Η Κομισιόν παρουσίασε πρόταση για ένα φιλόδοξο και δυναμικό Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), ύψους σχεδόν 2 τρισ. ευρώ (ή 1,26% του ΑΕΠ της ΕΕ κατά μέσο όρο), μεταξύ 2028 και 2034.
Σύμφωνα με όσα δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το πλαίσιο αυτό θα εξοπλίσει την Ευρώπη με έναν μακροπρόθεσμο επενδυτικό προϋπολογισμό που θα ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες της να αποτελέσει μια ανεξάρτητη, ευημερούσα, ασφαλή και ακμάζουσα κοινωνία και οικονομία κατά την επόμενη δεκαετία.
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει έναν αυξανόμενο αριθμό προκλήσεων σε πολλούς τομείς, όπως η ασφάλεια, η άμυνα, η ανταγωνιστικότητα, η μετανάστευση, η ενέργεια και η ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. Αυτές δεν είναι προσωρινές, αλλά αντικατοπτρίζουν συστημικές γεωπολιτικές και οικονομικές μετατοπίσεις, που απαιτούν μια ισχυρή και μακρόπνοη αντίδραση.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει έναν ριζικό επανασχεδιασμό του προϋπολογισμού της ΕΕ, ο οποίος θα είναι πιο εξορθολογισμένος, ευέλικτος και αποτελεσματικός. Θα ενισχύσει σημαντικά την ικανότητα της ΕΕ να υλοποιεί βασικές πολιτικές, αντιμετωπίζοντας παράλληλα νέες και αναδυόμενες προτεραιότητες.
Αυτός ο προϋπολογισμός θα συνεχίσει να στηρίζει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τα κράτη μέλη, τις περιφέρειες, τους εταίρους και -πάνω απ' όλα- το συλλογικό μέλλον της ΕΕ».
Ένας σύγχρονος προϋπολογισμός της ΕΕ απαιτεί εκσυγχρονισμένες και σταθερές πηγές εισοδήματος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή προτείνει επίσης νέους ίδιους πόρους και προσαρμογές στους υπάρχοντες, οι οποίοι θα μετριάσουν την πίεση στους εθνικούς προϋπολογισμούς, δημιουργώντας 58,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Η πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Ο νέος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός μας θα βοηθήσει στην προστασία των Ευρωπαίων πολιτών, στην ενίσχυση του κοινωνικού μοντέλου της Ευρώπης και στην άνθηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας μας. Σε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας, ο προϋπολογισμός θα επιτρέψει στην Ευρώπη να διαμορφώσει το δικό της πεπρωμένο, σύμφωνα με το όραμα και τα ιδανικά της. Ένας προϋπολογισμός που υποστηρίζει την ειρήνη και την ευημερία και προωθεί τις αξίες μας είναι το καλύτερο εργαλείο που μπορούμε να έχουμε σε αυτές τις αβέβαιες εποχές».
Βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΠΔΠ
Μεγαλύτερη ευελιξία σε ολόκληρο τον προϋπολογισμό, ώστε η Ευρώπη να έχει την ικανότητα να ενεργεί και να αντιδρά γρήγορα όταν οι συνθήκες αλλάζουν απροσδόκητα ή όταν πρέπει να αντιμετωπιστούν νέες πολιτικές προτεραιότητες.
Απλούστερα, πιο εξορθολογισμένα και εναρμονισμένα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ, ώστε οι πολίτες και οι εταιρείες να μπορούν εύκολα να βρίσκουν και να έχουν πρόσβαση σε ευκαιρίες χρηματοδότησης.
Ένας προϋπολογισμός προσαρμοσμένος στις τοπικές ανάγκες, με Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης βασισμένα σε επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, για στοχευμένο αντίκτυπο όπου έχει τη μεγαλύτερη σημασία και διασφαλίζοντας ταχύτερη και πιο ευέλικτη υποστήριξη για μεγαλύτερη οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή σε ολόκληρη την Ένωση.
Μια ισχυρή ώθηση στην ανταγωνιστικότητα, ώστε η Ευρώπη να εξασφαλίσει αλυσίδες εφοδιασμού, να αυξήσει την καινοτομία και να ηγηθεί του παγκόσμιου αγώνα δρόμου για καθαρή και έξυπνη τεχνολογία. Ένα ισορροπημένο πακέτο νέων ιδίων πόρων που διασφαλίζει επαρκή έσοδα για τις προτεραιότητές μας, ελαχιστοποιώντας παράλληλα την πίεση στα εθνικά δημόσια οικονομικά.
Οι νέοι ίδιοι πόροι
Για να αποκτήσει τα μέσα δράσης, η Ευρώπη πρέπει να εξοπλιστεί με μια σύγχρονη και διαφοροποιημένη ροή εσόδων. Αυτό, με τη σειρά του, θα δημιουργήσει μέσα για τη χρηματοδότηση των προτεραιοτήτων της, αποπληρώνοντας παράλληλα τα δάνεια που έχει δανειστεί η ΕΕ στο πλαίσιο του NextGenerationEU και περιορίζοντας τις εθνικές συνεισφορές στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή παρουσιάζει πέντε νέους ίδιους πόρους:
Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) της ΕΕ: η στοχευμένη προσαρμογή των εσόδων που παράγονται από το ETS1 καταλήγει στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Αναμένεται να αποφέρει περίπου 9,6 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
Μηχανισμός προσαρμογής των συνόρων άνθρακα (CBAM): η στοχευμένη προσαρμογή των εσόδων που παράγονται από τον μηχανισμό CBAM καταλήγει στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Αναμένεται να αποφέρει περίπου 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
Ένας ίδιος πόρος που βασίζεται σε μη συλλεγόμενα ηλεκτρονικά απόβλητα μέσω της εφαρμογής ενός ενιαίου συντελεστή στο βάρος των μη συλλεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων. Αναμένεται να παράγει περίπου 15 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
Ένας ίδιος πόρος από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης καπνού , που βασίζεται στην εφαρμογή ενός συντελεστή επί του ελάχιστου συντελεστή ειδικού φόρου κατανάλωσης που επιβάλλεται στα προϊόντα καπνού σε κάθε κράτος μέλος. Αναμένεται να αποφέρει περίπου 11,2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
Ένας Εταιρικός Πόρος για την Ευρώπη (CORE) , που αντιστοιχεί σε ετήσια εφάπαξ συνεισφορά από εταιρείες, εκτός από τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται και πωλούν στην ΕΕ με καθαρό ετήσιο κύκλο εργασιών τουλάχιστον 100 εκατομμύρια ευρώ. Αναμένεται να αποφέρει περίπου 6,8 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
Συνολικά, αυτοί οι πέντε νέοι ίδιοι πόροι και άλλα στοιχεία της δέσμης μέτρων για τους ίδιους πόρους που προτείνονται σήμερα εκτιμάται ότι θα αποφέρουν έσοδα περίπου 58,5 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως (σε τιμές 2025).
Πόσο θα κοστίσει η αποπληρωμή του NextGenerationEU;
Η αποπληρωμή του δανεισμού της ΕΕ που έχει διατεθεί στο NextGenerationEU θα ξεκινήσει από το 2028 και θα πραγματοποιηθεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, έως το 2058.
Η Επιτροπή προτείνει ένα σταθερό ετήσιο ποσό για την αποπληρωμή του NextGenerationEU μεταξύ 2028 και 2034, συμπεριλαμβανομένων τόσο των τόκων όσο και του κεφαλαίου, ύψους 24 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως σε τρέχουσες τιμές. Αυτό σημαίνει συνολικό κόστος 168 δισεκατομμυρίων ευρώ συνολικά.
Το εκτιμώμενο κόστος τόκων βασίζεται στα τρέχοντα προθεσμιακά επιτόκια της αγοράς, συμπεριλαμβανομένου ενός αποθέματος ασφαλείας για την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας των επιτοκίων, λόγω των δραστηριοτήτων αναχρηματοδότησης. Εντός αυτού του ετήσιου ποσού, το μέρος που δεν απαιτείται για το κόστος χρηματοδότησης θα χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή του κεφαλαίου.
Πώς θα υποστηριχθεί η Κοινή Γεωργική Πολιτική στο επόμενο ΠΔΠ;
Τα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης θα υποστηρίξουν την Κοινή Γεωργική Πολιτική, διατηρώντας τον ρόλο των αγροτών και των αγροτικών περιοχών στο επίκεντρο του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ. Με αυτό κατά νου, η ΚΓΠ θα διαρθρωθεί σύμφωνα με τις ακόλουθες αρχές:
Απλούστευση: Βασιζόμενα στις προσπάθειες των τελευταίων πακέτων απλούστευσης της ΚΓΠ, τα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης θα μειώσουν σημαντικά τον διοικητικό φόρτο, με τους ίδιους κανόνες για τις πληρωμές, τους ελέγχους και τους λογιστικούς ελέγχους, καθώς και τη διαφάνεια με άλλα ταμεία της ΕΕ που εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες.
Διασφάλιση της στήριξης εισοδήματος των αγροτών: Οι αγρότες της ΕΕ θα συνεχίσουν να λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται μέσω οριοθετημένης στήριξης εισοδήματος της ΚΓΠ, συμπεριλαμβανομένων των στρεμματικών ενισχύσεων, της συνδεδεμένης στήριξης εισοδήματος, των επενδύσεων, της στήριξης σε μικρούς και νέους αγρότες και των κινήτρων για αγροπεριβαλλοντικά μέτρα.
Συνέργειες: Μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση θα βοηθήσει επίσης στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές και οι νέοι αγρότες με πιο ολοκληρωμένο τρόπο. Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες θα είναι σε θέση να δημιουργήσουν συνέργειες μεταξύ της στήριξης εισοδήματος προς τους αγρότες και των επιπτώσεων από τις δημόσιες επενδύσεις στη συνδεσιμότητα, την υγειονομική περίθαλψη, τις υποδομές ή την εκπαίδευση – δημιουργώντας μια πιο συνεκτική στρατηγική για την αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών και τη διασφάλιση της ανανέωσης των γενεών.
Μια ευρύτερη εργαλειοθήκη: Ο γεωργικός τομέας και οι αγροτικές περιοχές της ΕΕ αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες προκλήσεις. Η ΚΓΠ αντιμετωπίζει τις περισσότερες από αυτές χάρη στην οριοθετημένη στήριξη του εισοδήματος και τις επενδύσεις της. Πέρα από αυτήν την πολιτική, η οποία παραμένει κεντρικής σημασίας για τη στήριξη των αγροτών της ΕΕ, τα σχέδια θα προσφέρουν επίσης μια ευρύτερη εργαλειοθήκη - όπως επενδύσεις σε αγροτικές περιοχές που υποστηρίζονται από τα ταμεία συνοχής· εργαλεία συνεργασίας όπως το LEADER για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων αγροτικής κατάρτισης· ή υποστήριξη μεταρρυθμίσεων προς όφελος του γεωργικού τομέα (π.χ. φορολογικές μεταρρυθμίσεις για τη διευκόλυνση της μεταφοράς των αγροκτημάτων ή κοινωνικά επιδόματα για νέους αγρότες, για την ενθάρρυνση της ανανέωσης των γενεών). Οι μεταρρυθμίσεις θα συμπεριληφθούν στα σχέδια με τέτοιο τρόπο ώστε να ενισχύουν τον προγραμματισμό χωρίς να επηρεάζουν τις πληρωμές προς τους δικαιούχους, διασφαλίζοντας έτσι την προβλεψιμότητα της στήριξης και των πληρωμών προς τους αγρότες.
Μεγαλύτερη ευελιξία και υποστήριξη μετά από κρίσεις: Τα κράτη μέλη θα μπορούν να χρησιμοποιούν τα μη προγραμματισμένα ποσά ευελιξίας τους για να στηρίξουν τους αγρότες που έχουν πληγεί από φυσική καταστροφή.
Το «Δίχτυ Ασφαλείας Ενότητας» που περιλαμβάνεται στη Διευκόλυνση της ΕΕ θα επιτρέψει στην Επιτροπή να αντιδρά γρήγορα σε διαταραχές της αγοράς που επηρεάζουν τον γεωργικό τομέα. Η Διευκόλυνση της ΕΕ θα επιτρέψει επίσης στα κράτη μέλη να λαμβάνουν χρηματοδότηση για φυσικές καταστροφές, άλλες κρίσεις ή νέες προτεραιότητες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον γεωργικό τομέα.