Χωρίς να κάνει ευθεία ανακοίνωση, ο Αλέξης Τσίπρας άνοιξε ξεκάθαρα τον δρόμο για τη δημιουργία νέου πολιτικού φορέα, παρουσιάζοντας το βιβλίο του «Ιθάκη» στο Παλλάς, παρουσία σχεδόν όλης της κεντροαριστεράς.
Μπροστά στους Σωκράτη Φάμελλο και Αλέξη Χαρίτση, ο πρώην πρωθυπουργός επέκρινε την κατάσταση της σημερινής αντιπολίτευσης, σημειώνοντας ότι τα υπάρχοντα σχήματα «δεν μοιράζονται την αγωνία για μια εναλλακτική προοπτική για τη χώρα» και ότι όσο θα επιμένουν σε λογικές μικροκομματικού μικρόκοσμου, «τόσο θα εδραιώνεται στους πολίτες η πεποίθηση ότι ο κύκλος τους έχει κλείσει».
Η αναφορά του ότι «η σημερινή παρουσία σας είναι μια εκδήλωση προσδοκίας, μια δήλωση συμμετοχής στο νέο ταξίδι», σε συνδυασμό με τη διαβεβαίωση «θα είμαστε μαζί και σ’ αυτό το ταξίδι», λειτούργησε ως ένδειξη ότι προετοιμάζει την επόμενη πολιτική του κίνηση. Στο ακροατήριο το μήνυμα ερμηνεύτηκε ως σαφής προαναγγελία ότι ο Τσίπρας δεν μιλά πλέον ως πρώην πρόεδρος ενός κόμματος, αλλά ως πολιτικός ηγέτης που συγκροτεί νέο φορέα με ευρύτερη προοδευτική ταυτότητα.
Μίλησε για την ανάγκη ενός νέου πατριωτισμού αλλά και μιας νέας μεταπολίτευσης, ενός πολιτικού Big Bang που θα αναδιατάξει ριζικά τους πολιτικούς συσχετισμούς και θα φέρει στο προσκήνιο της πολιτικής νέους πολιτικούς σχηματισμούς με επίκεντρο την συμμετοχή των πολιτών.
Ένα κύμα πολιτικοποίησης και συμμετοχής για την υπεράσπιση των θεσμών, την αποκατάσταση του ελλείμματος εμπιστοσύνης με το πολιτικό σύστημα, το κοινοβούλιο την δικαιοσύνη, το κράτος δικαίου.
Κάλεσμα Τσίπρα για την επανίδρυση της δημοκρατικής παράταξης
Κεντρικό μέρος της ομιλίας του ήταν το κάλεσμα για την επανίδρυση της δημοκρατικής παράταξης. Όπως είπε, «η διέξοδος σήμερα είναι μέσα από τη παρέμβασή μας οι προοδευτικοί και δημοκρατικοί πολίτες να δώσουμε μια φρέσκια πνοή που θα παρασύρει τις αδρανείς γραφειοκρατίες. Έναν νέο άνεμο αλλαγής, που όμως για να έρθει για τον τόπο, πρέπει πρώτα να ξεκινήσει από εμάς». Τόνισε ότι απαιτούνται «διεργασίες Επανίδρυσης της πολιτικής και οργανωτικής της υπόστασης», με στόχο όχι την ανακύκλωση ελίτ και γραφειοκρατιών, αλλά τη δημιουργία μιας παράταξης που θα γίνει ξανά «πρωταγωνιστική δύναμη, για τον λαό και για τον τόπο». Μίλησε για μια «μεγάλη, πολύχρωμη, κινηματική αλλά προγραμματικά συμπαγή» προοδευτική συσπείρωση, ικανή να αγκαλιάσει όλους τους αριστερούς και δημοκρατικούς πολίτες και να διεκδικήσει την προοδευτική διακυβέρνηση στις επόμενες εκλογές.
Σε αυτό το πλαίσιο ενέταξε και το ευρύτερο πολιτικό του αφήγημα: ένα σχέδιο αναγέννησης που στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες —ανάπτυξη, αναδιανομή, ασφάλεια και ανθεκτικότητα— και σε ένα «σοκ Δημοκρατίας, εντιμότητας και δικαιοσύνης». Όπως υποστήριξε, η χώρα βρίσκεται σε ένα περιβάλλον «πρωτοφανούς και γενικευμένης διαφθοράς», όπου «η τοξικότητα των υποκλοπών, η δυσωδία του ΟΠΕΚΕΠΕ και η έλλειψη οξυγόνου στο έγκλημα των Τεμπών» συνθέτουν μια εικόνα θεσμικής υποχώρησης. «Δεν έχουμε μια κυβέρνηση που κάνει λάθος· έχουμε μια λάθος κυβέρνηση», είπε χαρακτηριστικά.
Κριτική Τσίπρα στην κυβέρνηση, κάλεσμα για αυτοοργάνωση και μήνυμα ισοτιμίας και συλλογικότητας
Παράλληλα, παρουσίασε μια ολοκληρωμένη κοινωνικοοικονομική κριτική, χαρακτηρίζοντας τις κυβερνητικές επιλογές ως «βαλκανική εκδοχή των trickle-down economics» που καθηλώνουν τη χώρα στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης, αυξάνουν τη φτώχεια, οξύνουν τις ανισότητες και εντείνουν τη δημογραφική κρίση, ενώ οι νέοι «δουλεύουν πολύ και αμείβονται ελάχιστα». Έκανε λόγο για μια οικονομία που «πορεύεται με τις παλιές συνταγές που μας έριξαν στα βράχια», για κοινωνικό κράτος που «τείνει να καταντήσει κενό γράμμα» και για κερδοσκοπικές πρακτικές που διογκώνονται αντί να αντιμετωπίζονται.
Η απάντησή του στην κρίση εμπιστοσύνης που περιέγραψε ήταν η επιστροφή των πολιτών στο προσκήνιο. Στο κάλεσμά του για αυτοοργάνωση, είπε: «Αυτό είναι το καθήκον κάθε αριστερού, προοδευτικού, δημοκρατικού πολίτη. Να μιλήσουμε, να πείσουμε, να σηκώσουμε με το λόγο και την πράξη μας από τον καναπέ της απογοήτευσης όσους έπαψαν να ελπίζουν». Κάλεσε στη δημιουργία δικτύων συμμετοχής: «Να οργανώσουμε σε κάθε πόλη, γειτονιά, περιοχή, χώρο εργασίας ή φοίτησης, πρωτοβουλίες επανίδρυσης, δικαιοσύνης και αλλαγής. Πρωτοβουλίες αυτοοργάνωσης που θα σπάνε τα στεγανά της απομόνωσης μεταξύ των πολιτών».
Έστειλε μάλιστα σαφές μήνυμα ισοτιμίας και συλλογικότητας: «Από εδώ και στο εξής θα έχουμε προσκλήσεις για όλους, αλλά δεν θα έχουμε ρεζερβέ στην πρώτη θέση για κανέναν. Γιατί αυτό που χρειαζόμαστε είναι να ξαναβρούμε το όραμα, τις ιδέες που εμπνέουν, τις αξίες μας. Όχι προνόμια και αξιώματα. Αλλά συλλογικό όραμα για την Αλλαγή».
Η «Ιθάκη» του Τσίπρα, βήμα για τη συγκρότηση ενός νέου προοδευτικού φορέα
Ο πολιτικός τόνος της ομιλίας, συνδυασμένος με το βιβλίο «Ιθάκη», κορυφώθηκε με μια υπόσχεση συνέχειας. Όπως είπε: «Θα είμαστε μαζί και σ’ αυτό το ταξίδι. Με τις εμπειρίες και τα τραύματά μας. Αλλά και με την απόφαση να μην παραιτηθούμε από το όραμα, το στόχο, το σχέδιο, μιας Ελλάδας που αξίζει στην ιστορία και τους πολίτες της». Και πρόσθεσε: «Αυτό είναι το μήνυμα της Ιθάκης: Όπως καταφέραμε τότε να φτάσουμε παρά τις τρομακτικές δυσκολίες στον προορισμό μας. Έτσι ξανά θα τα καταφέρουμε».
Έτσι, η παρουσίαση του βιβλίου μετατράπηκε ουσιαστικά σε πολιτικό οδικό χάρτη. Με αποδόμηση της σημερινής αντιπολίτευσης, σφοδρή κριτική στην κυβέρνηση και εκτενές κάλεσμα σε επανίδρυση και αυτοοργάνωση, ο Τσίπρας πραγματοποίησε το πιο καθαρό βήμα προς τη συγκρότηση ενός νέου προοδευτικού φορέα, ο οποίος φιλοδοξεί να εκφράσει την κοινωνική δυσαρέσκεια και να αποτελέσει εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης.