Δραστικές αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο φέρνει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο σήμερα έχει προγραμματιστεί να παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον Υπουργό Γιώργο Φλωρίδη.
Μετά από πολλούς μήνες εργασιών της Επιτροπής για την Αναμόρφωση του Κληρονομικού Δικαίου υπό τον ομότιμο καθηγητή του ΕΚΠΑ Απόστολο Γεωργιάδη, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει καταλήξει σε μία σειρά από μεταρρυθμίσεις και καινοτομίες που αλλάζουν άρδην μετά από 8 δεκαετίες όσα ισχύουν για τις κληρονομιές και τις διαθήκες.
Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή έλαβε υπόψιν τις αλλαγές που έχουν επέλθει τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια και έχει καταλήξει σε ριζικές παρεμβάσεις, οι οποίες θα παρουσιαστούν την ερχόμενη εβδομάδα σε ειδική εκδήλωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και στη συνέχεια θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αλλαγές που έχουν «κλειδώσει» αφορούν τα εξής σημεία:
Κληρονομικές συμβάσεις
Πρόκειται για έναν θεσμό, ο οποίος θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Στο νέο κληρονομικό δίκαιο προβλέπεται η κατάρτιση κληρονομικών συμβάσεων με τις οποίες μπορεί να επέρχεται παραίτηση ή συμψηφισμός στα κληρονομικά δικαιώματα. Ο διαθέτης μπορεί να συμφωνεί μέσω σύμβασης με τους κληρονόμους ποια περιουσιακά στοιχεία θα τους κληροδοτήσει, δηλαδή πώς θα μοιραστεί μετά θάνατον η περιουσία του (ακίνητη, κινητή ή και άυλη) εκτός των κανόνων της νόμιμης μοίρας ή και ποιον θα αποκλείσει από τη νομή της περιουσίας. Οι κληρονομικές συμβάσεις θα καταρτίζονται ενώπιον συμβολαιογράφου και θα είναι δεσμευτικές για όλους τους κληρονόμους. Έτσι θα αποφεύγονται δικαστικές διαμάχες μεταξύ κληρονόμων μετά το θάνατο του διαθέτη.
Αύξηση της νόμιμης μοίρας των συζύγων
Με το νέο κληρονομικό δίκαιο υπάρχει αυξημένη μέριμνα για τον/την σύζυγο του διαθέτη. Μέχρι σήμερα η νόμιμη μοίρα συζύγου υπολογίζεται στο 25% και των τέκνων στο 75%. Πλέον, εφόσον υπάρχει ένα παιδί, το ποσοστό της νόμιμης μοίρας συζύγου αυξάνεται στο 33,3%. Εάν υπάρχουν παραπάνω από ένα παιδιά, τότε το ποσοστό παραμένει στο 25%.
Κληρονομούμενα χρέη
Πλέον, η περιουσία του διαθέτη που καταλείπει στους κληρονόμους δεν ενώνεται με την προσωπική τους περιουσία και έτσι μειώνονται οι περιπτώσεις αποποίησης κληρονομιάς λόγω χρεών.
Μέχρι σήμερα όταν ο αποβιώσας κληροδοτεί ακίνητη περιουσία, αλλά παράλληλα έχει και χρέη σε τράπεζες, εφορία κ.λπ. τότε οι κληρονόμοι τα επωμίζονται, εφόσον κάνουν αποδοχή κληρονομιάς με κίνδυνο ακόμα και να χάσουν μέρος της προσωπικής τους περιουσίας. Πλέον, μπορεί να γίνει αποδοχή κληρονομιάς, αλλά η εξόφληση των χρεών μπορεί να γίνει μέσω της κληρονομούμενης ακίνητης περιουσίας του διαθέτη και έως του ποσού των χρεών. Δηλαδή, δίνεται η δυνατότητα να γίνει απογραφή και χρηματική εκτίμηση της ακίνητης περιουσίας του διαθέτη και στη συνέχεια μέσω πλειστηριασμού να εξοφληθούν οι οφειλές και αν υπάρχει υπόλοιπο να διατεθεί στον κληρονόμους.
Κληρονομιές σε ιδρύματα / νοσηλευτές / φροντιστές
Μία σημαντική νομοθετική πρόβλεψη έρχεται ως «ασπίδα» σε φαινόμενα εκμετάλλευσης αδύναμων ατόμων που φιλοξενούνται σε ιδρύματα, γηροκομεία κ.λπ. από εκείνους που τους περιθάλπουν. Πλέον θα απαγορεύεται σε πρόσωπα που συνδέονται με γηροκομεία, θεραπευτήρια να είναι αποδέκτες περιουσιακών στοιχείων μέσω ιδιόχειρης διαθήκης προσώπων που φιλοξενούνται σε αυτά.
Ιδιόχειρες διαθήκες
Προκειμένου να περιοριστούν φαινόμενα εμφάνισης πλατών ιδιόχειρων διαθηκών, με τις νέες διατάξεις του κληρονομικού δικαίου η ιδιόγραφη διαθήκη θα πρέπει να κηρυχθεί κυρία, δηλαδή να έχει προηγηθεί έλεγχος γνησιότητας μέσω ειδικών πραγματογνωμόνων, γραφολόγων κ.λπ. Ο έλεγχος θα γίνεται από συμβολαιογράφο και θα αφορά περιπτώσεις όπου κληρονόμοι εμφανίζονται πρόσωπα πέραν του συζύγου και των παιδιών ή εάν η διαθήκη δημοσιεύθηκε μετά την πάροδο δύο ετών από το θάνατο του διαθέτη.