Πριν από 80 χρόνια, στις 20 Νοεμβρίου 1945, άνοιγε στη Νυρεμβέργη ένα νέο κεφάλαιο για το διεθνές δίκαιο και την παγκόσμια Δικαιοσύνη.
Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που ηγέτες ενός κράτους καλούνταν να λογοδοτήσουν προσωπικά για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οι Δίκες της Νυρεμβέργης θα σηματοδοτούσαν όχι μόνο το τέλος του ναζισμού, αλλά και την αρχή ενός νέου διεθνούς συστήματος που αναγνώριζε την ατομική ευθύνη ακόμη και για τους πιο ισχυρούς.
230 μάρτυρες, 300.000 καταθέσεις σε 218 μέρες
Κατά την έναρξη της κύριας δίκης, ο επικεφαλής εισαγγελέας Ρόμπερτ Τζάκσον απήγγειλε κατηγορίες εναντίον 24 κορυφαίων στελεχών του ναζιστικού καθεστώτος, από τον Χέρμαν Γκέρινγκ και τον Ρούντολφ Ες έως τον Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ.
Στις 218 ημέρες της ακροαματικής διαδικασίας κατέθεσαν πάνω από 230 μάρτυρες, ενώ διαβάστηκαν 300.000 έγγραφα και καταθέσεις.
Η επιλογή της Νυρεμβέργης δεν ήταν τυχαία καθώς εκεί διεξάγονταν τα ετήσια συνέδρια του ναζιστικού κόμματος και εκεί ανακοινώθηκαν οι διαβόητοι αντισημιτικοί Νόμοι της Νυρεμβέργης, που προετοίμασαν το έδαφος για το Ολοκαύτωμα. Από αυτήν την πόλη ξεκινούσε τώρα η ιστορική απονομή δικαιοσύνης, υπογραμμίζει η Deutsche Welle σε σημερινό δημοσίευμα της ελληνόφωνης έκδοσης.
Όλος ο κόσμος είδε, άκουσε και έμαθε για τις φρικαλεότητες
Η Νυρεμβέργη επέβαλε μια ριζοσπαστική καινοτομία σε επίπεδο δικαιοσύνης. Οι ηγέτες μιας χώρας κρίνονταν ποινικά υπεύθυνοι για τις πράξεις της. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Φίλιπ Γκρέμπκε, έως τότε επικρατούσε η άποψη ότι μόνο το κράτος ως οντότητα μπορούσε να λογοδοτήσει, όχι τα πρόσωπα που λάμβαναν αποφάσεις.
Κανένας από τους κατηγορούμενους δεν παραδέχθηκε την ενοχή του. Ο Γιούλιους Στράιχερ, φανατικός αντισημίτης και εκδότης του «Der Stürmer», ισχυριζόταν ότι μαζικές εκτελέσεις γίνονταν μόνο με προσωπική εντολή του Χίτλερ. Ο Βάλτερ Φουνκ, διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Ράιχ, που ήταν υπεύθυνος για την αρπαγή περιουσιών Εβραίων και τη διαχείριση των αντικειμένων των θυμάτων των στρατοπέδων, επέμενε ότι «κανείς δεν πέθανε με δική του διαταγή».
Ακόμη και ο Γκέρινγκ, ο ισχυρός «στρατάρχης του Ράιχ», αρνήθηκε ότι γνώριζε την έκταση της ναζιστικής γενοκτονίας. Όλοι σχεδόν επικαλέστηκαν το ίδιο επιχείρημα: «Φταίει ο Χίτλερ».
Το αποδεικτικό υλικό όμως ήταν συντριπτικό. Φωτογραφίες, φιλμάκια από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, διαταγές, καταθέσεις επιζώντων και πλήθος συγκλονιστικών μαρτυριών προκάλεσαν πραγματική οργή και αγανάκτηση.
Για πρώτη φορά ο κόσμος αντίκριζε τις φρικαλεότητες του Άουσβιτς, του Μπούχενβαλντ, του Μπέργκεν-Μπέλζεν, τονίζει χαρακτηριστικά η Deutsche Welle.
Η δίκη της Νυρεμβέργης έγραψε ιστορία
Η πρώτη δίκη ολοκληρώθηκε την 1η Οκτωβρίου 1946. Δεκαεννέα κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι. Δώδεκα καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ άλλοι επτά σε ισόβια ή πολυετείς καθείρξεις. Τρεις αθωώθηκαν.
Ωστόσο, η γερμανική κοινωνία αντιμετώπισε τις επόμενες δώδεκα δίκες που ακολούθησαν με όλο και μεγαλύτερη επιφύλαξη. Η ιδέα ότι «η μικρή κλίκα γύρω από τον Χίτλερ» ήταν η μόνη υπεύθυνη, βόλευε πολλούς και επισημαίνει η DW αυτό οδήγησε πολλούς να πέσουν στα μαλακά.
Ωστόσο παρά τις ενστάσεις, η Νυρεμβέργη αποτελεί τον πρόδρομο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ). Το 1945 τέθηκαν οι βάσεις του σύγχρονου διεθνούς ποινικού δικαίου, που αργότερα οδήγησε στα ad hoc δικαστήρια για την πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Ρουάντα και, τελικά, στην ίδρυση του μόνιμου ΔΠΔ το 1998.
Φωτογραφίες AP
