Ένα καινοτόμο πρότζεκτ που δένει την ιστορία, την αρχιτεκτονική και την παράδοση του Καστελλόριζου με το σύγχρονο design αποκαλύπτεται σε λίγες μέρες. Είναι το 4Rooms που ενώνει δημιουργούς από διαφορετικές χώρες, με καμβά ένα αριστουργηματικό κτίριο.
Ακροπατώντας με σεβασμό και θάμβος για την ανόθευτη ομορφιά του Καστελλόριζου, αλλά και με ατόφιους τους προσωπικούς τους σύγχρονους κώδικες δημιουργίας, τέσσερις designers και ομάδες με διαφορετικές εθνικότητες, δίνουν νέα σωθικά, με παλιά υλικά και αναφορές του νησιού, σε ένα ιστορικό σπίτι.
Ένα τριώροφο του περασμένου αιώνα που ανήκε σε μεγάλους εμπόρους σφουγγαριών του νησιού, που πλέον έχει περάσει στην ιδιοκτησία της μη κερδοσκοπικής La Società delle Api (συνολικά έχει τρεις κατοικίες στο νησί). Η ιδρύτρια της La Società, Silvia Fiorucci, έκανε έναν διαγωνισμό αναζητώντας διεθνώς τέσσερις ομάδες που θα αναλάβουν να αναμορφώσουν τέσσερα δωμάτια της κατοικίας.
Mε έμπνευση τα καλτερίμια, τα δίχτυα, τα υφαντά
Το πρόγραμμα ονομάστηκε 4Rooms και παρουσιάζεται στο Porta Rossa. Oπως το όνομα της επιμελήτριας αλλά και της κατακόκκινης αψιδωτής ξύλινης πόρτας του σπιτιού, που ορθωνόταν για δεκαετίες σαν ασπίδα για τους κατοίκους του. Οι νικητές του διαγωνισμού κίνησαν μια διαδικασία ταξιδιωτική πίσω στο χρόνο και μέσα στην απτή καθημερινότητα του νησιού.
Γερμανοί, Γάλλοι, μια Ισλανδή, ένας Κύπριος, μια Ελβετογαλλίδα εμπνεύστηκαν από τα σφουγγάρια που φέρνουν στην επιφάνεια από τον βυθό της θάλασσας οι ντόπιοι. Τα δίχτυα των ψαράδων, τα χρώματα στις πόρτες του νησιού. Τα υφαντά και τα ρούχα των γυναικών. Τα καλντερίμια, τον τρόπο που η θάλασσα περικλείει το νησί και γίνεται το βράδυ καθρέφτης του.
Μετά από μήνες εργασιών, δύσκολων και επίπονων λόγω της μεγάλης απόστασης και τη μη δυνατότητας να χρησιμοποιηθούν σύγχρονα μέσα για τις μεταφορές των υλικών, το Porta Rossa θα είναι έτοιμο να ανοίξει για το κοινό στις 24 Σεπτεμβρίου. Το ακριτικό Καστελλόριζο, έρχεται στο κέντρο της δημιουργικής Ευρώπης με έναν τρόπο που δεν αφανίζει, δεν φτιασιδώνει το παρελθόν του, αλλά ταυτόχρονα περιθάλπει και την σύγχρονη δημιουργία.
Η αφύπνιση της μνήμης και η σύγχρονη ορμή
Εξαρχής ζητούμενο του πρότζεκτ ήταν να γίνει σεβαστή η ιστορία και η φυσιογνωμία του νησιού αλλά και οι αρχές βιωσιμότητας. Επίσης ήταν καθοριστικό να υπάρξει συνεργασία με ντόπιους κατασκευαστές και εργάτες για την υλοποίηση του σχεδίου. Το κτίριο, είναι χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής. Aπλώνεται σε τρεις ορόφους, έχει δίρριχτη στέγη και φέρει έμβλημα στην πρόσοψή του.
Το ισόγειο είναι ένας ενιαίος χώρος που στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη ή κατάστημα. Τώρα διαθέτει καθιστικό, κουζίνα, μικρά μπάνια και δυο γαλλικά παράθυρα. Στον πρώτο όροφο συναντάμε το μεγάλο, το επίσημο σαλόνι που βλέπει στο μπροστινό μέρος του σπιτιού, ενώ πίσω υπάρχει το καθιστικό με το τζάκι για την καθημερινότητα της οικογένειας. Ηταν χειμερινό δωμάτιο. Από δυο δωμάτια συναντάμε και στους υπόλοιπους ορόφους, με τα τρία παράθυρα στην πρόσοψη και το μικρό χαρακτηριστικό μπαλκόνι στον τελευταίο όροφο.
Ξύλα από τις παλιές βάρκες
H Mεσόγειος διατρέχει τους αρμούς του πρότζεκτ. To γαλλικό σχεδιαστικό δίδυμο Superpoly ανέλαβε το ισόγειο που «ξεκινήσαμε μέσα από ένα διάλογο μεταξύ του νησιού, της αισθητικής του, των πόρων και των ανθρώπων του». Η δυσκολία πρόσβασης στο νησί, οδήγησε την ομάδα στην απόφαση να χρησιμοποιήσει υλικά που δεν είχαν πλέον χρήση και να τους δώσει νέα ζωή και λειτουργία. Ξύλα από παλιές βάρκες που έχουν εγκαταλειφθεί. H χρωματική γκάμα επηρεάστηκε τόσο από τα έντονα χρώματα των πλοίων και ψαροκάικων, όσο και από αυτό των ορυκτών πετρωμάτων του νησιού.
Στο πάτωμα τοποθετήθηκε ασβεστόλιθος του νησιού κομμένος σε ασύμμετρα σχήματα που θυμίζει τα μονοπάτια του Καστελλόριζου. Τα έπιπλα επηρεάστηκαν από τα δίχτυα των ψαράδων που συναντάς πλάι στη θάλασσας. Εχουν διαφορετική χρήση ανάλογα με την ώρα της ημέρας και τη διάθεση. Στόχος ήταν να παραπέμπει στα ανοιχτά σπίτια του νησιού, που ενώνονταν με τον δρόμο, με τραπέζια, ανοιχτές πόρτες και φωνές.
Η ψυχή του νησιού
Το ισλανδογερμανικό Studio Brynjar & Veronika (Studio B&V) ανέλαβε το ένα υπνοδωμάτιο του πρώτου ορόφου. Με σαφείς αναφορές στο θέατρο, στη φύση, στην ανθρωπολογία και στη γεωλογία είχαν στόχο να δημιουργήσουν για τους καλλιτέχνες που κάνουν residency στο σπίτι έναν ιδιωτικό χώρο, εξαιρετικά άνετο, που δημιουργεί γαλήνη και ιδανικές συνθήκες δημιουργίας.
Το δεύτερο δωμάτιο του πρώτου ορόφου ανέλαβε ο Φάνος Κυριακού που από την πρώτη στιγμή ένιωσε μια φυσικότητα, μια αυτονόητη τοποθέτηση στον χώρο, που τον οδήγησαν στην ενεργοποίηση αναμνήσεων. Νησιώτης και ο ίδιος, καθώς γεννήθηκε στην Κύπρο, μπόρεσε να μπει σε βαθιά κρυμμένους κώδικες βιώματος του ιστορικού σπιτιού. Πέτρες, γλυπτικά στοιχεία, σχήματα, χρώματα που παραπέμπουν στην παιδική του ηλικία τοποθετήθηκαν στον χώρο.
Ο πολυέλαιος-κρεβάτι
Στον δεύτερο όροφο, η ομάδα UND studio από το Βερολίνο, ανέλαβε το ένα υπνοδωμάτιο και δημιούργησε μια εγκατάσταση που φέρει την κωδική ονομασία «χίμαιρα». Κάθε αντικείμενο που τοποθετήθηκε στο δωμάτιο έχει πολλαπλές, απροσδόκητες, χρήσεις. Ενας πολυέλαιος κρέμεται από το ταβάνι -μπορείς να σκαρφαλώσεις επάνω του και να ξεκουραστείς προτρέπουν οι βερολινέζοι UND.
«Τα έπιπλα σε βάζουν απευθείας στο κεντρικό ερώτημα της καλλιτεχνικής μας παραγωγής στο Καστελόριζο. “Κάνω διακοπές σε αυτό το μικρό νησί; Πρέπει να κάνω κάποια δουλειά; Θα μεταμορφωθώ στη χίμαιρα ενός παραθεριστή ή ενός δημιουργικού εργάτη; Με αυτό το γλυκό δίλλημα θα προχωρήσω απέναντι από το γραφείο και θα σκαρφαλώσω στον πολυέλαιο που γίνεται κρεβάτι όταν σβήσω το φως».
Μια «συστάδα» από μπάλες παραλίας λειτουργούν ως πολυθρόνα, ενώ φυτά φυτρώνουν από το χαλί. Τραβώντας τον καθρέπτη, ανακαλύπτεις πίσω του το μπάνιο. Στο μπαλκόνι βρίσκεσαι σε μια ερημική όαση με τεχνητά φυτά και τοπικά ζώα. Μια νέα ουτοπία σχεδίασαν για αυτό το δωμάτιο στο Καστελόριζο.
Τα υφαντά των παραδοσιακών φορεσιών του νησιού
Στο τελευταίο δωμάτιο, ερχόμαστε μπροστά σε μια εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα, με ρίζες αρχαϊκές στην ουσία της, από την Εβλετογαλλίδα Julie Richoz. H δεξαμενή έμπνευσης ήταν η παραδοσιακή ενδυμασία των γυναικών στο Καστελόριζο. Εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά τους, από τον τρόπο που το υλικό και τα χρώματα λειτουργούν ως μέρος της ταυτότητας, ως τρόπος επικοινωνίας και μηνύματος. Χρησιμοποίησε όσα περισσότερα υφάσματα μπόρεσε μέσα στον χώρο.
Την επιμέλεια του πρότζεκτ 4Rooms έχει η Αnnalisa Rosso, ενώ την κριτική επιτροπή που επέλεξε τους τέσσερις δημιουργούς μετά από διαγωνισμό αποτελούν οι Μιχάλης Αναστασιάδης, Silvia Fiorucci, Aλέξης Γεωργακόπουλος, Cristiano Raimondi, Annalisa Rosso. Το 4Rooms υποστηρίζεται από το P.E.T. Projects που έχει ιδρύσει ο καλλιτέχνης Αγγελος Πλέσσας.