Η πρώτη φορά που ο Πάμπλο Ιγκλέσιας έκανε την εμφάνισή του στην Ελλάδα ήταν τον Γενάρη του 2015, όταν με υψωμένες γροθιές φώναξαν με τον Αλέξη Τσίπρα το γνωστό «ΣΥΡΙΖΑ, Podemos, Venceremos».
Ήταν η εποχή που ο νυν επικεφαλής της ελληνικής αξιωματικής αντιπολίτευσης βρισκόταν πάνω στο αντιμνημονιακό κύμα και υποσχόταν ότι από την Ελλάδα «μπορεί να έρθει η ελπίδα» για ολόκληρη την Ευρώπη. Στην Ισπανία, το κόμμα του Ιγκλέσιας, προερχόμενο από το κίνημα των «Αγανακτισμένων», άλλαζε τον πολιτικό χάρτη της χώρας και ήλπιζε στην ανάδειξή του σε κυβερνητική δύναμη, όπως οι Έλληνες συντρόφοί του στον ΣΥΡΙΖΑ.
Εννέα μήνες μετά, τον Σεπτέμβριο του 2015, ο Ισπανός επικεφαλής των Podemos στάθηκε και πάλι δίπλα στον Αλέξη Τσίπρα στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση. Εκείνη τη δεύτερη φορά, βέβαια, το σκηνικό ήταν λιγότερο πανηγυρικό, καθώς είχε προηγηθεί η μεγάλη υποχώρηση του καλοκαιριού και η έγκριση του πρώτου μνημονίου με την υπογραφή της Αριστεράς και του Αλέξη Τσίπρα.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε μέχρι τη χθεσινή παραίτηση του Πάμπλο Ιγκλέσιας, πολλά άλλαξαν σε Ελλάδα και Ισπανία. Οι δύο σύντροφοι γεύτηκαν –ο καθένας με τον τρόπο του– το νέκταρ της εξουσίας. Ο Τσίπρας έγινε Πρωθυπουργός, ο Ιγκλέσιας συγκυβέρνησε με τους Σοσιαλδημοκράτες του Πέδρο Σάντσεθ.
«Η επικράτηση των προοδευτικών δυνάμεων στην Ισπανία και η κατάρρευση του δεξιού PP είναι μήνυμα ελπίδας. Ας μη βιάζονται κάποιοι να προκαταλάβουν την επικράτηση της Δεξιάς στην Ευρώπη. Σοσιαλιστές και Ποδέμος, μπορεί να μην έχουν απόλυτη πλειοψηφία, αλλά η αύξηση του συνόλου των εδρών τους βάζει ανάχωμα στην ανησυχητική άνοδο της Ακροδεξιάς και προεξοφλεί τη συνέχεια της προοδευτικής διακυβέρνησης στην Ισπανία», έγραφε στο Twitter του ο Αλέξης Τσίπρας, τον Απρίλιο του 2019.
Ωστόσο, οι προχθεσινές περιφερειακές εκλογές της Μαδρίτης σηματοδότησαν το «κύκνειο άσμα» του Ιγκλέσιας, ο οποίος ανακοίνωσε ότι αποσύρεται από την πολιτική, μετά το απογοητευτικό για αυτόν αποτέλεσμα. Όπως είναι λογικό, τα αποτελέσματα των εκλογών στη Μαδρίτη απασχόλησαν αρκετά τους επιτελείς της Κουμουνδούρου και ειδικά όσους ασχολούνται με τις διεθνείς εξελίξεις, καθώς η Ισπανία αποτέλεσε ένα από τα βασικά παραδείγματα που επικαλούνταν ο ΣΥΡΙΖΑ για τη συνεργασία Αριστεράς και Σοσιαλιστών.
Τρία είναι τα βασικά ερωτήματα που απασχολούν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ στις σχετικές συζητήσεις, μετά τα αποτελέσματα των εκλογών στη Μαδρίτη:
α) Γιατί έχασε ο Ιγκλέσιας και κατά πόσο μπορεί να έχουν ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ αντίστοιχη μοίρα;
β) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην εκλογική πανωλεθρία των Σοσιαλιστών, του κόμματος με το οποίο συγκυβερνούν οι Podemos;
γ) Τι σημαίνει για τους πολιτικούς συσχετισμούς σε Ισπανία και Ευρώπη η συντριπτική νίκη της Δεξιάς στη Μαδρίτη;
Ένα από τα στοιχεία που διατρέχουν και τα τρία ερωτήματα και στο οποίο δίνουν μεγάλη έμφαση στην Κουμουνδούρου είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μεγάλης νικήτριας των περιφερειακών εκλογών, Ισαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο. Η Περιφερειάρχης Μαδρίτης στήριξε όλη της την καμπάνια σε μια λαϊκιστική διαχείριση της πανδημίας ενάντια στη στρατηγική των ολικών λοκντάουν και ρίχνοντας μεγάλο βάρος στη θέση για ανοιχτή εστίαση, παρά τα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά κρουσμάτων στην ισπανική πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα, επένδυσε σε μια ρητορική υψηλής πόλωσης, με βασικό σύνθημα το «Ελευθερία ή κομμουνισμός». Κερδίζοντας την υποστήριξη μεγάλου μέρους του πληττόμενου χώρου της εστίασης, η «βασίλισσα των ταβερνών» –όπως χαρακτηριστικά την αποκαλούν–επανεξελέγη άνετα, διπλασιάζοντας τα ποσοστά της. Επικράτησε σε όλες τις περιοχές της πρωτεύουσας και σε όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι από τις 377 χιλιάδες ψηφοφόρους που έφυγαν από τους Σοσιαλιστές, οι 300 χιλιάδες στήριξαν την υποψήφια της Δεξιάς.
Ταυτόχρονα, η Αγιούσο προχώρησε και σε ευθεία αντιπαράθεση με τον Ιγκλέσιας, βάζοντάς τον στο κάδρο των ευθυνών για την κυβερνητική διαχείριση της πανδημίας. Ενδεικτική ήταν η σκληρή κριτική της για το γεγονός ότι ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, παρά το γεγονός ότι είχε την κυβερνητική ευθύνη των γηροκομείων, δεν επισκέφτηκε κανέναν οίκο ευγηρίας καθ’ όλη την προεκλογική περίοδο.
Η ήττα του Ιγκλέσιας
Αναφορικά με τους λόγους που οδήγησαν στην ήττα Ιγκλέσιας και τις εκτιμήσεις για το αν αυτή θα πρέπει να θορυβήσει τον ΣΥΡΙΖΑ ως προς το δικό του πολιτικό μέλλον, στέλεχος της Κουμουνδούρου σημειώνει στο iefimerida ότι η σύγκριση Ισπανίας και Ελλάδας είναι δύσκολη, καθώς στην πρώτη περίπτωση οι Σοσιαλιστές είναι αυτοί που διατηρούν την πρωτοκαθεδρία εντός της Κεντροαριστεράς. Οι Podemos και τα υπόλοιπα σχήματα της Αριστεράς λειτουργούν συμπληρωματικά στους Σοσιαλιστές, καθώς παρά την αύξηση των δυνάμεών τους τα τελευταία χρόνια, δεν κατάφεραν να αμφισβητήσουν ουσιαστικά την παραδοσιακή δύναμη των Ισπανών Σοσιαλιστών, αναφέρει το ίδιο στέλεχος. «Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ισπανίας είναι από τα λίγα αυτής της οικογένειας στην Ευρώπη που απέφυγαν το pasokification», συμπληρώνει, χρησιμοποιώντας έναν όρο που αναφέρεται στη ραγδαία μείωση της πολιτικής επιρροής των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στη Δυτική Ευρώπη, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010.
Από την πλευρά του, ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργου Κατρούγκαλου, αποτιμώντας το αποτέλεσμα των ισπανικών περιφερειακών εκλογών, υποστήριξε σε συνέντευξή του στο Πρώτο Πρόγραμμα, το απόγευμα της Τετάρτης, ότι: «Από τη σύγκριση Τσίπρα – Ιγκλέσιας προκύπτει η ηγετική ικανότητα του Αλέξη Τσίπρα, με την έννοια ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να συσπειρώσει τη δημοκρατική παράταξη γύρω από την Αριστερά, κάτι που δεν πέτυχαν οι Podemos στην Ισπανία. Ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η εναλλακτική πλειοψηφική εκδοχή της δημοκρατικής παράταξης».
Παρά την αισιοδοξία, ωστόσο, που χαρακτηρίζει τις τοποθετήσεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, η δημοσκοπική καθίζηση του κόμματος της ελληνικής αντιπολίτευσης κοντά στο 20% δημιουργεί κινδύνους για το μέλλον. Άλλωστε, μία ακόμα εκλογική ήττα είναι πιθανόν να λειτουργήσει ως θρυαλλίδα πολιτικών εξελίξεων για το κόμμα. Κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι ο Πάμπλο Ιγκλέσιας από πολιτικός στου οποίου το πρόσωπο αντικατοπτρίστηκε η ελπίδα των κινημάτων της Ισπανίας, μετατράπηκε σε “persona non grata” για μεγάλη μερίδα του ισπανικού εκλογικού σώματος. Οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν τον επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα να είναι χαμηλά ως προς τη δημοφιλία των πολιτικών αρχηγών δημιουργούν προβληματισμούς για το ενδεχόμενο να βρεθεί ο Αλέξης Τσίπρας αντιμέτωπος με μια ανάλογη πορεία.
Παρ’ όλα αυτά, στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ με τα οποία μίλησε το iefimerida, εκτιμούν ότι το πολιτικό μέλλον των Podemos δεν τίθεται εν κινδύνω. Αξιολογώντας ότι η συμμετοχή τους στην ισπανική συγκυβέρνηση είναι επιτυχής, υπογραμμίζουν ότι η παραίτηση του Πάμπλο Ιγκλέσιας δεν αφήνει πίσω της κενό, καθώς έχει ήδη δρομολογηθεί η διαδοχή του από την Γιολάντα Ντίας.
Η εκλογική πανωλεθρία των Σοσιαλιστών
Οι λόγοι που οδήγησαν στην ήττα τους Ισπανούς Σοσιαλιστές απασχολούν αρκετά τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Η βασική εκτίμηση που επικρατεί είναι ότι οι Σοσιαλιστές επιχείρησαν να προσεγγίσουν το ακροατήριο των «Πολιτών» (Ciudadanos), το οποίο, έτσι κι αλλιώς, βρίσκεται πιο κοντά στη Δεξιά. «Οι Σοσιαλιστές επέλεξαν έναν ανέμπνευστο και αγέλαστο υποψήφιο, ο οποίος δεν μπορούσε να απευθυνθεί σε νεαρές ηλικίες και “στρογγύλεψαν” τις πολιτικές τους θέσεις», σημειώνει στο iefimerida στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, αναφερόμενο στο υποψήφιο Άνχελ Γκαμπιλόντο. «Αν οι ψηφοφόροι ήθελαν τους “Πολίτες” θα τους ψήφιζαν απευθείας», συμπληρώνει, υπογραμμίζοντας ότι αυτό πρέπει να αποτελέσει ένα καλό αντιπαράδειγμα για την Κουμουνδούρου.
Παράλληλα, στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ προσμετρούν το γεγονός ότι οι Σοσιαλιστές είχαν την ευθύνη διαχείρισης της πανδημίας, συνθήκη που αποδεικνύεται ένας σημαντικός πολιτικός σκόπελος για τις περισσότερες πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης. Αν και στην Ελλάδα το κυβερνών κόμμα διατηρεί σημαντικό προβάδισμα, στον ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζουν ότι και η Νέα Δημοκρατία υφίσταται πολιτική φθορά που δεν είναι αμελητέα.
Τι σημαίνει η συντριπτική νίκη της Δεξιάς στην Ισπανία
«Προφανώς και είναι ανησυχητικό ότι από το 22% η Δεξιά πήγε στο 44%», λέει στο iefimerida.gr στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, με άριστη γνώση των διεθνών ζητημάτων, υπογραμμίζοντας ότι πλέον το Λαϊκό Κόμμα είναι «government in waiting» και ότι ο Πέδρο Σάντσεθ δύσκολα θα μπορέσει να σταθεί μετά από τέτοια ήττα στην ισπανική πρωτεύουσα.
Έτερο στέλεχος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που μίλησε στο iefimerida.gr, ήταν πιο επιφυλακτικό ως προς τις προβλέψεις. «Η Μαδρίτη είναι μία περίπτωση. Εκεί επικρατεί η Δεξιά εδώ και 16 χρόνια. Η εικόνα, όμως, ήταν πολύ διαφορετική στην Καταλονία ή στη Χώρα των Βάσκων» σημείωνε.
Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα των περιφερειακών εκλογών στη Μαδρίτη αποτελεί για τον ΣΥΡΙΖΑ ένα ακόμα «καμπανάκι» μετά και τις διαδοχικές αποτυχίες της γαλλικής και ιταλικής Αριστεράς να διεκδικήσουν έναν ηγεμονικό ρόλο.