Στον μισό αιώνα ζωής του, το Bohemian Rhapsody δεν έχει ακουστεί ούτε μια φορά παλιομοδίτικο ή ρετρό· κάθε γενιά το ανακαλύπτει, το μεταφράζει στη δική της γλώσσα, και το βάζει ξανά στο επίκεντρο της μουσικής.
Πενήντα χρόνια. Μισός αιώνας έχει περάσει από τη στιγμή που το Bohemian Rhapsody βγήκε στο φως και άλλαξε ριζικά τη σχέση της μουσικής με το κοινό, τη δημιουργία και την τεχνολογία. Το τραγούδι των Queen δεν είναι απλώς ένα από εκείνα τα κομμάτια που «έμειναν» στην ιστορία· είναι ένα φαινόμενο, μια τομή. Κάθε φορά που κάποιος αναρωτιέται τι σημαίνει «επική επιτυχία», θα ανατρέξει - έστω υποσυνείδητα - στην υπερμεγέθη αυτή σύνθεση.
Το 1975, όταν το Bohemian Rhapsody κυκλοφόρησε ως προπομπός του άλμπουμ A Night at the Opera, πολλοί δισκογραφικοί παράγοντες θεωρούσαν ότι ήταν αδύνατον ένα τραγούδι διάρκειας κοντά στα έξι λεπτά, με δομή που δεν περιείχε επαναλαμβανόμενο ρεφρέν, να πετύχει στο ραδιόφωνο. Όμως η τόλμη των Queen και του Freddie Mercury ανέτρεψε αυτές τις προσδοκίες. Στην εγγραφή του τραγουδιού πρωτοστάτησε ο παραγωγός Roy Thomas Baker, ο οποίος συμβαδίζοντας με την όραση του συγκροτήματος, δούλεψε σε πολλαπλά overdubs φωνών, δημιουργώντας το εφέ χορωδίας με δεκάδες επαναλήψεις φωνητικών κομματιών.
Απαιτούσε μεγάλη ακρίβεια και υπομονή
Η σύνθεση του Bohemian Rhapsody απαιτούσε μεγάλη ακρίβεια και υπομονή: ξεκινά με ένα αργό, δραματικό πιάνο εισαγωγής· περνά σε μπαλάντα, μετά σε μια όπερα-έκρηξη, και τελειώνει σε ροκ και εντέλει ηρεμεί σε μελωδικό αποχαιρετισμό. Η καλλιτεχνική τόλμη των Queen δεν σταματούσε εκεί· για να ηχογραφήσουν το «όπερα» μέρος, οι May, Mercury και Taylor τραγούδησαν ξανά και ξανά τα ίδια μέρη για να συγκεντρωθούν σε layers και υπομείγματα που, στο τελικό μείγμα, δημιουργούσαν ένα «τοίχο» ήχων, μια συγκλονιστική εμπειρία ακουστικής πολυπλοκότητας.
Το “Bohemian Rhapsody” γυρόφερνε ως σύνθεση στο μυαλό του Freddie Mercury ήδη από τα τέλη του 1971· αρχικά, μάλιστα, ονομαζόταν “The Cowboy Song” και αφηγείτο την ιστορία ενός άντρα που γινόταν δολοφόνος. Άρχισε να το παίζει μια μέρα στο πιάνο για τον Baker, και, αφού πρώτα τραγούδησε «mama, just killed a man», κατόπιν του πετάει «και τώρα ξεκινάει το οπερατικό μέρος του τραγουδιού», αφήνοντας σύξυλο τον παραγωγό.
Το μεσαίο, instrumental τμήμα του τραγουδιού φτιάχτηκε με βάση το “Α Day In The Life” των Beatles, ενώ στους στίχους παρελαύνουν ο Ιταλός αστρονόμος Γαλιλαίος, ένας ήρωας της ιταλικής Κομέντια ντελ' Άρτε ονόματι Σκαραμούς, ο πορτογαλικός χορός φαντάνγκο, ο Φίγκαρο από τις όπερες του Gioachino Rossini και του Wolfgang Amadeus Μozart καθώς και η αραβική λέξη bismillah, η οποία χρησιμοποιείται στις προσευχές - η πρώτη φορά που ο Μercury επικαλείται τις μεσανατολικές του ρίζες.
«Είναι ξεκάθαρο για τι ακριβώς μιλάει το τραγούδι», θα έλεγε αργότερα ο Roger Τaylor, ανάβοντας φωτιές για εκείνο που όλοι υποπτεύονταν: ότι ήταν το «έβγα από τη ντουλάπα» για τον Freddie, ο οποίος για πρώτη φορά είχε συμφιλιωθεί με τη σεξουαλικότητά του. Ακούγοντάς τον να τραγουδάει «Goodbye everybody - I've got to go/ Gotta leave you all behind and face the truth», οι περισσότεροι σιγουρεύτηκαν.
Από την πρώτη στιγμή, το τραγούδι δεν πέρασε απαρατήρητο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έγινε Νο. 1 και έμεινε εκεί για εννέα συνεχόμενες εβδομάδες. Με το θάνατο του Mercury το 1991, όταν επανακυκλοφόρησε ως διπλή A-side εκδοχή, επέστρεψε στα charts και πάλι στην κορυφή - μια μοναδική επιτυχία για το ίδιο τραγούδι.
Ειδικά όμως για τη μακρόβια του επίδραση, δεν αρκεί η επιτυχία της εποχής· το Bohemian Rhapsody κατάφερε να μεταπηδήσει στον 21ο αιώνα και να γίνει ένα από τα πλέον ακουσμένα, ψηφιακά αναπαραγόμενα τραγούδια στην ιστορία. Το 2018 ανακηρύχθηκε ως το πιο stream-αρισμένο κομμάτι του 20ού αιώνα, ξεπερνώντας το 1,6 δισ. streams. Στην πλατφόρμα Spotify, έχει ξεπεράσει τα 2,8 δισεκατομμύρια streams (μέχρι το 2025) - ένας αριθμός που ασφαλώς θα συνεχίζει να αυξάνει όσο και οι νέες γενιές το ανακαλύπτουν.
Δεν είναι μόνο η μουσική του καινοτομία, αλλά και η συνέχεια της παρουσίας του στην κουλτούρα από τη χρήση του στο Wayne’s World, όπου η σκηνή του headbanging μέσα στο αυτοκίνητο το 1992 ανανέωσε την προβολή του τραγουδιού στο ευρύ κοινό, έως την ταινία Bohemian Rhapsody του 2018, που εισήγαγε το κοινό των κινηματογράφων σε αυτούς τους ήχους και αυτή την ιστορία. Το βίντεο του τραγουδιού έγινε το πρώτο μουσικό βίντεο προ του 1990 που έφτασε το 1 δισ. προβολές στο YouTube.
Στον εορτασμό των 50 χρόνων, η μπάντα κυκλοφόρησε επανεκδόσεις υψηλής ποιότητας - ειδικές εκδόσεις σε διάφανο βινύλιο, picture disc, καθώς και επανέκδοση του άλμπουμ A Night at the Opera. Στη μεγάλη συναυλία Last Night of the Proms 2025, οι Brian May και Roger Taylor συμμετείχαν σε μια καινούργια ορχηστρική διασκευή του τραγουδιού, μαζί με τη BBC Symphony Orchestra και Chorus, ερμηνεύοντας μια νέα εκδοχή που ανέδειξε τη διαχρονική αξία του, ακόμη και μέσα από συμφωνικά σχήματα.
Σήμερα, εδώ που βρίσκει το Bohemian Rhapsody στη ζωή του μέσα από τα streaming, τα covers, τη χρήση στα μέσα, φαίνεται να λειτουργεί περισσότερο ως πολιτισμική «μηχανή» παρά ως απλό τραγούδι. Είναι ένα σημείο αναφοράς για ότι σημαίνει υπέρβαση των συμβάσεων: ένα τραγούδι που λέει πως δεν χρειάζεται να ακολουθήσεις τους κανόνες του εμπορικού μηχανισμού για να αγγίξεις τις μάζες. Είναι επίσης μια υπενθύμιση πως η σύνδεση των ακροατών με ένα κομμάτι δεν εξαρτάται μόνο από το πόσο συμβατικό ή «εύπεπτο» είναι, αλλά από το πόσο ριψοκίνδυνο είναι, πόσο αφοσιωμένο, πόσο βαθιά αληθινό.
Στον μισό αιώνα ζωής του, το Bohemian Rhapsody δεν έχει εκουστεί ούτε μια φορά παλιομοδίτικο ή ρετρό· κάθε γενιά το ανακαλύπτει, το μεταφράζει στη δική της γλώσσα, και το βάζει ξανά στο επίκεντρο της μουσικής. Η πρόκλησή του παραμένει ίδια: να ενθαρρύνει το ηχόχρωμα, την υπέρβαση, τη δημιουργική τόλμη. Πενήντα χρόνια μετά, το τραγούδι παραμένει ένα άνοιγμα προς το απρόβλεπτο.