Ο Τομά Πικετί επιχειρεί να καταδείξει πόσο εύθραυστη είναι η αφήγηση που κυριαρχεί τους τελευταίους δύο αιώνες για τη νομιμοποίηση των ανισοτήτων.
Ο διάσημος Γάλλος οικονομολόγος, Τομά Πικετί, καθηγητής του London School of Economics και της Σχολής Ανώτατων Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες (EHESS) είδε τη φήμη του να εκτινάσσεται παγκοσμίως, όταν το 2014 παρουσίασε το βιβλίο «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα», που έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ.
Στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Κεφάλαιο και ιδεολογία» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη, ο Τομά Πικετί μιλά για την ιστορία και το μέλλον των καθεστώτων ανισοτήτων. «Ένα κολοσσιαίο επιστημονικό έργο για την ιστορία των ανισοτήτων» όπως χαρακτήρισαν το βιβλίο του Πικετί, οι Financial Times.
Και δεν είναι οι μόνοι που αποθεώνουν το νέο βιβλίο του Πικετι, «Εκθαμβωτικό πείραμα της κοινωνικής επιστήμης» γράφει ο Guardian. «Η ευρυμάθεια του Πικετί είναι πραγματικά μοναδική!» αναφέρει το Literary Review. «Ας διαβάσουμε το βιβλίο αυτό από την αρχή ως το τέλος. Ο Πικετί μάς αποδεικνύει πως είναι στο χέρι μας να γράψουμε εμείς την ιστορία μας» σημειώνει η Esther Duflo κάτοχος Nόμπελ Οικονομίας.
Πικετί για τις δικαιολογίες της ανθρώπινης κοινωνίας
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο, κάθε ανθρώπινη κοινωνία έχει την ανάγκη να δικαιολογεί τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές ανισότητές της. Πρέπει να βρίσκει τις αιτίες τους, διαφορετικά το πολιτικό και κοινωνικό οικοδόμημα κινδυνεύει να καταρρεύσει.
Αυτές οι δικαιολογίες εμπεριέχουν κάποια αλήθεια, αλλά και υπερβολή, φαντασία και μικροπρέπεια, ιδεαλισμό και εγωισμό. Μέσα από τον πολιτικό λόγο και τις αντιφατικές ιδεολογίες που παράγονται, αναδύονται συνήθως μία ή περισσότερες κυρίαρχες αφηγήσεις στις οποίες στηρίζονται τα καθεστώτα ανισοτήτων.
Το υλικό του Πικετί
Αντικείμενο του μνημειώδους αυτού βιβλίου αποτελεί η ιστορία και το μέλλον των καθεστώτων ανισοτήτων. Συγκεντρώνοντας ιστορικό υλικό για κοινωνίες πολύ απομακρυσμένες μεταξύ τους, και χρονικά και τοπικά, ο σπουδαίος στοχαστής και κοινωνικός επιστήμονας Thomas Piketty επιδιώκει να συμβάλει σε μια καλύτερη κατανόηση των εν εξελίξει μετασχηματισμών και, κυρίως, να καταδείξει πόσο εύθραυστη είναι η αφήγηση που κυριαρχεί τους τελευταίους δύο αιώνες για τη νομιμοποίηση των ανισοτήτων.
Σύμφωνα με την αφήγηση αυτή, οι σύγχρονες ανισότητες είναι δίκαιες, αφού εκδηλώνονται στο πλαίσιο μιας ελεύθερα επιλεγμένης διαδικασίας όπου ο καθένας έχει ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην αγορά και στην ιδιοκτησία, κι έτσι επωφελείται αυτομάτως από τις συσσωρεύσεις των πλουσιοτέρων, που είναι οι πιο δραστήριοι από επιχειρηματική άποψη, οι πιο άξιοι και χρήσιμοι.
Η αφήγηση αυτή έχει οδηγήσει σήμερα σε αντιφάσεις, οι μορφές των οποίων είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών, Ινδίας και Βραζιλίας, Κίνας και Νότιας Αφρικής, Βενεζουέλας και Μέσης Ανατολής.
Οι διαφορετικές διαδρομές που προκύπτουν από τις κατά τόπους ιστορίες και που εν μέρει διασταυρώνονται είναι σήμερα, στις αρχές του 21ου αιώνα, όλο και στενότερα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Μόνο μέσω μιας υπερεθνικής προσέγγισης, όπως αυτή που υιοθετεί ο Piketty, μπορούμε να ανατρέψουμε την κυρίαρχη αφήγηση και να συγκροτήσουμε μια νέα, εναλλακτική αφήγηση για τις μελλοντικές κοινωνίες.
Ο Thomas Piketty γεννήθηκε το 1971 στο Κλισύ, στην περιοχή του Παρισιού. Αποφοίτησε από την École Normale Supérieure με ειδίκευση στα ανώτερα μαθηματικά και συνέχισε τις σπουδές του στην οικονομική επιστήμη στην École des Hautes Études en Sciences Sociales. Εργάστηκε για δύο χρόνια στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασσαχουσέττης (ΜΙΤ) και στη συνέχεια εντάχθηκε στην École d’économie de Paris, όπου διδάσκει. Θεωρείται κορυφαίος οικονομολόγος και οραματιστής του συμμετοχικού σοσιαλισμού. Το βιβλίο του Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα (2013, εκδ. Πόλις 2014) μεταφράστηκε σε 40 γλώσσες κι ως σήμερα έχουν πουληθεί περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια αντίτυπα. Το Κεφάλαιο και Ιδεολογία αποτελεί τη συνέχειά του.
«Κεφάλαιο και ιδεολογία» Συγγραφέας: Thomas Piketty, Μετάφραση: Σώτη Τριανταφύλλου, Εκδόσεις Πατακη