«Κατάκτηση δεν έχω κάνει στο θέατρο. Είμαι σε αυτό που λένε, work in progres» αναφέρει χαμογελώντας ο Στέλιος Μάινας, σε μία κουβέντα μας με αφορμή την παράσταση «Τσέρνομπιλ» στην οποία πρωταγωνιστεί.
Ενα συγκλονιστικό έργο για το Τσέρνομπιλ, μέσα από τους ανθρώπους που έζησαν την καταστροφή, στο θέατρο του Νέου Κόσμου με ερμηνείες που καθηλώνουν από το πρώτο λεπτό, όταν βγαίνει επί σκηνής ο Στέλιος Μάινας κα μάς συστήνεται «Καλησπέρα σας, είμαι ο διευθυντής του μουσείου για το Τσέρνομπιλ».
Την 26η Απριλίου του 1986 µια σειρά εκρήξεις κατέστρεψαν τον αντιδραστήρα του τέταρτου ενεργειακού μπλοκ στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνοµπιλ. Το ατύχημα αυτό χαρακτηρίστηκε η μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του 20ού αιώνα.
Δέκα χρόνια αργότερα, μία δημοσιογράφος, η Σβελτάνα Αλεξίεβιτς περιπλανήθηκε στην απαγορευμένη ζώνη –όχι χωρίς τίμημα και για τη δική της υγεία–, μίλησε µε δεκάδες ανθρώπους, έψαξε αρχεία εφημερίδων, ληξιαρχείων, νοσοκομείων, αναζήτησε στην άλλοτε σοβιετική επικράτεια τα νήματα των απωλειών.
Η παράσταση αυτή, όπως άλλωστε και το βιβλίο της Αλεξίεβιτς δε μιλάει για το ίδιο το ατύχημα αλλά για τους ανθρώπους του Τσέρνομπιλ και ένας από αυτούς, επί σκηνής, είναι ο Στέλιος Μάινας.
Το Θέατρο του Νέου Κόσμου παρουσιάζει στην Κεντρική Σκηνή του την παράσταση «ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ – Ένα χρονικό του μέλλοντος», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Σβετλάνας Αλεξίεβιτς (βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας 2015) και σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου. «Παρουσιάζουμε μέσα στο ιστορικό πλαίσιο, τις ιστορίες των ανθρώπων, αλλά και την διαφορετικότητα των αντιδράσεων, μπροστά σε μια πρωτόγνωρη απειλή, που έζησε η ανθρωπότητα και που αποτέλεσε την αφορμή, για την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος» αναφέρει ο Στέλιος Μάινας μιλώντας στο iefimerida.gr για την παράσταση, «αλλά και της αθωότητας μας απέναντι στους κινδύνους της πυρηνικής ενέργειας» τονίζει.
Οι ηθοποιοί επί σκηνής (Στέλιος Μάινας, Μαρία Κατσιαδάκη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννης Λεάκος) είναι οι άνθρωποι που εχουν ζήσει τα γεγονότα και τα εξιστορούν από τη δική τους πλευρά. Ο πυροσβέστης που έκανε διασώσεις, εκείνος που θεωρούσε ότι δεν υπήρχε λόγος να απομακρυνθεί, ο αγρότης που κοιτά τα έρημη γη, εκεί που κάποτε καλλιεργούσε.
«Είναι 15 διαφορετικές ιστορίες, αγρότισσες της περιοχής του Τσερνόμπιλ, στρατιώτες που συμμετείχαν στην εκκένωση, αξιωματικοί που αρρώστησαν από την έκθεση τους στην ραδιενέργεια, τοπική κομματικοί Αξιωματούχοι, σύζυγοι ηρώων που θυσιάστηκαν, δίνουν τον τόνο και την ελάχιστη αίσθηση, αυτού του κοσμοϊστορικού γεγονότος, που τα επακόλουθα του, και τις επιπτώσεις του, θα εισπράττουν πολλές γενιές» αναφέρει για την παράσταση ο Στέλιος Μάινας.
Τόσα χρόνια μετά, το Τσέρνομπιλ μάς απασχολεί ακόμη, έχει αφήσει το αποτύπωμά του, όπως έδειξαν και πρόσφατες μελέτες για το περιβάλλον. «Είναι νωρίς ακόμα για να αποτυπωθεί ο ακριβής αριθμός των θυμάτων του Τσερνόμπιλ. Οι μεταλλάξεις και η αιματολογικοι καρκίνοι σε όλη την Ευρώπη, στατιστικά μετά τη δεκαετία του 80 έχουν ανοδική πορεία και το κυριότερο, που συνήθως μας διαφεύγει, είναι πως ένα σημείο του πλανήτη μας, που είναι το κοινό μας μικρό μας σπίτι, θα μείνει ακατοίκητο για τουλάχιστον 100 ακόμα χρόνια. Παρόλα αυτά με τρόμο ανακαλύπτουμε διαφημιστικές καταχωρήσεις για τουριστικές επισκέψεις, στην απαγορευμένη ζώνη του Τσερνόμπιλ».
Μάινας: Το περιβάλλον είναι μία ευθύνη που συμβαδίζει με την παιδεία
35 χρόνια μετά το Τσέρνομπιλ και ο ρόλος της κοινωνικής ευθύνης για το περιβάλλον. Κλιματική αλλαγή, ανακύκλωση, οι ηγέτες στην COP26 από τη μία, αλλά οι μάσκες μας πεταμένες στο δρόμο, είναι θέματα που σχολιάζουμε με το Στέλιο Μάινα και τα βιώνουμε καθημερινά.
«Δυστυχώς, η φροντίδα για το περιβάλλον, είναι μία ευθύνη, που συμβαδίζει, με την παιδεία μας και την γενική μας στάση στη ζωή. Οι επιπτώσεις, στην μεθοδική, καθημερινή, σταθερή, υποβάθμιση του περιβάλλοντος, έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό μας και την ανάπτυξη της τεχνολογίας μας. Είχαμε την εντύπωση πως όλα αυτά δεν θα άγγιζαν τη δική μας την γενιά. Δυστυχώς, παρά τις επιστημονικές προβλέψεις, η γη μας, μάς απάντησε πολύ νωρίτερα. Το φαινόμενο Ελ Νίνιο αλλά και οι τυφώνες, με τα εξωτικά ονόματα, που κάποτε έκαναν αραιά και που την εμφάνισή τους, όλο και συχνότερα μας υπενθυμίζουν πως η καταστροφή του περιβάλλοντος ετελεσθη. Ανεπιστρεπτί; Δεν ξέρω».
Θέατρο στην πανδημία, σίγουρα καλύτερο από τα κλειστά θέατρα, ωστόσο πώς το βιώνετε;
«Το θέατρο αποτελεί, το παρηγορητικό μέσω των ανθρώπων, η ελπιδοφόρα επικοινωνία τους, ο πολιτισμός μας, Είναι η ελπίδα, πως συνεχίζουμε να υπάρχουμε παρά τους κινδύνους του κορωνοϊού, την απομόνωση, την ψυχική φθορά».
«Έχω εμπιστοσύνη στην επιστήμη»
Σε αντίθεση με το εξωτερικό και εκτός ελαχίστων περιπτώσεων μετρημένων στα δάχτυλα, οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα δεν μιλούν ανοιχτά για τον εμβολιασμό. Ποια η θέση σας;
«Εγώ προσωπικά ακολουθώ ότι ο περισσότερος κόσμος. Έχω εμπιστοσύνη στην επιστήμη. Σε μια παγκόσμια απειλή, υγειονομικής φύσης, η καταφυγή του δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά μόνο η επιστήμη. Το εμβόλιο δεν είναι πανάκεια, είναι όμως ίσως το μοναδικό μας όπλο, έχοντας την ελπίδα, οι επιστήμονες κερδίζοντας χρόνο, να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα, ώστε να εξαλειφθεί αυτή η ασύμμετρη απειλή».
Ποια θα λέγατε είναι η προσωπική σας κατάκτηση στο θέατρο μέχρι σήμερα κύριε Μάινα;
«Κατάκτηση δεν έχω κάνει στο θέατρο. Είμαι σε αυτό που λένε, work in progress. Άλλωστε στην τέχνη και όχι μόνο, δεν υπάρχουν βεβαιότητες και όσο μεγαλώνεις και οι ανασφαλείς μεγαλώνουν μαζί σου και τα δεδομένα σου ανατρέπονται».
Δεν εξαργυρώσατε την επιτυχία σας με κάποια πολιτική θέση, θα μπορούσε κατά μία έννοια, να υπηρετηθεί σαν ρόλος.
«Στην τέχνη όπως και στη ζωή γενικότερα, αν το δούμε μακροσκοπικά, κάθε μας ενέργεια εμπεριέχει μία μικρή πολιτική τοποθέτηση. Πολλές ενέργειες συνολικά, και σε βάθος χρόνου, δίνουν το πολιτικό μας στίγμα, ή για να το πούμε πιο απλά, την κοινωνική μας συνείδηση. Οι πράξεις μας, όχι οι λόγοι μας».
Σε ποια στιγμή στην καριέρα σας είπατε ‘άξιζε που έγινα ηθοποιός!’.
«Πρέπει να αγαπάς κάθε μέρα την δουλειά σου, για να αγαπάς και τους ανθρώπους γύρω σου, για να αποδίδεις, για να πάρεις ένα μικρό κομμάτι ευτυχίας, που σου αναλογεί, και με τη σειρά σου να το αποδώσεις. Δούνε και λαβειν, απλά».
«Συγχαρητήρια σε αυτούς που έχουν το σθένος να διεκδικήσουν αξιοπρέπεια στην εργασία»
Φαινόμενα βίας και κακοποιητικής συμπεριφοράς στο θέατρο. Καζάνι που έβραζε χρόνια;
«Είναι νόμος της φυσικής. Η συμπίεση και η καταπίεση που προκαλείται από τα κλειστά καπάκια επιφέρει έκρηξη του περιεχομένου και προφανώς ήρθε η ώρα του. Τα συγχαρητήρια και ο θαυμασμός, σε αυτούς που έχουν το σθένος, το ανάστημα να διεκδικήσουν την αξιοπρέπεια στην εργασία και είναι υπόδειγμα για όλους τους χώρους».
Είναι το Τσέρνομπιλ μία παράσταση που θα μπορούσαν ίσως να παρακολουθήσουν και έφηβοι, κάτι σαν μάθημα. «Ναι και αν κάτι αποτελεί μάθημα από το Τσέρνομπιλ, είναι ένα. Τι δεν πρέπει με κανένα τρόπο να ξαναγίνει».
Covid19, το Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα
Συμπτωματικά, σαν μια ειρωνεία της τύχης, προσεγγίζουμε το υλικό αυτό εν μέσω μιας τεράστιας υγειονομικής κρίσης, που σίγουρα θα αφήσει ισχυρό το αποτύπωμά της στην παγκόσμια κοινωνία του μέλλοντος. Η πανδημία Covid19 έχει χαρακτηριστεί «ένα πραγματικό Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα». Ένα γεγονός του παρελθόντος, η καταστροφή του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Τσέρνομπιλ, επιστρέφει μέσα από τις μαρτυρίες όσων το βίωσαν, για να συναντηθεί με τη σημερινή περιπέτεια που βιώνει ο πλανήτης μας με άγνωστες ακόμα τις συνέπειες, αναφέρουν για την παράσταση οι συντελεστές.
To Τσέρνομπιλ της Σβετλάνας Αλεξίεβιτς στο Θέατρο του Νέου Κόσμου
Επί σκηνής; Μας ενδιαφέρουν τα συναισθήματα όλων αυτών των ανθρώπων που η ζωή τους άλλαξε δια παντός μέσα σε λίγες μέρες: εξορισμένοι από τη γη τους, ή άλλοι που επέλεξαν να μείνουν στην ερημιά της απαγορευμένης ζώνης, ξεχασμένοι από το νόμο και το κράτος, άνθρωποι που εκτέθηκαν στη ραδιενέργεια κι έμειναν ανάπηροι ή τους θέρισε ο θάνατος. Άνθρωποι που άγγιξαν το άγνωστο, το μυστήριο. Το Τσέρνομπιλ δεν είναι μόνο μια καταστροφή που ρήμαξε μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου μια αχανή χώρα, είναι ένα συμπαντικό γεγονός με το οποίο αδυνατεί να αναμετρηθεί ο άνθρωπος.
Οι αφηγήσεις αυτές αποκαλύπτουν την ιστορία του ανθρώπου σαν μια ιστορία οδύνης και φέρνουν στην επιφάνεια αναπάντητα ερωτήματα για το νόημα της ανθρώπινης ζωής, ίσως ακόμα και για την ύπαρξή μας πάνω στη γη.
Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος / Μετάφραση: Ορέστης Γεωργιάδης / Δραματουργία: Κοραλία Σωτηριάδου / Σκηνικό – Βίντεο: Παντελής Μάκκας / Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος / Επιμέλεια κίνησης: Σεσίλ Μικρούτσικου / Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα / Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου / Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Παπαλέξη / Βοηθός σκηνογράφου: Άννα Μπίζα
Παίζουν οι ηθοποιοί: Στέλιος Μάινας, Μαρία Κατσιαδάκη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννης Λεάκος, Συμμετέχει μέσω βίντεο η Αρετή Σεϊνταρίδου
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 120 λεπτά. Μέρες & Ώρες Παραστάσεων: Τετάρτη: 20:00, Πέμπτη: 20:30, Παρασκευή: 20:30, Σάββατο: 20:30 , Κυριακή: 18:00
Τιμές εισιτηρίων: 20€ κανονικό, 17€ μειωμένο (ισχύει για φοιτητές, άνεργους, άτομα άνω των 65 ετών, ΑΜΕΑ). Εισιτήρια για την παράσταση προπωλούνται ΕΔΩ
Το Θέατρο του Νέου Κόσμου θα λειτουργήσει αμιγώς ως χώρος υποδοχής πολιτών που έχουν εμβολιαστεί και με τις δύο δόσεις του εμβολίου κατά της COVID-19 ή έχουν νοσήσει εντός του τελευταίου εξαμήνου. Κατά την είσοδο των θεατών στους χώρους, θα γίνεται έλεγχος των απαραίτητων πιστοποιητικών καθώς και πιστοποιητικόυ ταυτοπροσωπίας (αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο, δίπλωμα οδήγησης).