Στα ιαπωνικά, η λέξη haikyo σημαίνει τόσο τα ερείπια όσο και τη διαδικασία της αστικής εξερεύνησης, αναζήτησης και φωτογράφησης εγκαταλελειμμένων χώρων.
Από όλα τα εγκαταλελειμμένα ξενοδοχεία που έχει φωτογραφήσει ο Shane Thoms για το βιβλίο του «Haikyo: The Modern Ruins of Japan» [Haikyo: Τα σύγχρονα ερείπια της Ιαπωνίας], το Royal Hotel στο ηφαιστειογενές νησί Hachijo είναι το πιο συναρπαστικό γι' αυτόν. Ένα τεράστιο, επιβλητικό και ερειπωμένο κτίριο που μοιάζει με σκηνικό ταινίας του Tim Burton.
Όπως λέει ο ίδιος ο αυστραλός φωτογράφος: «Η εξερεύνηση αυτής της θαυμάσιας, τεράστιας και στοιχειωμένης κατασκευής ήταν σαν να μπαίνω σε σκηνικό ταινίας του Tim Burton. Σκοτεινά μαγευτικό με όλους τους σωστούς τρόπους… ήμουν ενθουσιασμένος».
Από παιδί, ο Thoms γοητευόταν από τα σκοτεινά και ανατριχιαστικά περιβάλλοντα των ταινιών τρόμου όπως το Nightmare on Elm Street.
«Με τραβούσε έντονα το σκοτάδι και ο κίνδυνος οποιουδήποτε χώρου που θύμιζε το τεράστιο λαβυρινθώδη λεβητοστάσιο της Elm Street ή τα κατεστραμμένα αστικά κτίρια του Candyman», εξομολογείται. Στα νεανικά του χρόνια, άρχισε να μπαίνει κρυφά σε άδεια κτίρια αναζητώντας μια «κάποια συναρπαστική, ανατριχιαστική εμπειρία για τον εαυτό του».
Όταν άρχισε να φωτογραφίζει εγκαταλελειμμένους χώρους στα είκοσι του, συνειδητοποίησε ότι αυτά τα κτίρια δεν ήταν απλώς τρομακτικοί χώροι με σπασμένα παράθυρα.
Όπως λέει: «Κάθε αντικείμενο στον χώρο είχε μείνει σαν σκηνικό σε μια σκηνή θεάτρου, όπου ο παρατηρητής μπορούσε να καθίσει, να παρακολουθήσει και να σκεφτεί το παρελθόν».
Αυτά τα «άδεια» σπίτια, ξενοδοχεία και ορυχεία, αν και πλέον ερειπωμένα, κουβαλούσαν την ενέργεια και τα συναισθήματα των ανθρώπων που τα είχαν ζήσει, σαν σιωπηλοί μάρτυρες μιας άλλης εποχής.
Στα ιαπωνικά, η λέξη haikyo σημαίνει τόσο τα ερείπια όσο και τη διαδικασία της αστικής εξερεύνησης, αναζήτησης και φωτογράφησης εγκαταλελειμμένων χώρων.
Το βιβλίο του Thoms επικεντρώνεται σε αυτές τις εγκαταλελειμμένες εκφάνσεις της σύγχρονης ζωής στην Ιαπωνία: διαμερίσματα, ξενοδοχεία, ορυχεία και εγκαταλελειμμένα θέρετρα.
Από το μεγαλοπρεπές Royal Hotel έως το ερημωμένο Fuu Motel - ένα «love hotel» όπου κάποτε οι επισκέπτες πλήρωναν ανά ώρα για ερωτικές συνευρέσεις - όλα είναι πλέον κατακλυσμένα από φύση που διεκδικεί τον χώρο της.
«Ακόμα κι όταν το θέμα μπορεί να θεωρείται ενοχλητικό, όπως ο κισσός του είδους kudzu, μπορεί να είναι πολύ όμορφο και ελκυστικό. Το να βλέπεις τεράστια τρενάκια λούνα παρκ καλυμμένα από kudzu είναι μια πραγματικά μαγική εμπειρία και το λατρεύω», εξηγεί ο Thoms.
Ο φωτογράφος, όμως, δεν αγνοεί τους κινδύνους: σήμα κινδύνου αποτελούν οι φωλιές γιγάντιων ιαπωνικών σφηκών που βρίσκονται συχνά σε αυτά τα κτίρια. Όπως λέει: «Επιτίθενται σε ομάδες και τα τσιμπήματά τους μπορεί να είναι θανατηφόρα και πολύ επώδυνα». Επιπλέον, προσέχει τα δομικά προβλήματα και την πιθανή παρουσία αμιάντου για τον κίνδυνο δηλητηρίασης.
Η φωτογράφηση αυτών των χώρων δεν αποτελεί μόνο προσωπική απόλαυση για τον Thoms. Όπως τονίζει: «Υπάρχει μεγάλη σημασία στο να τεκμηριώνουμε αυτούς τους χώρους πριν η αστική εξέλιξη τους σβήσει για πάντα».
Για εκείνον, η καταγραφή αυτών των «κρυφών θραυσμάτων» του αστικού παρελθόντος έχει μεγαλύτερη σημασία: «Πολύ μπορεί να μάθει κανείς για εμάς και την κοινωνία τεκμηριώνοντας τα κρυφά θραύσματα του αστικού μας παρελθόντος».
Η εγκατάλειψη των χώρων αυτών δημιουργεί ένα μοναδικό αίσθημα μελαγχολίας και γοητείας. Τα άδεια δωμάτια, τα σπασμένα παράθυρα και η φύση που εισβάλλει στις κενές αίθουσες δημιουργούν εικόνες που μοιάζουν ζωντανές, αλλά με έναν υπαινικτικό, φαντασμαγορικό τρόπο.
Κάθε ερείπιο αφηγείται μια ιστορία της ανθρώπινης δραστηριότητας, της ευημερίας, αλλά και της παρακμής, αφήνοντας στον παρατηρητή την αίσθηση ότι περπατάει μέσα σε έναν χώρο που συνυπάρχουν η ζωή και ο θάνατος, η χαρά και η λήθη.
Ο Thoms δεν βλέπει απλώς τα κτίρια ως αντικείμενα αισθητικής. Τα θεωρεί καθρέφτες της κοινωνίας και των ανθρώπων που τα κατοίκησαν: μια σύνθεση ιστορίας, συναισθημάτων και ανθρώπινης παρουσίας που δεν μπορεί να αναπαραχθεί αλλιώς.
Η φωτογράφηση των Haikyo γίνεται, έτσι, μια φιλοσοφική διαδικασία, που εξετάζει τη σχέση ανθρώπου και χώρου, μνήμης και εγκατάλειψης.
Η γοητεία του Royal Hotel και άλλων εγκαταλελειμμένων χώρων δεν βρίσκεται μόνο στην ερειπωμένη μορφή τους, αλλά στην αίσθηση ότι το παρελθόν δεν έχει εξαφανιστεί πλήρως.
Μέσα από τις φωτογραφίες του Thoms, ο θεατής καλείται να αναλογιστεί την ανθρώπινη δραστηριότητα που κάποτε γέμιζε αυτά τα κτίρια και πώς η φύση, η αλλαγή και η εγκατάλειψη τα μεταμόρφωσαν σε κάτι ταυτόχρονα τρομακτικό και μαγευτικό.
Συνολικά, το έργο του Shane Thoms αναδεικνύει την αξία της αστικής εξερεύνησης, όχι απλώς ως χόμπι ή καλλιτεχνική δράση, αλλά ως μέσο κατανόησης της ανθρώπινης ιστορίας και κουλτούρας.
Μέσα από τα ερείπια της Ιαπωνίας, βλέπουμε τη γοητεία της εγκατάλειψης, τη δύναμη της φύσης και τη διαρκή επίδραση του ανθρώπινου αποτυπώματος στον χώρο και τον χρόνο.