχάνει να μοιάσει στο πρόσωπο που τιμά, δεν αποτυγχάνει απλώς αισθητικά - αποτυγχάνει συμβολικά. Γιατί οι μορφές όπως η Tina Turner δεν χρειάζονται απλώς «αναπαράσταση», χρειάζονται εσωτερική ανάγνωση: τη λάμψη, το πάθος, την οργή και την απελευθέρωση που κουβαλούσε κάθε φορά που τραγουδούσε το Proud Mary ή το What’s Love Got to Do with It.