Τι θα γίνει τώρα στην Ουκρανία μετά το διάγγελμα Πούτιν; Ο Κωνσταντίνος Φίλης αναλύει γιατί ο Ρώσος πρόεδρος προχώρησε σε αυτή την κίνηση.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ANT1 αναλύει το μάθημα Ιστορίας που επιχείρησε να περάσει ο Ρώσος πρόεδρος στο διάγγελμά του, όπου αναγνώρισε την ανεξαρτησία των αποσχισθεισών περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Επισημαίνει ποιο ήταν το πιο ανησυχητικό απόσπασμα της ομιλίας Πούτιν και εξηγεί γιατί η αδυναμία της Δύσης ενθάρρυνε τον Ρώσο πρόεδρο αλλά και γιατί η αυτοπεποίθηση που έδειξε μπορεί να τον οδηγήσει σε περιπέτειες στο μέλλον.
Παράλληλα, σημειώνει πως πρόκειται για τη δραματικότερη κίνηση μετά το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας, καθώς ο Πούτιν κατέστησε σαφές ότι η Ρωσία αποκλείει το διάλογο με την παρούσα ουκρανική κυβέρνηση, την οποία θεωρεί αμερικανική-ΝΑΤΟϊκή μαριονέτα, ενώ τοποθέτησε πολύ ψηλά τον πήχη για τις διαβουλεύσεις, όποτε κι αν αυτές γίνουν, με τη Δύση συνολικά. Τέλος, τονίζει τη δύσκολη θέση στην οποία έχουν περιέλθει ο Εμανουέλ Μακρόν και η ΕΕ συνολικά και την απελπιστική θέση του Ζελένσκι και της Ουκρανίας.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Φίλης σε πρόσφατη συνέντευξή του στο iefimerida.gr είχε εκτιμήσει ότι μια πολεμική σύρραξη Ρωσίας-Δύσης στην Ουκρανία δεν ήταν πιθανή με βάση τον ορθολογισμό, εκτός εάν «ανοίξει η πόρτα του φρενοκομείου», όπως τόνιζε χαρακτηριστικά.
Η ανάλυση του Κωνσταντίνου Φίλη για το διάγγελμα Πούτιν:
Το μάθημα Ιστορίας του Πούτιν
Σε ένα μάθημα Ιστορίας, αποκαλυπτικό των προθέσεών του, ο πρόεδρος Πούτιν, στο τέλος του διαγγέλματός του, ανακοίνωσε την αναγνώριση των περιοχών του Λουγκάνσκ και Ντόνετσκ ως ανεξάρτητων. Προφανώς αυτή η κίνηση είναι η δραματικότερη μετά το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας. Κατέστη σαφές ότι η Ρωσία αποκλείει το διάλογο με την παρούσα ουκρανική κυβέρνηση, την οποία θεωρεί αμερικανική-ΝΑΤΟϊκή μαριονέτα, ενώ τοποθέτησε πολύ ψηλά τον πήχη για τις διαβουλεύσεις, όποτε κι αν αυτές γίνουν, με τη Δύση συνολικά.
Το πιο ανησυχητικό σκέλος του διαγγέλματος Πούτιν
Δεν είναι μόνον η κίνηση της αναγνώρισης που επιβαρύνει το κλίμα, είναι και η αυτοπεποίθηση από την οποία διακατέχεται ο Ρώσος πρόεδρος. Η οποία προσώρας δικαιολογείται από την αδυναμία των ΗΠΑ και την αποτυχία στο Αφγανιστάν, καθώς και την εμφανή απροθυμία και αδυναμία στήριξης της Ουκρανίας, αλλά στο μέλλον μπορεί να τον οδηγήσουν σε μεγάλες περιπέτειες. Το πιο ανησυχητικό μέρος της ομιλίας του ήταν η επιθυμία του να διορθώσει την Ιστορία και είναι εν προκειμένω το λάθος του Λένιν, ανοίγοντας έτσι το κουτί της Πανδώρας. Διότι είναι αντιληπτό πως σε έναν κόσμο όπου η δικαιοκρατική τάξη βρίσκεται σε υποχώρηση, και δυνάμεις αναθεωρητικές ως προς το διεθνές σύστημα επιδιώκουν να επιβάλουν με κάθε τρόπο, ακόμα και με τη χρήση στρατιωτικών μέσων ή την απειλή χρήσης βίας, τις επιθυμίες τους, πόσο επικίνδυνες είναι τέτοιες σκέψεις.
Η αδυναμία της Δύσης ενθάρρυνε τον Πούτιν
Αυτά είναι επακόλουθο και του λάθος τρόπου με τον οποίο η Δύση διαβάζει τον Πούτιν. Υποτίμησε την προσάρτηση της Κριμαίας και θεώρησε ότι το Ουκρανικό τελείωσε εκεί. Το Κίεβο, με ανεπαρκή κυβέρνηση, βασίστηκε υπερβολικά στη Δύση, η οποία δεν ήταν πρόθυμη να πάει μέχρι τέλους, όπως η Μόσχα. Η αδυναμία της Δύσης ενθάρρυνε τον Πούτιν και η ανικανότητα να βρεθεί εγκαίρως ένα μείγμα πολιτικής που θα ικανοποιούσε μερικώς τις ρωσικές ανησυχίες ώστε να μετρίαζε τις ρωσικές φιλοδοξίες, συνδυαστικά με τον μονοσήμαντο τρόπο που διαβάζει πλέον η ρωσική ηγεσία τις περιφερειακές και διεθνείς εξελίξεις, μας έφεραν στο σημερινό αδιέξοδο.
Σε δύσκολη θέση Μακρόν και ΕΕ
Η Γαλλία και ο Μακρόν, που χθες φαινόταν να έχουν «δέσει» τη συνάντηση Μπάιντεν-Πούτιν και να αποκλιμακώνουν την ένταση, τώρα βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση. Το ίδιο και η Ε.Ε., η οποία όχι μόνο θα δυσκολευθεί να μιλήσει με ενιαία φωνή για το ζήτημα, αλλά ακόμη και να συμφωνήσει στη φύση των κυρώσεων και την ταχύτητα επιβολής τους. Οι ΗΠΑ προφανώς θα πιέσουν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά θα έχει ενδιαφέρον να δούμε, κατά πρώτον, αν θα υπάρξει συμφωνία ανάμεσα σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ένωση στον τύπο των κυρώσεων και, κατά δεύτερον, αν αυτές θα στραφούν σε βάρος των αποσχισθεισών περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας και μέχρι ποίου σημείου θα αγγίξουν τη Ρωσία. Η δε Γερμανία θα δεχθεί την περισσότερη κριτική, για την πολιτική κατευνασμού που ακολούθησε απέναντι στον Πούτιν, το γεγονός ότι δεν του άσκησε πίεση με εργαλείο τον αγωγό Nord Stream 2, και για το ότι, ως συνήθως, πρόταξε τα οικονομικά της συμφέροντα έναντι της παροχής οποιασδήποτε μορφής αλληλεγγύης απέναντι στην Ουκρανία ή/και υιοθέτησης μιας σκληρής στάσης έναντι της Μόσχας. Είναι, πάντως, ευκαιρία για τη Δύση να βρει κοινό βηματισμό. Αν δεν το κάνει τώρα, τότε πότε;
Σε απελπιστική θέση ο Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι και η Ουκρανία, από την άλλη, βρίσκονται σε δυσχερέστατη, αν όχι απελπιστική, θέση. Αν δεν αντιδράσει το Κίεβο, η κυβέρνηση θα απονομιμοποιηθεί στα μάτια των περισσότερων (ενώ υποτίθεται ότι προετοιμαζόταν για να αντιμετωπίσει μια μεγάλης κλίμακας εισβολή), το ηθικό θα καταρρακωθεί και θα έχει υποστεί ακρωτηριασμό της εδαφικής της επικράτειας με αναίμακτο τρόπο. Αν, από την άλλη, επιχειρήσει να υπερασπιστεί την επικράτειά της, κινούμενη εναντίον των Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ, θα προσφέρει στη Μόσχα το τέλειο άλλοθι ακόμη και για μαζική εισβολή, με τον κίνδυνο της σαλαμοποίησης έτσι κι αλλιώς να ελλοχεύει. Φανταστείτε πόσο ατυχείς ακούγονται σήμερα οι προχθεσινές δηλώσεις Ζελένσκι ότι Ουκρανία θα θέσει υπό τον έλεγχό της, με ειρηνικά μέσα, την Κριμαία και τις ανατολικές επαρχίες της.