Ήδη ξεκίνησαν οι πρώτες αντιδράσεις με το σχέδιο προϋπολογισμού 2028-2034, που παρουσίασε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο, φιλόδοξο σχέδιο προϋπολογισμού για την περίοδο μετά το 2027, το οποίο προβλέπει συνολική δαπάνη €1,816 τρισ. σε τιμές 2025. Το ποσό αυτό συνιστά αύξηση σε σύγκριση με τον ισχύοντα προϋπολογισμό της περιόδου 2021-2027, ύψους €1,2 τρισ. σε τρέχουσες τιμές. Αντιστοιχεί περίπου στο 1,15% του ΑΕΠ της ΕΕ, έναντι 1,1% που ισχύει σήμερα.
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόκειται για έναν «μεγαλύτερο, πιο έξυπνο και πιο στοχευμένο» προϋπολογισμό, που απαντά στις σύγχρονες προκλήσεις και φιλοδοξίες της Ευρώπης.
H πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε ότι, σύμφωνα με το σχέδιο προϋπολογισμού, οι δαπάνες για την άμυνα θα πενταπλασιαστούν, ενώ οι επενδύσεις στη μετανάστευση και τη διαχείριση των συνόρων θα τριπλασιαστούν.
Η πρόταση δίνει το έναυσμα για δύο χρόνια διαμάχης μεταξύ των 27 κρατών-μελών που χρηματοδοτούν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η δέσμη δαπανών -η οποία θα διαρκέσει από το 2028 έως το 2034- θεωρείται ως δήλωση σχετικά με τις φιλοδοξίες της Ευρώπης στον κόσμο.
Η Φον ντερ Λάιεν περιέγραψε το σχέδιό της για τον προϋπολογισμό - γνωστό ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, ως «το πιο φιλόδοξο που έχει προταθεί ποτέ».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον κεντρικό προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους €1,816 τρισεκατομμυρίων για την επταετία από το 2028, μετά από ημέρες εντατικών εσωτερικών διαπραγματεύσεων.
Αντιδράσεις στο σχέδιο προϋπολογισμού της Φον ντερ Λάιεν
Ωστόσο, αυτή η αύξηση μαζί με τις νέες προτεραιότητες προκάλεσε άμεσα αντιδράσεις, προμηνύοντας σκληρό «μπρα ντε φερ» στην Ευρώπη.
Ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών Έλκο Χάινεν χαρακτήρισε τον προτεινόμενο προϋπολογισμό «υπερβολικά υψηλό», ενώ πολλές κυβερνήσεις προτίθενται να διεκδικήσουν μικρότερες δαπάνες ή επανακαθορισμό των προτεραιοτήτων, εξηγεί το Politico.
Την ίδια στιγμή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με εισηγήτρια την Κάρλα Ταβάρες από την ομάδα των Σοσιαλιστών, ζητά ενίσχυση της οικονομικής ισχύος της ΕΕ και προστασία των χρηματοδοτήσεων για βασικούς τομείς, όπως η κοινωνική συνοχή και το Erasmus+.
Ακόμα και το κυβερνών κόμμα της Γερμανίας αντιδρά στον προϋπολογισμό, το κόμμα της Φον ντερ Λάιεν.
Η πρόταση της Επιτροπής για προϋπολογισμό ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ είναι «απαγορευτική», δήλωσε ο Ματίας Μίντελμπεργκ, επικεφαλής βουλευτής για θέματα προϋπολογισμού εκ μέρους των Χριστιανοδημοκρατών (CDU).
Μεταξύ των μελών του συντηρητικού κόμματος είναι τόσο ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς όσο και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η εισαγωγή ενός νέου εταιρικού φόρου της ΕΕ ως επιλογή χρηματοδότησης είναι «εντελώς εκτός συζήτησης», δεδομένου ότι η Γερμανία θέλει να μειώσει τη φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων, δήλωσε ο Μίντελμπεργκ.
Η βουλευτής του CDU Πατρίσια Λιπς, η οποία ηγείται των ευρωπαϊκών υποθέσεων, βρήκε παρηγοριά στην πρόσθετη ευελιξία της πρότασης προϋπολογισμού και στην εστίασή της στην ασφάλεια -μια γερμανική προτεραιότητα-, αλλά «έβαλε κακό βαθμό» στον συγκεντρωτισμό της χρηματοδότησης των περιφερειών και την «έλλειψη ξεχωριστού προϋπολογισμού για τη γεωργία».
Ένα από τα βασικά σημεία διαμάχης είναι η μέθοδος υπολογισμού του συνολικού ποσού.
Η Επιτροπή ενσωματώνει και τις αποπληρωμές του χρέους που δημιουργήθηκε με το Ταμείο Ανάκαμψης (NextGenerationEU), ανεβάζοντας το συνολικό πακέτο στα €2 τρισ. ή 1,26% του ΑΕΠ.
Ο εισηγητής του προϋπολογισμού για το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Σίγκφριντ Μουρεσάν, χαρακτήρισε αυτή τη μέθοδο «παραπλανητική», εκφράζοντας μια κριτική που βρήκε απήχηση σε όλο το πολιτικό φάσμα του Κοινοβουλίου.
Έρχεται σφοδρή πολιτική αναμέτρηση στην ΕΕ
Η νέα κατανομή των κονδυλίων σηματοδοτεί σημαντική στροφή στις ευρωπαϊκές προτεραιότητες. Από τα €1,816 τρισ., τα €865 δισ. θα κατευθυνθούν σε «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια», που καλύπτουν πολιτικές συνοχής και τη γεωργία - παραδοσιακά οι μεγαλύτεροι αποδέκτες χρηματοδότησης. Ωστόσο, ο επίτροπος Προϋπολογισμού Πιότρ Σεραφίν δήλωσε ότι οι δαπάνες για αγρότες και φτωχότερες περιοχές θα αποτελούν πλέον μικρότερο ποσοστό του συνόλου.
Αντιθέτως, η Επιτροπή ενισχύει δραστικά το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας» με €410 δισ., επενδύοντας στην καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες και την άμυνα. Το πρόγραμμα «Global Europe» θα λάβει €200 δισ. για αναπτυξιακή βοήθεια και γειτονικές χώρες, ενώ €292 δισ. προορίζονται για επιμέρους προγράμματα, όπως η αποξήλωση πυρηνικών σταθμών και το σύστημα δικαιοσύνης. Το Erasmus+ θα ενισχυθεί με €49 δισ.
Για την αποπληρωμή του χρέους από το NextGenerationEU, που εκτιμάται στα €25-30 δισ. ετησίως, η Επιτροπή προτείνει τρεις νέους φόρους: σε ηλεκτρονικά απόβλητα, προϊόντα καπνού και εταιρείες. Επιπλέον, επανέρχονται παλαιότερες προτάσεις για φόρο άνθρακα στα σύνορα και εκτροπή εσόδων από το σύστημα εμπορίας ρύπων (ETS), συνολικού ύψους €58 δισ. ετησίως.
Ο προϋπολογισμός πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα από τις 27 κυβερνήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κάτι που θα είναι δύσκολο.
Εκτός από τη γερμανική επιφύλαξη, και η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, δείχνει απροθυμία να αυξήσει τη συνεισφορά της, λόγω του διογκούμενου χρέους και του ελλείμματος.
Οι τρεις πυλώνες του Δημοσιονομικού Πλαισίου
Η δομή του προϋπολογισμού στηρίζεται σε τρεις πυλώνες, όπως εξηγεί το Euronews:
- 865 δισ. € για την αγροτική, αλιευτική, συνεκτική και κοινωνική πολιτική.
- 410 δισ. € για την ανταγωνιστικότητα, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας και της καινοτομίας.
- 200 δισ. € για εξωτερική δράση, εκ των οποίων 100 δισ. € προορίζονται για την Ουκρανία.
Όλες οι δαπάνες θα εξαρτώνται από την τήρηση του κράτους δικαίου, ένα μέτρο-κλειδί για την αντιμετώπιση της υποχώρησης από το Κράτος Δικαίου, όπως στην Ουγγαρία.
Η πρόταση της Κομισιόν σηματοδοτεί την έναρξη μιας σκληρής πολιτικής διαπραγμάτευσης μεταξύ των κρατών-μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με έντονη ανταγωνιστικότητα ως προς τις προτεραιότητες κάθε πλευράς.