Την άμεση προσαρμογή της ευρωπαϊκής οικονομίας στο νέο γεωπολιτικό τοπίο που χαρακτηρίζεται από την στήριξη των εσωτερικών αγορών, θεωρεί απαραίτητη η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ.
Η ευρωπαϊκή οικονομία δεν έχει βυθιστεί στην ύφεση, όμως εμφανίζεται όχι επαρκώς προσαρμοστική στις ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις κι άρα ευάλωτη σε πιθανή κλιμάκωση της τάσης για προστατευτισμό που έχει χαράξει ο Ντόναλντ Τραμπ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Όντως η ίδια Γαλλίδα πολιτικός αλλά και αμερικανοτραφής τεχνοκράτης, η Κριστίν Λαγκάρντ, μίλησε με σκληρή γλώσσα για τις επιλογές που (δεν) κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Ενώ βρισκόταν επί γερμανικού εδάφους, σε Ευρωπαϊκό Συνέδριο Τραπεζιτών στην Φρανκφούρτη, η Κριστίν Λαγκάρντ άσκησε κριτική στο γερμανικό μοντέλο που στηρίζεται κυρίως στις εξαγωγές. Χωρίς να κατονομάσει στη Γερμανία, τόνισε πως η οικονομία της Ευρώπης «είναι κουρδισμένη πάνω σε έναν κόσμο που σταδιακά εξαφανίζεται», καθώς οι άλλοτε ισχυροί εμπορικοί της εταίροι απομακρύνονται και άρα η εξάρτησή της από το εξωτερικό εμπόριο την καθιστά «ευάλωτη».
Ο «καλύτερος πελάτης» δεν ψωνίζει όπως παλιά
Ποιος είναι ο εμπορικός εταίρος που πλέον δεν «ψωνίζει» όσο παλιά ή τουλάχιστον δεν το κάνει στις τιμές που θέλουν να πουλούν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις; Μα φυσικά οι ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ πρωτοστατεί σε μια παγκόσμια στροφής προς τον προστατευτισμό και κατά της παγκοσμιοποίησης, επιβάλλοντας υψηλούς δασμούς ακόμα και σε συμμάχους του, όπως οι χώρες της ΕΕ. Την ίδια ώρα η Κίνα χρησιμοποιεί την κυριαρχία της στην παραγωγή ορισμένων κρίσιμων υλικών και προϊόντων για να ασκήσει πίεση.
Αναφερόμενη σε πρόβλεψη της ΕΚΤ για άνοδο των εξαγωγών της ευρωζώνης κατά 8% έως τα μέσα του 2025, η Λαγκάρντ τόνισε: «Στην πραγματικότητα, δεν έχουν αυξηθεί καθόλου». Ουσιαστικά φωτογράφισε τη Γερμανία όταν είπε πως «χώρες με μεγάλους βιομηχανικούς κλάδους» έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με «παρατεταμένη ύφεση στη βιομηχανική παραγωγή». Άλλωστε όταν ο Τραμπ λέει πως η ΕΕ φτιάχτηκε για να εκμεταλλεύεται τις ΗΠΑ και επιβάλλει δασμούς, πόσοι Αμερικάνοι θα αγοράσουν ευρωπαϊκά αυτοκίνητα;
Στην ομιλία της προς Ευρωπαίους τραπεζίτες η Λαγκάρντ υποστήριξε ότι η Ευρώπη ήταν ευάλωτη λόγω της «εξάρτησης από τρίτες χώρες για την ασφάλειά μας και την προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών». Κι αν για την ασφάλεια εννοούσε τις ΗΠΑ μέσω του NATO, στις πρώτες ύλες κατονόμασε ανοιχτά την Κίνα. Μίλησε συγκεκριμένα για τον έλεγχο που ασκεί το Πεκίνο στην προμήθεια σπάνιων γαιών που είναι κρίσιμες σε ηλεκτροκινητήρες και ανεμογεννήτριες.
Λαγκάρντ: Οι κυβερνήσεις δεν έλυσαν τα προβλήματα
Η Κριστίν Λαγκάρντ άσκησε σκληρή κριτική στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, λέγοντας πως η Ευρώπη δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τα δικά της προβλήματα. Αντίθετα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επέτρεψαν στις αδυναμίες της να «διαβρώσουν την ανάπτυξη αθόρυβα, καθώς κάθε νέο σοκ μας ωθεί σε μια ελαφρώς χαμηλότερη τροχιά».
«Η εσωτερική μας αγορά έχει παγώσει, ειδικά στους τομείς που θα διαμορφώσουν τη μελλοντική ανάπτυξη, όπως η ψηφιακή τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη, καθώς και στους τομείς που θα τη χρηματοδοτήσουν, όπως οι κεφαλαιαγορές», είπε η επικεφαλής της ΕΚΤ.
Η Ευρώπη αντιμετώπισε επίσης έναν «φαύλο κύκλο» των δικών της αποταμιευτών που εναπόθεταν χρήματα σε αμερικανικές μετοχές, βοηθώντας την αμερικανική οικονομία να αναπτυχθεί ταχύτερα από την ΕΕ και αφήνοντας «στάσιμη την παραγωγικότητα στο εσωτερικό και την εξάρτηση από τους άλλους να αυξάνεται», πρόσθεσε.
«Ο κόσμος δε θα κόψει ταχύτητα για χάρη της Ευρώπης», ήταν η δήλωσή της που δημοσιεύτηκε στον λογαριασμό της ΕΚΤ στο X. «Αλλά μπορούμε να αποφασίσουμε πως θα προχωρήσουμε μπροστά», συνέχισε, επιδιώκοντας να δώσει προοπτική.
Τα δυνατά σημεία της ευρωπαϊκής οικονομίας που μπορούν να λειτουργήσουν ως βάση
Η Κριστίν Λαγκάρντ βεβαίως δεν έμεινε στην κριτική. Όντας η ίδια (και) πολιτικός - ήταν υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Σαρκοζί, 2007-2011 - προχώρησε σε προτάσεις υπέρβασης των προβλημάτων. Μίλησε και για τα δυνατά σημεία της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως η ανθεκτική αγορά εργασίας, η αύξηση των ψηφιακών επενδύσεων και των κρατικών δαπανών, ιδίως στην άμυνα, σε απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Για την επικεφαλής της ΕΚΤ, αυτά τα στοιχεία έχουν αποτρέψει έως τώρα την οικονομική επιβράδυνση.
Διότι είναι αλήθεια πως παρά τα προβλήματα, η ευρωπαϊκή οικονομία κατέγραψε - χαμηλότερη των προσδοκιών μεν αλλά - ανάπτυξη τα τελευταία τρίμηνα. Το γ' τρίμηνο το ΑΕΠ της ΕΕ σημείωσε αύξηση 1,6% σε ετήσια βάση.
Σε αυτή την ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας πρότεινε να στηριχθούν τα επόμενα βήματα των κυβερνήσεων, ενισχύοντας την εσωτερική αγορά.
Μίλησε για τα εμπόδια - φορολογικά και άλλα - που αποτρέπουν τους Ευρωπαίους να επενδύουν σε άλλα κράτη-μέλη, εμπόδια που η ΕΚΤ θεωρεί ότι ισοδυναμούν με δασμούς 100% στις υπηρεσίες και 65% στα αγαθά. Η Λαγκάρντ υποστήριξε πως η αποδυνάμωση αυτών των εμποδίων στο μοντέλο που έχει εφαρμόσει η Ολλανδία - παράδειγμα ευρωπαϊκής «ανοιχτής» οικονομίας - θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις συνέπειες της επιβολής των αμερικανικών δασμών.
Προς έναν ευρωπαϊκό προστατευτισμό
Τί λέει με απλά λόγια η Κριστίν Λαγκάρντ; Πως εφόσον οι ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ επιλέγουν να ενισχύσουν τη δική τους εσωτερική αγορά με δασμούς, η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει στη λογική της απόλυτης εξωστρέφειας και αλληλεξάρτησης που κυριάρχησε τις δεκαετίες του 90 και του 2000.
Αντίθετα, καλεί τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να κάνουν επενδύσεις και να στρέψουν πόρους προς τις δικές τους αγορές. Το σκεπτικό της είναι πως η περαιτέρω βελτίωση των εισοδημάτων των Ευρωπαίων ώστε να αγοράζουν ευρωπαϊκά προϊόντα ή να επενδύουν σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις μπορεί να κρατήσει σε καλό δρόμο την ευρωπαϊκή οικονομία τα επόμενα χρόνια που προδιαγράφονται εντελώς απρόβλεπτα εξαιτίας των εξελίξεων στο γεωστρατηγικό επίπεδο, όπως φαίνεται και από τις τρέχουσες εξελίξεις στην Ουκρανία.