Η Τουρκία προσπαθεί να συνέλθει από το φονικό χτύπημα του Εγκέλαδου, που προκάλεσε τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων ξυπνώντας μνήμες του μεγάλου σεισμού του 1999 στην Ιζμίτ (Νικομήδεια) με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να τρέμει λίγους μήνες πριν τις εκλογές μήπως η φυσική καταστροφή γκρεμίσει και τα όνειρα της επανεκλογής του.
Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι ξεκάθαρες ως προς τις προοπτικές του Ερντογάν, καθώς αντιμετωπίζει την μεγαλύτερη αμφισβήτηση της εξουσίας του αφότου ανέλαβε πριν από 20 χρόνια τα ηνία της Τουρκίας πρώτα ως πρωθυπουργός και αργότερα ως πρόεδρος.
Εξ ου και η αγωνία του -την ώρα που καταφθάνει διεθνής βοήθεια και ομάδες διάσωσης από δεκάδες χώρες -να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να προβληθεί ως ικανός διαχειριστής μιας τέτοιας καταστροφής, καθώς η αποτυχία μπορεί να σημάνει τον πολιτικό του θάνατο.
Ο Ερντογάν φοβάται μήπως έχει την τύχη του Ετσεβίτ
Όπως σημειώνουν αναλυτές, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι δεν έχει τα περιθώρια μιας επανάληψης του 1999, όταν η κυβέρνηση του τότε πρωθυπουργού Μπουλέντ Ετσεβίτ τα θαλάσσωσε με τον σεισμό, που προκάλεσε τον θάνατο άνω των 18.000 ανθρώπων και άφησε εκατομμύρια αστέγους. Την ολιγωρία και την ανικανότητα που επέδειξε η κυβέρνηση συνασπισμού του Ετσεβίτ στη διαχείριση της κρίσης, ακολούθησαν ένα σκάνδαλο διαφθοράς αναφορικά με τις οικοδομικές άδειες που είχε εγκρίνει για κτίρια που κατέρρευσαν – και αργότερα οι οικονομικές συνέπειες του σεισμού που έπληξε πυκνοκατοικημένες περιοχές κατάμεστες με επιχειρήσεις κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Και το πλήρωσε στην κάλπη, με τους ψηφοφόρους να γυρνούν την πλάτη στα κόμματα εξουσίας και να δίνουν στις επόμενες εκλογές τη νίκη στο νεοπαγές Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν.
Προφανώς έκτοτε δεν έχουν γίνει παντού στην Τουρκία πολλά για την αντισεισμικότητα των κτιρίων κι αυτή η αποτυχία θα μπορούσε να πλήξει τον Ερντογάν, που κυβερνά εδώ και δύο δεκαετίες, σημειώνει ο ανταποκριτής γερμανικών ΜΜΕ και αναλυτής θεμάτων που αφορούν στη γείτονα, Τόμας Ζάιμπερτ. Ήδη η κυβέρνηση Ερντογάν αντιμετωπίζει κατηγορίες για νεποτισμό και διαφθορά κι οι κατηγορίες αυτές ακούγονται εντονότερα τώρα, έστω και αν η αντιπολίτευση εμφανίζεται συγκρατημένη λόγω του μεγάλου αριθμού των θυμάτων και της έκτασης της καταστροφής.
Γιατί ο Ερντογάν έσπευσε να μιλήσει για το μεγαλύτερο σεισμό εδώ και δεκαετίες.
Όπως σημειώνει ο Ζάιμπερτ, ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του έσπευσαν να υπογραμμίσουν την τεράστια διάσταση της καταστροφής κάνοντας λόγο για τον ισχυρότερο σεισμό που έπληξε εδώ και έναν αιώνα τη χώρα για να δικαιολογήσουν τυχόν ολιγωρίες στις επιχειρήσεις διάσωσης. Σ' αυτό αποσκοπεί και το εθνικό πένθος που κήρυξε για επτά ημέρες: να στείλει δηλαδή το μήνυμα ότι πρόκειται για μια καταστροφή που συμβαίνει μια φορά κάθε αιώνα και είναι αδύνατο όλα να λειτουργήσουν στην εντέλεια…
Ο Ερντογάν, λοιπόν, πασχίζει να κερδίσει πόντους ως ικανός διαχειριστής κρίσεων καθώς δεν έχει την πολυτέλεια ενός νέου ολισθήματος, όπως το καλοκαίρι του 2021, όταν η κυβέρνησή του εμφανίστηκε ανέτοιμη και ανίκανη να αντιμετωπίσει τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία της Τουρκίας, απορρίπτοντας μάλιστα αρχικά τις προσφορές διεθνούς βοήθειας.
Το κυβερνών κόμμα θα επωφεληθεί από μια ισχυρή απάντηση στην κρίση στις περιοχές που επλήγησαν από το σεισμό, όσο ο Ερντογάν παραμένει «ορατός στο έδαφος και διατηρεί την ορμή μέχρι τις εκλογές όχι μόνο με άμεση βοήθεια αλλά και με δεσμεύσεις για μακροπρόθεσμη ανασυγκρότηση», λέει ο αναλυτής του Eurasia Group. Εμρέ Πεκέρ.
Οι αντίπαλοί του στο μεταξύ δεν μπορούν να κάνουν και πολλά για να εμποδίσουν τον Ερντογάν να σκοράρει πολιτικούς πόντους στη διαχείριση καταστροφών. «Τα χέρια της αντιπολίτευσης είναι δεμένα», προσθέτει ο Πέκερ. «Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν είναι να κινητοποιήσουν βοήθεια και να στηρίξουν τις κυβερνητικές προσπάθειες». Διαφορετικά, ο Τούρκος πρόεδρος θα τους κατηγορήσει για πολιτική εκμετάλλευση της καταστροφής.
Διπλωματικοί ελιγμοί από τον Ερντογάν
Ο διαβόητα οξύθυμος Ερντογάν αναμένεται να εντείνει επίσης το διπλωματικό του παιχνίδι καθώς θεωρείται απίθανο υπό τις παρούσες συνθήκες να κλιμακώσει τις κόντρες με την Σουηδία για την ένταξή της – την οποία ο ίδιος έχει ήδη μπλοκάρει – στο ΝΑΤΟ, με την Ελλάδα – που προσφέρθηκε από την πρώτη στιγμή να βοηθήσει την Τουρκία – ή με τους Κούρδους μαχητές.
Οι καταστροφικοί σεισμοί θα δώσουν στον Ερντογάν μια ευκαιρία να έλθει σε κάποια συνεννόηση με την Δύση επιδιδόμενος σε ασκήσεις ισορροπίας στην εξωτερική πολιτική και να το εκμεταλλευτεί τόσο στις διεθνείς σχέσεις όσο και στο εσωτερικό, εξηγεί ο Πεκέρ.
Θα ωφελήσει τελικά τον Ερντογάν η καταστροφή;
Αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα εξελιχθούν οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στα χαλάσματα των χιλιάδων κτιρίων που ισοπέδωσε ο Εγκέλαδος. Αν φθάσει έγκαιρα βοήθεια παντού, αυτό θα αποβεί προς όφελος της κυβέρνησης Ερντογάν, λένε οι αναλυτές.
Σε αντίθετη περίπτωση η λαϊκή οργή μπορεί να ξεχειλίσει από τα ρήγματα και να στραφεί κατά της κυβέρνησης. Ο Ερντογάν προβάλλει εαυτόν στην προεκλογική εκστρατεία ως τον ισχυρό πολιτικό που έκανε ξανά μεγάλη την Τουρκία. Και μια αποτυχία στη διαχείριση της τεράστιας, όντως, καταστροφής, μπορεί να θάψει τα όνειρά του…