Σοβαρές ανησυχίες προκαλεί η αποκάλυψη ότι η γιγαντιαία προστατευτική κατασκευή που καλύπτει τον αντιδραστήρα 4 του Τσερνόμπιλ έχει υποστεί εκτεταμένες ζημιές.
Ως αποτέλεσμα η προστατευτική σαρκοφάγος New Safe Confinement (NSC), κόστους άνω των 2 δισ. δολαρίων, που είχε ανεγερθεί για την αποτροπή της διαρροής ραδιενέργειας μετά το δυστύχημα του 1986 στο Τσέρνομπιλ -τη χειρότερη πυρηνική καταστροφή στην Ιστορία- δεν μπορεί να επιτελέσει πλήρως τον σκοπό της.
Ζημιές στο κέλυφος του Τσερνόμπιλ μετά από επίθεση με drone
Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), η προστατευτική αψίδα του Τσερνόμπιλ υπέστη σοβαρές ζημιές έπειτα από ρωσική επίθεση με drone τον περασμένο Φεβρουάριο. Επιθεώρηση που πραγματοποιήθηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατασκευή έχει χάσει την κύρια λειτουργία περιορισμού της ραδιενέργειας.
Ο γενικός διευθυντής της IAEA, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, ανέφερε ότι έχουν γίνει μόνο περιορισμένες, προσωρινές επισκευές στην οροφή, υπογραμμίζοντας πως απαιτείται άμεση και συνολική αποκατάσταση για να αποτραπεί περαιτέρω υποβάθμιση και να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη πυρηνική ασφάλεια.
«Βόμβα» ραδιενέργειας κάτω από τον θόλο
Παρότι η επιθεώρηση επιβεβαίωσε ότι ο βασικός φέρων οργανισμός και τα συστήματα παρακολούθησης παραμένουν λειτουργικά, κάτω από τον κατεστραμμένο θόλο του αντιδραστήρα 4 του Τσέρνομπιλ εξακολουθούν να βρίσκονται τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού από το δυστύχημα του 1986. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι χωρίς ουσιαστική αποκατάσταση, ο χώρος παραμένει μια δυνητικά επικίνδυνη εστία.
Η IAEA ζητά επείγουσες αναβαθμίσεις, όπως καλύτερο έλεγχο υγρασίας, προηγμένα συστήματα παρακολούθησης διάβρωσης και αυτοματοποιημένους μηχανισμούς για τη σταθεροποίηση των υπολειμμάτων του αντιδραστήρα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία επιβαρύνει την πυρηνική ασφάλεια
Οι ζημιές στο Τσερνόμπιλ εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανησυχίας για την πυρηνική ασφάλεια εν μέσω πολεμικών συγκρούσεων.
Από τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, κρίσιμες υποδομές, όπως οι υποσταθμοί ηλεκτροδότησης, έχουν επηρεαστεί σημαντικά. Όπως τόνισε ο Γκρόσι, οι υποσταθμοί είναι «απολύτως απαραίτητοι» για την ψύξη των αντιδραστήρων και τη λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας, αλλά και για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε νοικοκυριά και βιομηχανία.
Με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), προγραμματίζονται πρόσθετες προσωρινές επισκευές το 2026, με στόχο την αποκατάσταση της λειτουργίας περιορισμού της ραδιενέργειας και την πλήρη ανακατασκευή της ασπίδας μετά το τέλος του πολέμου.
Η παράδοξη προσαρμογή της φύσης γύρω από το Τσέρνομπιλ
Η έκρηξη του αντιδραστήρα 4 του Τσέρνομπιλ στις 26 Απριλίου 1986 προκάλεσε τη μεγαλύτερη απελευθέρωση ραδιενέργειας στην ιστορία, με δεκάδες άμεσους θανάτους και χιλιάδες πιθανά θύματα μακροπρόθεσμα.
Η ζώνη αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ παραμένει ακατοίκητη για τον άνθρωπο, με επίπεδα ακτινοβολίας πολλαπλάσια των επιτρεπτών ορίων.
Ωστόσο, η απουσία ανθρώπινης δραστηριότητας επέτρεψε στην άγρια ζωή να αναπτυχθεί. Ενδεικτική είναι πρόσφατη επιστημονική έρευνα που έδειξε ότι αδέσποτα σκυλιά στην περιοχή έχουν αναπτύξει γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες τα καθιστούν πιο ανθεκτικά στη ραδιενέργεια, τα βαρέα μέταλλα και τη ρύπανση. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρόκειται για σπάνιο παράδειγμα ταχείας προσαρμογής σε ένα ακραία τοξικό περιβάλλον.
Παρά τις εικόνες «ανάκαμψης» της φύσης, οι ειδικοί τονίζουν ότι η ασφάλεια του Τσερνόμπιλ παραμένει εύθραυστη και εξαρτάται άμεσα από τη σταθερότητα της προστατευτικής ασπίδας που καλύπτει τα φαντάσματα της πυρηνικής καταστροφής.