Ο χρόνος, η συνέχειά του, η αέναη δημιουργία, το πέρασμα της σκυτάλης της γνώσης και της εμπειρίας: αυτοί είναι οι ισχυροί κρίκοι του προγράμματος Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative που συμπληρώνει 20 χρόνια και γιορτάζει με ένα μεγάλο φεστιβάλ σε όλη την Αθήνα φέρνοντας κορυφαίους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
«Είναι σαν να ανοίγεις μια πόρτα. Σαν να επιτρέπεις στον δομημένο χρόνο που ήδη έχεις να εισβάλει ένας ακόμα άνθρωπος» λέει η Μάργκαρετ Ατγουντ, αυτή η δύναμη της λογοτεχνίας που αποτελεί έναν από τους μέντορες του προγράμματος Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative. Η ίδια άνοιξε ολάνοιχτα την πόρτα της στην Νaomi Alderman για να την διδάξει από τη δική της εμπειρία να τις δώσει απαντήσεις «τόσο στα καλλιτεχνικά όσο όμως και στα οικονομικά και διαχειριστικά ζητήματα» όπως λέει η Ναόμι.
Η πόρτα άνοιξε τόσο πολύ, ώστε η Ατγουντ αποφάσισε να γράψει μαζί με την Ναόμι ένα βιβλίο για ζόμπι. Βλέπετε η προτεζέ της εκτός από συγγραφέας είναι και game developer και έχει φτιάξει μια εφαρμογή που παρουσιάζει την καθημερινή ζωή νεαρών ζόμπι. Προφανώς είναι αμφίδρομη τη τροφοδοσία, η ενεργοποίηση ιδεών και γνώσεων μεταξύ μαθητή και καθηγητή.
Η μαθητεία πλάι σε ιερά τέρατα των Τεχνών
Το κεντρικό ζητούμενο της Rolex όταν πριν από είκοσι χρόνια αποφάσισε να φτιάξει αυτό το πρόγραμμα ήταν να επενδύσει πάνω στη μαθητεία, στη σκυτάλη της γνώσης και της εμπειρίας αλλά και στη διάσταση του χρόνου και της συνέχειας, γι’ αυτό η λέξη «αέναο» είναι σαν το σήμα του προγράμματος «Αυτό που έχουν ανάγκη οι καλλιτέχνες είναι ο χρόνος», λέει εξάλλου η Ατγουντ. Μέσω του προγράμματος που διαρκεί ως και δυο χρόνια, οι νέοι ανερχόμενοι καλλιτέχνες όχι μόνο έχουν διαρκή επικοινωνία και μαθητεία πλάι σε έναν θρύλο του κλάδου, αλλά ταυτόχρονα έχουν και χρηματοδότηση από την Rolex.
Το πρόγραμμα επεκτείνεται σε κάθε μορφή τέχνης με θρύλους μέντορες, όπως ο σκηνοθέτης Αλεχάντρο Ινιαρίτου, ο εικαστικός Ντέιβιντ Χόκνεϊ, ο συνθέτης Φίλιπ Γκλας αλλά και ο Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ, ο αρχιτέκτονας που ανέλαβε τον σχεδιασμό της επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Θα είναι μάλιστα ένας από τους ομιλητές στο Φεστιβάλ που διοργανώνει η Rolex, με δωρεάν είσοδο και προκράτηση εισιτηρίων, από τις 26 ως και τις 28 Μάη σε Μέγαρο Μουσικής, Ωδείο Αθηνών, ΚΠΙΣΝ, Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς.
Προηγουμένως, από τις 22 ως και τις 25 Μάη θα πραγματοποιηθεί ένα ειδικό προ-φεστιβαλικό πρόγραμμα, που απευθύνεται σε Έλληνες καλλιτέχνες, επαγγελματίες και νέους ανθρώπους. Παράλληλα με τις ομιλίες, τις διαλέξεις, τις συζητήσεις, θα πραγματοποιηθεί σειρά δράσεων. Υπάρχει ακόμα και παραγωγή νέων έργων: η υπότροφος μουσικής της Rolex, Pauchi Sasaki από το Περού, με μέντορα τον Φίλιπ Γκλας, έγραψε μουσική ειδικά για τα χορογραφημένα σιντριβάνια στο κανάλι του ΚΠΙΣΝ, με τον τίτλο «Άρτεμις: Συντριβάνι» (Artemis: Fountain). Στα εγκαίνια θα τραγουδούν οι Chores.
Όταν τηλεφώνησαν στην Pauchi Sasaki για να την ενημερώσουν ότι την επέλεξε ο Γκλάς για προτεζέ, τους ρώτησε «αλήθεια; Μα πώς είναι δυνατόν να συμβεί αυτό;». Για την συμμετοχή στο πρόγραμμα του mentoring δεν μπορεί ο ενδιαφερόμενος να υποβάλλει αίτηση, καθώς επιλέγουν τους «μαθητές» τα μέλη επιτροπών καταξιωμένων προσωπικοτήτων (από την Ελλάδα έχει λάβει μέρος σε επιτροπή ο Γιώργος Λούκος και είχε γίνει μια ανάλογη κίνηση και προς τον αρχιτέκτονα Αριστείδη Αντονά».
Για χρόνια, ήδη πριν την πανδημία, ήθελε η Rolex να κάνει κάποια σημαντική δράση στην Αθήνα, ως κέντρο πολιτισμού αλλά και ανθεκτικότητας, μου έλεγαν την περασμένη εβδομάδα η Rebecca Evan, επικεφαλής του The Rolex Institute. Hδη πριν την πανδημία. Το φεστιβάλ αυτό αναμένεται να αναδείξει διεθνώς την δυναμική και τις δυνατότητες της Αθήνας και κυρίως της καλλιτεχνικής της κοινότητας, καθώς θα έρθουν δημοσιογράφοι από κορυφαία έντυπα όλης της Ευρώπης με διαβεβαιώνει.
«Προκειμένου να φέρουμε στο κοινό ορισμένα από τα πλούσια επιτεύγματα στους πολλαπλούς κλάδους που προήγαγε το πρόγραμμα καθοδήγησης Rolex, απευθύναμε ανοιχτή πρόσκληση σε όλους τους υποτρόφους της Rolex να συμμετάσχουν παρουσιάζοντας έργα τους», λέει η Rebecca Irvin, επικεφαλής του προγράμματος mentoring στη Rolex. «Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη και η αποδοχή ομόφωνη. Εμείς, οι άνθρωποι της Rolex, είμαστε συγκινημένοι και ενθουσιασμένοι από την ορμή δημιουργικής ενέργειας και το πνεύμα της συλλογικής συμμετοχής που θα προσφέρουν οι υπότροφοι στην Αθήνα».
Η Gladstone, που δυστυχώς δεν κατόρθωσε να παραβρεθεί στην παρουσίαση του προγράμματος στην Αθήνα, προσθέτει: «Ξαφνιάζει πραγματικά η γενναιοδωρία όλων των έργων που θα παρουσιάσουν οι υπότροφοι της Rolex στο κοινό της Αθήνας – γενναιοδωρία που αποτελεί το αντίκρισμα των ανεκτίμητων σχέσεων που διαμόρφωσαν οι μέντορες με τους υποτρόφους αυτούς, καθώς και της συνεισφοράς της Rolex που ξεκίνησε και υποστήριξε το ξεχωριστό αυτό εγχείρημα. Προκειμένου να τιμήσει αυτή τη γενναιοδωρία καθ’ όλη τη διάρκεια των 20 ετών του Προγράμματος Mentor and Protégé Arts Initiative, το Φεστιβάλ Τεχνών Rolex θα αναδείξει τρία ευρεία θέματα: τη σχέση ανταλλαγής που βρίσκεται στον πυρήνα του προγράμματος, την επίδραση της ανταλλαγής αυτής στους υποτρόφους και τη συνέχεια της καλλιτεχνικής κληρονομιάς που δημιουργούν πλέον οι υπότροφοι σε όλο τον κόσμο».
Οι εκδηλώσεις και τα ονόματα του Φεστιβάλ
• Μια ομαδική έκθεση στο ΕΜΣΤ (Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) από τους οκτώ υποτρόφους εικαστικών τεχνών της Rolex – Sammy Baloji, Alejandro Cesarco, Masanori Handa, Nicholas Hlobo, Mateo López, Thao Nguyen Phan, Camila Rodríguez Triana και Matthias Weischer – με εισαγωγική συζήτηση υπό τον συντονισμό της μέντορα Carrie Mae Weems.
• Μια ομαδική έκθεση στο Πειραιώς 138 - Μουσείο Μπενάκη με έργα από όλους τους υποτρόφους αρχιτεκτονικής της Rolex – Sahel Al Hiyari, Gloria Cabral, Mariam Kamara, Simon Kretz και Yang Zhao – με εισαγωγική συζήτηση υπό τον συντονισμό του μέντορα Sir David Chipperfield.
• Προβολή στην αυλή του Πειραιώς 138 - Μουσείου Μπενάκη ταινιών μικρού μήκους από τους υποτρόφους τεχνών της Rolex, Aditya Assarat, Kyle Bell, Sara Fgaier, Annemarie Jacir, Josué Méndez, Celina Murga, Agustina San Martín, Tom Shoval και Chaitanya Tamhane.
• Δύο παρουσιάσεις θεατρικών έργων: Η περίπτωση του ξένου (The Case of the Stranger) από την υπότροφο τεχνών της Rolex, Whitney White, στο Ωδείο Αθηνών, με συζήτηση μετά την παράσταση που παρουσιάζει η μέντορας της Rolex, Phyllida Lloyd, και Boléro, μια solo παράσταση στον Πολυχώρο Ω2, από τον υπότροφο τεχνών Sebastián Solórzano Rodríguez.
• Δύο παραστάσεις χορού στο Ωδείο Αθηνών: μια παράσταση από την υπότροφο τεχνών της Rolex, Khoudia Touré, με ένα ανσάμπλ Ελλήνων και διεθνών χορευτών, καθώς και μια διπλή παράσταση από τον υπότροφο τεχνών Eduardo Fukushima σε solo παράσταση και ένα ντουέτο σε χορογραφία του υποτρόφου Myles Thatcher.
• Δύο μουσικές εκδηλώσεις: μια παράσταση με ηχητική εγκατάσταση στην παράλληλη σκηνή της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου, από τον υπότροφο μουσικής της Rolex, Ben Frost, καθώς και μια συναυλία για το κλείσιμο του Φεστιβάλ στον Κήπο του Μεγάρου, με ανσάμπλ από την Αίγυπτο, την Ονδούρα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, στην οποία εμφανίζονται πρώτοι οι υπότροφοι Dina El Wedidi, Marcus Gilmore και Aurelio Martínez, με έκτακτη συμμετοχή του μέντορα Gilberto Gil.
• Τέσσερα έργα εγκαταστάσεων στο Ωδείο Αθηνών από τους υποτρόφους της Rolex, Selina Cartmell (θέατρο), Matías Umpierrez (θέατρο), Federico León (θέατρο) και Jason Akira Somma (χορός).
• Σας ψιθυρίζουμε στο αυτί (A Word in Your Ear): κείμενα από τους υποτρόφους της Rolex στη λογοτεχνία, Naomi Alderman, Antonio García Ángel, Edem Awumey, Colin Barrett, Julían Fuks, Julia Leigh, Miroslav Penkov και Tracy K. Smith, που διαβάζονται στα αγγλικά και στα ελληνικά από σημαντικούς Ελληνες και ξένους ηθοποιούς, που θα έχουμε γνωρίσει σε παρουσίαση στο Αμφιθέατρο του Ωδείου Αθηνών. Οι αφηγήσεις θα διατίθενται για ψηφιακή λήψη (download) καθ’ όλη τη διάρκεια του Φεστιβάλ Τεχνών Rolex.
Συζητήσεις με το κοινό
• Νέες κληρονομιές: Selina Cartmell (θέατρο), Laura Foot (θέατρο), Sang Jijia (χορός) και Junaid Jemal Sendi (χορός) σε μια συζήτηση σχετικά με τον κοινωνικό, πολιτιστικό και οικολογικό αντίκτυπο του δημιουργικού τους έργου.
• Δημιουργική αλχημεία: Τρεις υπότροφοι και τρεις μέντορες (τα ονόματα των οποίων θα επιβεβαιωθούν σύντομα) σε μια συζήτηση σχετικά με τις δύσκολα προσδιορίσιμες, αλλά ωστόσο απαραίτητες ιδιότητες που πυροδοτούν μια δημιουργική σχέση. Συντονίζει ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
• Διά βίου μάθηση: Τρεις καταξιωμένοι καλλιτέχνες (τα ονόματα των οποίων θα επιβεβαιωθούν σύντομα), που έχουν καθοδηγήσει και εμπνεύσει ομοτέχνους τους, μοιράζονται σκέψεις και αναμνήσεις σχετικά με τους ανθρώπους που επηρέασαν τους ίδιους, στη δική τους ζωή.
Το Φεστιβάλ Τεχνών Rolex θα συμπεριλάβει επίσης βραδιά Gala στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όπου για την τελετή της 20ής επετείου έχουν προγραμματιστεί παραστάσεις από τους υποτρόφους μουσικής, David Aaron Carpenter, Vasco Mendonça και Susan Platts, με τον υπότροφο μουσικής Josep Caballé-Domenech να διευθύνει την El Sistema Greece Youth Orchestra, και με τη συμμετοχή του a capella ανσάμπλ του ελληνικού σχήματος Chores.