Η έλλειψη σαφών τεχνικών προδιαγραφών, η ρηχή κοστολόγηση, οι φυσικοί περιορισμοί της τεχνολογίας και η κριτική πολιτικών και στρατιωτικών αναλυτών αποκαλύπτουν πως το εγχείρημα κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά.
Η εξαγγελία του «Golden Dome», του μεγαλεπήβολου αντιπυραυλικού συστήματος που ανακοίνωσε προ μερικών μηνών ο Ντόναλντ Τραμπ με κόστος -σύμφωνα με την κυβέρνηση- 175 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως μια ηχηρή αποτυχία πριν καν υλοποιηθεί.
Η ιδέα είναι φιλόδοξη: να δημιουργηθεί ένα «θόλος» προστασίας πάνω από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με δίκτυο δορυφόρων και επίγειων διατάξεων που θα αναγνωρίζουν, παρακολουθούν και θα αναχαιτίζουν εχθρικούς πυραύλους σε διάφορα στάδια της τροχιάς τους.
Ωστόσο, η έλλειψη σαφών τεχνικών προδιαγραφών, η ρηχή κοστολόγηση, οι φυσικοί περιορισμοί της τεχνολογίας και η κριτική πολιτικών και στρατιωτικών αναλυτών αποκαλύπτουν πως το εγχείρημα κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά - ή να γίνει ένα δαπανηρό φιάσκο που θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι.
Μια παροιμιώδης έλλειψη διαφάνειας
Από την ανακοίνωση του προγράμματος, οι υπεύθυνοι απέφυγαν να παρουσιάσουν ολοκληρωμένη αρχιτεκτονική, λεπτομερές χρονοδιάγραμμα ή αναλυτικό κόστος.
Ο στρατηγός της Space Force, Μάικ Γκιτλέιν, πήρε εντολή 60 ημερών να εκπονήσει σχέδιο, αλλά, όταν το έκανε, δεν προέβη σε αποκαλύψεις, πέρα από το ότι «ο σχεδιασμός έχει ολοκληρωθεί» και ότι βρίσκεται υπό αναθεώρηση για λόγους επιχειρησιακής ασφάλειας.
Το Πεντάγωνο αποσύρθηκε από τον αρχικό του τόνο υποσχέσεων, αναφέροντας πως δεν θα δοθούν πρόσθετες πληροφορίες για λόγους ασφαλείας. Αυτή η έλλειψη διαφάνειας φορτίζει το έργο με αμφιβολίες για τις πραγματικές δυνατότητές του.
Με ασαφείς οικονομικές απαιτήσεις
Το κόστος είναι ήδη αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης. Το αρχικό ποσό των 175 δισεκατομμυρίων θεωρείται αισιόδοξο. Η ανεξάρτητη Μη Κομματική Υπηρεσία Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO) εκτιμά ότι το κόστος θα κυμανθεί μεταξύ 542 και 831 δισ. δολαρίων, ενώ η έρευνα του American Enterprise Institute το τοποθετεί ακόμα και έως 3,6 τρισεκατομμύρια σε 20 χρόνια. Ο λόγος που οι εκτιμήσεις είναι τόσο διαφορετικές είναι ότι οι απαιτήσεις του έργου είναι ακόμη ασαφείς: όσο πιο αόριστες οι προδιαγραφές τόσο πιο εύκολο να «φουσκώσει» το κόστος.
Αλλά το οικονομικό βάρος είναι μόνο ένα μέρος της κρίσης. Η τεχνολογία αντιπυραυλικής άμυνας απέτυχε επανειλημμένα στο παρελθόν να παράσχει αποτελεσματική προστασία ενάντια σε πραγματικές απειλές με πολλαπλά στρώματα αντιμέτρων (π.χ. παρεμβολές, ψευδή στόχους, αποσπώμενα τμήματα).
Από το πρόγραμμα «Star Wars» της δεκαετίας του ’80 έως σήμερα, οι ΗΠΑ έχουν επενδύσει ήδη πάνω από 400 δισεκατομμύρια σε αντιπυραυλικά συστήματα, με περιορισμένα πρακτικά αποτελέσματα. Στις δοκιμές, έχει καταγραφεί επιτυχία σε εξαιρετικά ελεγχόμενα περιβάλλοντα, με δοκιμαστικά dummy πυραύλους. Όμως στη σκληρή πραγματικότητα της πολεμικής σύγκρουσης με πολύπλοκες τεχνολογικές αντιδράσεις, δεν υπάρχει σήμερα καμία εγγύηση ότι το Golden Dome θα αντέξει.
Κακή εσωτερική οργάνωση
Μια άλλη ένδειξη αποτυχίας φαίνεται στην εσωτερική οργάνωση και τον έλεγχο του σχεδίου. Η απόφαση να περικοπούν περισσότεροι από τους μισούς υπαλλήλους του τμήματος δοκιμών και αξιολόγησης δομών του Πενταγώνου φαίνεται ότι σχετίζεται με την αδυναμία να διασφαλιστεί ο απαιτούμενος έλεγχος.
Στην πράξη, αν η δοκιμαστική επίβλεψη -ιδιαίτερα «end-to-end» δοκιμές που αξιολογούν το σύστημα ως σύνολο- δεν είναι επαρκής, τότε ακόμη και αν μερικά υποσυστήματα είναι λειτουργικά, η διασύνδεσή τους μπορεί να καταρρεύσει στο κρίσιμο σημείο.
Πέρα από τα τεχνικά και οικονομικά προβλήματα, το Golden Dome έχει προκαλέσει επιπλέον ανησυχίες στη διεθνή σκηνή.
Η Κίνα και η Ρωσία το χαρακτήρισαν «βαθιά αποσταθεροποιητικό», υποστηρίζοντας ότι μπορεί να εξουδετερώσει την ισορροπία πυρηνικών δυνάμεων και να αποτελέσει μοχλό «πρώτης επίθεσης» που αποτρέπει αντίδραση. Η Βόρεια Κορέα υπερθεματίζει: αποκάλεσε το πρόγραμμα «σενάριο πυρηνικού πολέμου» και κατήγγειλε ότι αποτελεί ένδειξη αμερικανικής αλαζονείας.
Επίσης, αν και οι ΗΠΑ προχωρούν με τη σχεδίαση πολυεπίπεδου συστήματος -χωρίζοντάς το σε δορυφορικό επίπεδο και τρεις επίγειες βαθμίδες-, κανείς δεν έχει δει τεχνικές λεπτομέρειες ούτε ενιαίο σχέδιο που να αποδεικνύει ότι αυτά τα επίπεδα θα συνεργάζονται αξιόπιστα.
Σε πλήρη επιχειρησιακή λειτουργία μετά το 2028
Οι αμφιβολίες έχουν ήδη αρχίσει να μεταφράζονται σε προβλέψεις για καθυστερήσεις. Πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι δεν είναι ρεαλιστικό να ολοκληρωθεί το σύστημα έως το 2028, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, παρά μόνο ως επίδειξη σε συνθήκες δοκιμής και όχι σε πλήρη επιχειρησιακή λειτουργία.
Πολλοί επισημαίνουν ότι είναι πιο πιθανό το Golden Dome να μείνει ως φιάσκο υπερβολικών υποσχέσεων παρά ως θεμελιώδης άμυνα της χώρας - ένα έργο που θα «τρέχει» για χρόνια με συνεχείς υπερβάσεις και επανασχεδιασμούς, χωρίς να προσφέρει πραγματική ασφάλεια.
Αν το Golden Dome αποτύχει, αυτό δεν θα είναι απλώς μια τεχνική αποτυχία· θα είναι πολιτικό πλήγμα. Όταν μια κυβέρνηση δεσμεύει εικόνα, κύρος και μεγαλοστομίες σε ένα προβληματικό εγχείρημα, η αναδίπλωση θα κοστίσει σε αξιοπιστία. Για τους πολίτες, το πρόβλημα θα είναι διπλό: θα έχουν δαπανήσει τεράστια ποσά για μια υπόσχεση που δεν έγινε πράξη και ταυτόχρονα θα έχουν θυσιάσει πιθανές εναλλακτικές επενδύσεις σε πιο ρεαλιστικά συστήματα άμυνας ή και σε διεθνή διπλωματία.
Το Golden Dome έχει ήδη γίνει αφορμή για εντάσεις με συμμάχους - η συμμετοχή του Καναδά στο πρόγραμμα, με όρους και διεκδικήσεις, έχει προκαλέσει αντιδράσεις.
Στο τέλος, η αποτυχία του νέου συστήματος του Τραμπ φαίνεται να βασίζεται στη σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία για εντυπωσιακές λύσεις και στην πραγματικότητα των περιορισμών της φύσης, της τεχνολογίας και της πολιτικής λογοδοσίας.
Το Golden Dome είναι ένα μνημείο συμβολικής ισχύος που κινδυνεύει να παραμείνει ιδέα χωρίς υλική υπόσταση, ένα μαργαριτάρι χωρίς λαιμό, που κοστίζει πολύ και προσφέρει χαμηλές «παρηγοριές». Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν απαιτήσουν διαφάνεια, έλεγχο και ρεαλιστικές προσδοκίες, μπορεί το Golden Dome να αποδειχτεί περισσότερο «θόρυβος» παρά «θόλος».