Τέσσερις προσωπικότητες του πολιτικού κόσμου προσπαθούν να εξηγήσουν τα αίτια της εκρηκτικής νίκης του ακροδεξιού κόμματος της Μαρίν Λεπέν, λίγες εβδομάδες μετά το μακελειό στο Παρίσι.
Ζουλιάν Ντρε, βουλευτής του σοσιαλιστικού κόμματος
Είναι μια μεγάλη και ταυτόχρονα μικρή ιστορία. Μεγάλη γιατί η Αριστερά (εννοεί το σοσιαλιστικό κόμμα) δεν μπόρεσε να φέρει ένα νέο ιστορικό ιδεώδες. Και είναι ταυτόχρονα μικρή γιατί ο νόμιμος φόβος πολλών συμπολιτών μας μπροστά στις πρόσφατες εξελίξεις τους ωθεί στα άκρα.
Η δική μου εξήγηση είναι η εξής: α) από την χλιδή περάσαμε στη μαζική ανεργία και στο φόβο του κοινωνικού αποκλεισμού και β) η πτώση του τείχους του Βερολίνου και το τέλος ενός ιδεώδους που δομούσε πολιτικά το δημόσιο διάλογο επέφεραν μεγάλη αναταραχή και εξηγούν εν μέρει τη μετάλλαξη που ζούμε. Αυτά είναι τα πραγματικά στοιχήματα για την Αριστερά και όχι να στέκεται αμυνόμενη.
Το γεγονός ότι το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο κατεβάζει νέους υποψηφίους είναι μια άλλη εξήγηση της ήττας για το σοσιαλιστικό κόμμα. Αλλά η νεανικότητα έχει τα όριά της, τέλος πάντων. Στη δεκαετία του 1980 ήταν η άνοδος της «γενιάς της ηθικής». Με τα χρόνια αυτή η γενιά υποχώρησε, η Αριστερά υποχώρησε. Σήμερα, το σοσιαλιστικό κόμμα πρέπει να ξαναδώσει όρεξη στους ανθρώπους. Ο Μιτεράν κατόρθωσε να αλλάξει το SFIO και να κάνει το σοσιαλιστικό κόμμα. Πρέπει κι εμείς να κοιτάξουμε κατάματα τους ψηφοφόρους μας, την κατάσταση των στελεχών μας, τις οργανώσεις νέων, την εκπαίδευση των μελών μας.
Ενα κλισέ που ακούω πάντα είναι ότι τα παραδοσιακά κόμματα πάλιωσαν. Μα, το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο σκέπτεται και δρα σαν ένα παλιό κόμμα, δεν έχει καμία εσωτερική δημοκρατία. Απλώς δίνει ελπίδες στην προεκλογική περίοδο ενώ τα παραδοσιακά κόμματα δυσκολεύονται να εξηγήσουν.
Ενα λάθος που κάνει πιθανόν το σοσιαλιστικό κόμμα είναι να πιστεύει ότι κατέχει την αλήθεια και ότι με τον καιρό οι άνθρωποι θα καταλήξουν να μας το αναγνωρίσουν.
Μαρίν Τοντελιέ, βουλευτής των Οικολόγων Πράσινων
Η νίκη της ακροδεξιάς σημαίνει ότι οι πολίτες ξεπέρασαν την πολιτική. Αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι υπάρχει θυμός σε εκείνους που εκτιμούν ότι τους παράτησαν και δεν τους κατάλαβαν. Ενυπάρχει και η ελπίδα ότι με αυτή την ψήφο μπορεί και να εισακουστούν.
Οσοι πολιτικοί είναι τυφλοί μπορούν να συνεχίσουν να πιστεύουν ότι οι ψηφοφόροι δεν τους καταλαβαίνουν.
Εδώ και πολλά χρόνια, οι πολιτικοί που βρίσκονται στην εξουσία καθησυχάζουν τους εαυτούς τους, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, λέγοντας ότι η ψήφος στην ακροδεξιά είναι παροδική. Και ότι η ψήφος αυτή χτύπησε ταβάνι και στο εξής θα πέφτει.
Η αλήθεια είναι άλλη: ότι η συλλογική αποτυχία των πολιτικών, τα τελευταία χρόνια, είναι τραγικών διαστάσεων. Και το ελάχιστο που πρέπει να συμβεί ώστε να ξαναχτίσουμε την δημοκρατία στη χώρα μας είναι να το παραδεχτούν και να αναλάβουν τις ευθύνες.
Είμαστε αντιμέτωποι με ένα παλιρροιακό κύμα που τα παρασύρει όλα στο διάβα του. Απέναντι σε αυτό το ρεύμα είμαστε ανίκανοι να αντιδράσουμε και γι'αυτό πολλοί οπαδοί και ψηφοφόροι έχουν απογοητευθεί. Το ερώτημα είναι το αύριο. Στα ερείπια που θα αφήσει πίσω του αυτό το τσουνάμι, ποιές πολιτικές δυνάμεις θα είναι ακόμη όρθιες και σε ποιά κατάσταση θα βρίσκονται;
Η δική μου γενιά είδε να σχεδιάζεται ένα παρόν και ένα μέλλον στο οποίο δύσκολα μπορεί κάποιος να βρει δουλειά, δύσκολα θα πάρει σύνταξη. Θα είναι η πρώτη γενιά που θα ζήσει λιγότερο και σε λιγότερο καλή υγεία από τους γονείς της. Η προηγούμενη γενιά αποτελείωσε το κλίμα, γέμισε τον πλανήτη με πυρηνικά σκουπίδια κλπ. Ναι, λοιπόν, σήμερα είμαι εξοργισμένη μαζί τους.
Το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο, επειδή έγινε τάση αυτό το διάστημα, μπορεί να κάνει μη νόμιμους χειρισμούς, να συγκεντρώνει προνόμια, να χρηματοδοτείται από τον Πούτιν και να συκοφαντεί τους πολιτικούς του αντιπάλους, χωρίς οι ψηφοφόροι να του κρατούν κακία. Είναι απογοητευτικό.
Καρολίν Μεκαρί, δικηγόρος, δημοτική σύμβουλος στο Παρίσι
Η πρώτη μεγάλη νίκη της Λεπέν έγινε επί Σαρκοζί το 2007 όταν ο τότε πρόεδρος ξεπέρασε τα όρια της Δεξιάς με την άκρα Δεξιά και μαγάρισε την δημοκρατική δεξιά με συνθήματα του Εθνικού Μετώπου. Ετσι, οι ακρότητες της Λεπέν έγιναν κοινότοπες, επιτρεπτές. Ταυτόχρονα η οικονομική πολιτική τα έδωσε όλα στους προνομιούχους εις βάρος των φτωχότερων στρωμάτων.
Το 2012 ο Φρανσουά Ολάντ έφερε μια ελπίδα ρήξης και υποσχέθηκε ότι θα πετύχει την κοινωνική ενσωμάτωση. Πρόδωσε σε όλα τους ψηφοφόρους του. Επέβαλε μια σοσιαλ-φιλελεύθερη πολιτική και επέλεξε τη λιτότητα. Παντού σφίγγουν τα πράγματα και όσο σφίγγουν τόσο το αίσθημα της προδοσίας γίνεται θυμός.
Σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί το ειδικό θέμα των επιθέσεων στο Παρίσι και το αιώνιο ερώτημα των προσφύγων. Το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο, το οποίο δεν έχει ποτέ κυβερνήσει, δεν έχει πρόβλημα να προσφέρει εντελώς παράλογες λύσεις. Σερφάρει πάνω σε αυτό το κούφιο έδαφος με απλοϊκές ιδέες και κατονομάζει μαύρα πρόβατα τους πρόσφυγες ενώ ταυτόχρονα καλοπιάνει τους πολίτες.
Το ισλαμικό κράτος είναι ένας αντικειμενικός σύμμαχος της Λεπέν: έχουν τον ίδιο στόχο να διαλύσουν τις διάφορες εθνικές κοινότητες που συναποτελούν τη Γαλλία.
Μπενουά Απαρού, βουλευτής του δεξιού κόμματος «Ρεπουμπλικάνοι»
Η ψήφος στο ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο είναι κυρίως ψήφος οικονομική. Εδώ και έναν αιώνα, τα άκρα είναι τα παιδιά της κρίσης. Δείτε τι έγινε με το Εθνικό Μέτωπο: εμφανίστηκε το 1974, τη στιγμή της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης και επιβλήθηκε στο πολιτικό σκηνικό το 1983, όταν ο Φρανσουά Μιτεράν έκανε τη «δεξιά στροφή» προς τη λιτότητα.
Το 2007, το Εθνικό Μέτωπο έπαθε καθίζηση, γιατί ακριβώς η οικονομία απέκτησε καλύτερους δείκτες. Το 2008 όταν η κρίση χρέους αγγίζει και τη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο ανέβασε τα ποσοστά του και πάλι.
Πολλές περιοχές της Γαλλίας έχουν σοβαρά προβλήματα. Και όταν ζείτε άσχημα, όταν φοβάστε τον κοινωνικό αποκλεισμό ή την απώλεια της εργασίας σας, τότε ψάχνετε κάποιον υπεύθυνο. Στη Γαλλία, ο αποδιοπομπαίος τράγος είναι άλλοτε ο πλούσιος, άλλοτε ο Αραβας.
Η οικονομία δεν τα εξηγεί όλα, φυσικά. Η ασφάλεια και η μετανάστευση παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή των ψηφοφόρων. Αλλά και η δημαγωγία είναι ένας από τους παράγοντες της νίκης της Λεπέν. Εδώ και 30 χρόνια, τα κόμματα κάνουν προεκλογική εκστρατεία για να νικήσουν όχι για να κυβερνήσουν. Και μόλις νικήσουν, τα κόμματα ξεχνούν τις υποσχέσεις τους η κάνουν ακριβώς τα αντίθετα. Η εκστρατεία του Ολάντ το 2012 όπως και η εκστρατεία του Σιράκ το 1995 είναι πραγματικές καρικατούρες. Οταν κάποος πιστεύει ότι οι ψηφοφόροι είναι βλάκες δεν πρέπει να εκπλήσσεται που οι ψηφοφόροι του γυρνούν την πλάτη.