Ο Τάσος (ΤΑΖ) Θεοδωρόπουλος βγάζει αιμοδιψείς κραυγές χαράς με τα δύο αφιερώματα του «Πανοράματος» (που ξεκινάει σήμερα) στις θρυλικές ιταλικές ταινίες τρόμου του 60 και 70 και τον Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι.
Μερικά πράγματα έρχονται από εκεί που δεν το περιμένεις και σε αφήνουν με το στόμα ανοιχτό. Θέλω να πω, πως αναμφισβήτητα σέβομαι και με το παραπάνω τον Νίνο Φενεκ Μικελίδη, μία από τις πιο μακροχρόνιες και σταθερές αξίες της ελληνικής κριτικής, που ανέκαθεν διακρινόταν για την ηπιότητα και την ψυχραιμία του λόγου του.
Αυτή όμως ακριβώς η ποιότητα του, που είναι το εντελώς αντίθετο από το δικό μου χαρακτήρα, είναι που με εξέπληξε όταν είδα τα φετινά του αφιερώματα, σε δύο από τις πιο ντελιριακές και αιματοβαμμένες κινηματογραφικές μου απολαύσεις σε αυτή τη ζωή. Το «giallo» και το άγνωστο στο ευρύ κοινό κινηματογραφικό σύμπαν του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι που ήταν φέτος τιμώμενος στο 15θήμερο σκηνοθετών στις Κάνες.
Για να το πάρουμε από την αρχή, πριν από 26 χρόνια ο Μικελίδης δημιούργησε το πρώτο στην ουσία αθηναϊκό κινηματογραφικό φεστιβάλ ευρείας κλίμακας με το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, τότε υπό την αιγίδα της Ελευθεροτυπίας. Σήμερα, ο ίδιος άνθρωπος εξακολουθεί ακούραστος και πιο ακομπλεξάριστος από ποτέ. Πολύ απλά γιατί τόσα χρόνια, δεν έχω δει κανέναν από τους δήθεν πιο μοντέρνους νεώτερους του να τολμούν ένα ευρείας κλίμακας αφιέρωμα σε ένα από τα πιο παρεξηγημένα κινηματογραφικά είδη, όπως ο ιταλικός τρόμος του 60 και του 70. Που επηρέασε όσο λίγοι το ανάλογο αμερικάνικο σινεμά, τον Ταραντίνο και πολλούς σύγχρονους δημιουργούς.
Μόνο στον Ντάριο Αρτζέντο, τον πλέον διάσημο εκπρόσωπο του είδους έγιναν αφιερώματα. Με τη διαφορά του ότι ο αγαπημένος Ντάριο δεν θα υπήρχε χωρίς τον Μάριο Μπάβα ή ακόμα και τον Ρικάρντο Φρέντα. Αυτή την «αδικία» αποκαθιστά με μια σειρά πιο σπάνιων δε γίνεται προβολών, το 26ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου που ξεκινάει σήμερα και ολοκληρώνεται στις 27 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους Λαίς - Ταινιοθήκη της Ελλάδας και Capitol 3D Cinema ως τις 20 Νοεμβρίου και Ιντεάλ από τις 21 Νοεμβρίου. Μόνο προσοχή γιατί όλο το αφιέρωμα στο ιταλικό σινεμά τρόμου – «giallo», θα προβληθεί στο Capitol 3D Cinema.
Tι όμως είναι το «giallo»; Στα ιταλικά σημαίνει κίτρινο. Και κίτρινο ήταν το χρώμα των φτηνών αστυνομικών θρίλερ βιβλίων τσέπης στην Ιταλία με συγκεκριμένη πάνω κάτω συνταγή. Φόνοι, ερωτισμός κι ένα μυστήριο για το ποιος είναι ο δολοφόνος. Αυτή η συνταγή κινηματογραφικά αποδόθηκε με έναν ακραίο φορμαλισμό, εμπνευσμένο από την ψυχεδέλεια και τις ποπ αναφορές της εποχής, μέσα από στιλιζαρισμένα κινηματογραφικά κάδρα αισθητικής vintage περιοδικού μόδας, που απογείωναν τις ταπεινές καταβολές του είδους και την εκμεταλλευτική – exploitation (σεξ και βία) διάθεση του, στο επίπεδο της τέχνης. Με πολύ πιο τολμηρό καλλιτεχνικά αλλά και εικονογραφικά τρόπο από το αμερικάνικο σινεμά της εποχής.
Υποκειμενικά πλάνα απίστευτης τεχνικής, γαντοφορεμένοι δολοφόνοι με περίπλοκα κίνητρα, καρτουνίστικα σαδιστική βία και κολασμένα ερωτεύσιμα ημίγυμνα θύματα με ψυχολογικές διαταραχές σε ένα ακραία ατμοσφαιρικό "ποιος το έκανε;» γαϊτανάκι του τρόμου. Με τα χρόνια, κάτω από την ταμπέλα «giallo» στην κοινή συνείδηση, ενσωματώθηκε άτυπα (και καταχρηστικά) όλος ο κινηματογράφος του "φανταστικού" από την Ιταλία, ακόμα κι αν αναφερόταν σε υπερφυσικές οντότητες, έπαιζε με το γοτθικό ατμοσφαιρικό ασπρόμαυρο ή ήταν καθαρά splatter.
Αυτά και πολλά άλλα στο 26ο Πανόραμα Κινηματογράφου που φυσικά σαν κύριο άξονα του έχει την αφρόκρεμα του σύγχρονου καλλιτεχνικού ευρωπαϊκού κινηματογράφου, αλλά διανθίζεται και από πολλά άλλα αφιερώματα και εκδηλώσεις που μπορείς να ανακαλύψεις μαζί με το ημερήσιο πρόγραμμα στην ιστοσελίδα . Σε ένα χορταστικό μενού που δεν διστάζει να αναδείξει το μεγαλείο του παράλληλου σύμπαντος, ενός άλλου, παραγνωρισμένου από την σοβαροφανή κριτική αλλά απόλυτα cult (με την πιο ζουμερή και τίμια εκδοχή της λέξης) σινεμά, με τα εισιτήρια να έχουν 5 ευρώ για κάθε προβολή και 10 ευρώ οι κάρτες διαρκείας για 10 προβολές.Μάριο Μπάβα, ο μετρο του στιλ και της ατμόσφαιρας, Σέρτζιο Κορμπούτσι, Ρικάρντο Φρέντα, φυσικά ο Ντάριο Αρτζέντο και ο παραγνωρισμένος Πούπι Αβάτι είναι μερικοί μόνο από τους δεκάδες μετρ του είδους, ταινίες των οποίων θα προβληθούν στο Πανόραμα και το Capitol 3D Cinema.
Για κανένα λόγο μη χάσετε το αριστουργηματικό «The house of the laughing windows» («Το Σπίτι με τα Παράθυρα που Γελούν») του Πούπι Αβάτι. Τη δεύτερη και παραγνωρισμένη ταινία της καριέρας του Αρτζέντο «Η Γάτα Με τις Εννιά Ουρές» με την υπέροχη μουσική του Ένιο Μορικόνε. Το σουρεαλιστικά τρομακτικό, «Lisa e il Diabolo» (Η Λίζα και ο Διάβολος») που είναι η πιο προσωπική και κακοποιημένη ταινία του Μάριο Μπάβα (κυκλοφόρησε στις αίθουσες με άλλο μοντάζ και τίτλο και αποκαταστάθηκε μετά από χρόνια). Το «Danza Macabra» από τον μετρ των σπαγγέτι ουέστερν, Σέρτζιο Κορμπούτσι ο οποίος παράτησε γρήγορα τα γυρίσματα για να παραδώσει τη σκυτάλη στον Αντόνιο Μαργκερίτι (υπεύθυνο μεταξύ άλλων και για τον "Φρανκεστάιν" και τον "Δράκουλα" του Γουόρχολ μολονότι επισήμως ανήκουν στον Πολ Μορισέι). Το γοτθικό τρόμο του νεκρόφιλου Δρ. Χίτσκοκ (!!!) στο «L' Orribile Segreto del Dr. Hitchcock» («Το Φρικτό Μυστικό του Δρ. Χίτσκοκ») του Ρικάρντο Φρέντα (με την ιέρεια, Μπάρμπαρα Στιλ που έμεινε στην ιστορία για την απόκοσμα ιδιαίτερη γοητεία της). Ανάμεσα σε πολλά άλλα.
Για τον Χιλιανό Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι ταινίες του οποίου μοιράζονται και στις 3 αίθουσες με το κύριο βάρος του αφιερώματος να «πέφτει» την πρώτη εβδομάδα, στην Ταινιοθήκη, χρειάζομαι ένα ολόκληρο άρθρο για να μιλήσω. Σκηνοθέτης, συγγραφέας, ηθοποιός, μουσικός, σεναριογράφος, δημιουργός θρυλικών κόμικ (το «Ινκάλ» που δημιούργησε με τον θρυλικό Moebius και κυκλοφορεί και στα ελληνικά θεωρείται ένα από τα καλύτερα κόμικ που έγιναν ποτέ), πνευματικός γκουρού, σουρεαλιστής και ιδρυτικό μέλος του καλλλιτεχνικού κινήματος Panic Movement, δε σταμάτησε ποτέ του να προκαλεί, ακόμα και με ταινίες που δε γύρισε ποτέ όπως το θρυλικό «Dune», να σπρώχνει το σινεμά στα άκρα, να έχει προβλήματα με τις αρχές και τη λογοκρισία.
Όλες του οι ταινίες είναι πραγματικές οπτικοακουστικές εμπειρίες, πέρα από τα όρια του cult ή οτιδήποτε άλλο έχετε δει μέχρι σήμερα. Το θρυλικό, απαγορευμένο, σουρεαλιστικό ασπρόμαυρο «Φάντο και Λιζ» του 1968 που δημιούργησε με τον Φερνάντο Αραμπάλ προκαλώντας εξέγερση στους θεατές που αποπειράθηκαν να τον λιντσάρουν. Το αλληγορικό θρησκευτικό κι αιματοβαμμένο γουέστερν – πολιτιστικό φαινόμενο «El Topo» του 1970. Τη μεταφυσική ψυχεδέλεια του «Holly Mountain» το 1973 (σε παραγωγή του μάνατζερ των Beatles οι οποίοι είχαν ξετρελαθεί μαζί του, Άλεν Κλάιν). Το avant garde, οιδιπόδειο, θρησκευτικό, υπερβίαιο και λυρικό splatter τρόμου «Santa Sangre» του 1989 που μοιάζει σαν το σημείο συνάντησης του Μπουνουέλ με το «Ψυχώ». Ένα ολόκληρο, υπερβατικό κινηματογραφικό σύμπαν παραδεισένιας κόλασης, διαστρεβλωμένης τρυφερότητας, και αμείλικτης κάθαρσης που δεν το βλέπεις, αλλά το βιώνεις.
www.panoramafest.gr