Το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA, SPHEREx, ολοκλήρωσε τον πρώτο του ολικό χάρτη του ουρανού, δημιουργώντας μια εικόνα της σφαίρας του διαστήματος με έναν τρόπο που δεν έχει ξαναγίνει.
Το επίτευγμα αυτό αποτελεί σημαντικό ορόσημο για την αστρονομία και ανοίγει νέους δρόμους στην κατανόηση της δομής και της εξέλιξης του σύμπαντος, τονίζουν στη NASA.
Το SPHEREx εκτοξεύθηκε τον Μάρτιο του 2025 και μέσα σε μόλις έξι μήνες παρατήρησης κατέγραψε ολόκληρο τον ουρανό σε 102 διαφορετικά μήκη κύματος υπέρυθρου φωτός, τα οποία είναι αόρατα στο ανθρώπινο μάτι.
Αυτά τα “χρώματα” φωτός, όπως ονομάζονται στην αστρονομία, αποκαλύπτουν χαρακτηριστικά του σύμπαντος που διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να δούμε.
Ο χάρτης στον οποίο έδωσαν εικόνα σε ένα εντυπωσιακό βίντεο, δείχνει τον ουρανό όπως φαίνεται με διαφορετικές “μάσκες” υπέρυθρου φωτός:
Το μπλε, το πράσινο και το λευκό αποτυπώνουν κυρίως τα άστρα και τους γαλαξίες.
Κόκκινες περιοχές δείχνουν σκόνη και νεφελώματα, ουσίες που παίζουν ρόλο στη δημιουργία νέων άστρων και πλανητικών συστημάτων. Τα μπλε χρώματα αντιστοιχούν σε πολύ ζεστό υδρογόνο αερίου.
Πρόκειται για μια εντυπωσιακή σύνθεση εκατοντάδων εκατομμυρίων εικόνων που δείχνουν πώς η ύλη και το φως κατανέμονται σε όλο το σύμπαν – από το δικό μας Γαλαξία μέχρι τα πιο απομακρυσμένα άκρα του παρατηρήσιμου σύμπαντος.
Δείτε το βίντεο
Πώς λειτούργησε το SPHEREx
Το SPHEREx για να βγάλει το επιθυμητό αποτέλεσμα, χρησιμμοποίησε μια τεχνική που λέγεται φασματοσκόπιση, όπου το φως χωρίζεται σε διαφορετικά μήκη κύματος. Αυτό επιτρέπει στους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τι υπάρχει σε κάθε μέρος του ουρανού όχι μόνο ως προς το τι υπάρχει εκεί έξω, αλλά και πως κινούνται οι οντότητες εκεί.
Το τηλεσκόπιο κινείται σε τροχιά γύρω από τη Γη σε ύψος περίπου 400 χιλιομέτρων, περνώντας πάνω από τους πόλους περίπου 14½ φορές την ημέρα. Κάθε μέρα λαμβάνει περίπου 3.600 εικόνες σε διαφορετικές περιοχές του ουρανού. Καθώς η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο, το SPHEREx σταδιακά καλύπτει κάθε κατεύθυνση στον ουρανό. Μετά από έξι μήνες έχει συλλέξει δεδομένα για ολόκληρο τον ουρανό σε 360 μοίρες.
Κατά τη διάρκεια της διετούς κύριας αποστολής του, το SPHEREx θα ολοκληρώσει τέσσερις συνολικές σαρώσεις του ουρανού. Όταν αυτές οι σαρώσεις συνδυαστούν, ο χάρτης θα γίνει πολύ πιο λεπτομερής.
Να σημειωθεί πως το τηλεσκόπιο μπορεί να δείξει πού υπάρχει σκόνη, πάγος και πιθανότητα οργανικών μορίων, ουσίες που σχετίζονται με τη δημιουργία πλανητικών συστημάτων, νερών και, ενδεχομένως, ζωής.