Η παθιασμένη αρχηγός της ακροδεξιάς στην Ιταλία, Τζόρτζια Μελόνι, είναι έτοιμη να συνδράμει τους ομοϊδεάτες ηγέτες σε Πολωνία και Ουγγαρία για «να βάλει την ΕΕ στη θέση της».
Στα τέλη του 2020, πολύ πριν η ακροδεξιά ηγέτις του κόμματος «Αδέλφια της Ιταλίας» εξελιχθεί σε φαβορί για να γίνει η επόμενη πρωθυπουργός στη χώρα της, στάθηκε μπροστά στην κάμερα και έστειλε το δικό της μήνυμα για το επόμενο έτος. Ήταν η χρονιά του κορωνοϊού και το αφήγημα των Βρυξελλών έλεγε ότι η ΕΕ συσπειρώνεται ώστε να πετύχει μια άνευ προηγουμένου συμφωνία και οι χώρες να αναλάβουν από κοινού το χρέος να βοηθήσουν τα πιο αδύναμα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Σύμφωνα με το POLITICO, το όνειρό της είναι να «βάλει την ΕΕ στη θέση της».
Η Μελόνι -ντυμένη στα λευκά, μπροστά σε μια φάτνη, και μιλώντας στα αγγλικά- προσφέρει μια διαφορετική αφήγηση. Η ΕΕ, είπε, ήταν απούσα. «Είδαμε ότι υπήρχε μια εναλλακτική, ότι τα μεμονωμένα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να συνενωθούν εθελοντικά στο πνεύμα της χριστιανικής αλληλεγγύης», σημείωσε.
Περισσότερο από άχρηστες, οι Βρυξέλλες ήταν εχθρικές, πρόσθεσε: «Αντιμετωπίζουμε την πιο ισχυρή και βίαιη επίθεση εναντίον κυβερνήσεων κυρίαρχων εθνών που αντιτίθενται στη δικτατορία της πολιτικά ορθής ιδεολογίας». Ως παραδείγματα, ανέφερε τις προσπάθειες της ΕΕ να τιμωρήσει την Πολωνία και την Ουγγαρία για δημοκρατική οπισθοδρόμηση και τις προσπάθειες «να ταπεινώσει τον βρετανικό λαό που επέλεξε ελεύθερα το Brexit».
Σήμερα, με την κορυφαία θέση της Ιταλίας να είναι ένα βήμα μακριά, η Μελόνι κάνει πιο μετριοπαθές το μήνυμά της και απομακρύνεται από τις φασιστικές ρίζες του κόμματός της. Αλλά ελάχιστες είναι ενδείξεις για αλλαγή στην επιθυμία της να κόψει τα φτερά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ως πρωθυπουργός της Ιταλίας, η Μελόνι θα είναι σε πλεονεκτική θέση για να προωθήσει τις ακραίες απόψεις της
Στις 25 Σεπτεμβρίου οι Ιταλοί πάνε στις κάλπες. Εάν, όπως αναμένεται, η Μελόνι γίνει πρωθυπουργός, οι σκέψεις της για την Ευρώπη δεν θα περιορίζονται πλέον σε βιντεοκλήσεις και πολιτικές συγκεντρώσεις.
Ως ηγέτις της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ και ενός από τα έξι ιδρυτικά μέλη του μπλοκ, θα είναι σε καλή θέση για να προωθήσει τις απόψεις της σε ζητήματα που κυμαίνονται από τη μετανάστευση και τα δικαιώματα LGBTQ έως την επιβολή του κράτους δικαίου και τις διαπραγματεύσεις με τη Βρετανία μετά το Brexit.
Αυτή της Μελόνι δεν θα είναι η πρώτη ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση στην Ιταλία, αλλά θα είναι η πρώτη με πολιτική υποστήριξη σε άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ. Εκτός από την ηγεσία των «Αδελφών της Ιταλίας», η Μελόνι είναι πρόεδρος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), ενός πανευρωπαϊκού κόμματος-ομπρέλα που περιλαμβάνει το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας, καθώς και κόμματα με αυξανόμενη επιρροή σε χώρες όπως η Ισπανία και η Σουηδία. Ήταν επίσης ιστορικά κοντά στον εθνικιστή ηγέτη της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν.
Με το εθνικό της κόμμα να σημειώνει επιτυχίες και με αρκετούς από τους συμμάχους της στο ECR να κερδίζουν έδαφος, η Μελόνι έχει επίσης τη δυνατότητα να ανατρέψει την ισορροπία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφού οι ψηφοφόροι επιλέξουν τους επόμενους εκπροσώπους τους το 2024.
Είτε το ECR ενεργεί μόνο του είτε ως μέρος ενός μεγαλύτερου μπλοκ, πιθανότατα θα έχει ισχυρή φωνή στην κατανομή των κορυφαίων θέσεων εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης για το αν θα δοθεί στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επόμενη θητεία.
«Η Ιταλία θα υπερασπιστεί τα εθνικά της συμφέροντα όπως κάνουν όλοι, αναζητώντας κοινές λύσεις, αλλά πάντα ξεκινώντας με βάση την υπεράσπιση των συμφερόντων της», δήλωσε η Μελόνι στο Μιλάνο. Και η Ευρώπη πρόκειται να μάθει τι ακριβώς εννοεί.
Η πολιτική υπογραφή της Μελόνι έχει κάτι από... Brexit
Στο παρελθόν, η Μελόνι δεν δίστασε να δείξει τη ριζοσπαστική της νοοτροπία. Τα «Αδέλφια της Ιταλίας» έχουν τις ρίζες τους στην ακροδεξιά της Ιταλίας. Το κόμμα που ιδρύθηκε από τη Μελόνι το 2012 είναι ο ιδεολογικός απόγονος του Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος, που σχηματίστηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από υποστηρικτές του έκπτωτου δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι και συνεχίζει να χρησιμοποιεί το σύμβολό του: την τρίχρωμη φλόγα. Δύο από τους απογόνους του Μουσολίνι, η εγγονή του, Rachele, και ο δισέγγονός του, Caio Giulio Cesare, έχουν τρέξει κάτω από το λάβαρό του.
Οι πολιτικές υπογραφές της Μελόνι είναι η μηδενική ανοχή στην παράνομη μετανάστευση, ο ακραίος κοινωνικός συντηρητισμός και, μέχρι πρόσφατα, ο φιλοπολεμικός ευρωσκεπτικισμός. Το 2014 ζήτησε από την Ιταλία να εγκαταλείψει το ευρώ. Το 2018 κατηγόρησε την κυβέρνηση, με επικεφαλής τότε το αντικαθεστωτικό Κίνημα 5 Αστέρων, ότι «παραδόθηκε στους γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες» για την απόφασή της να ακολουθήσει τους ευρωπαϊκούς κανόνες δαπανών.
Πιο πρόσφατα, ως το μόνο μεγάλο κόμμα που αντιτάχθηκε στην τεχνοκρατική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι, η Μελόνι απείχε πέντε φορές από την ψηφοφορία για το σχέδιο ανάκαμψης της Ιταλίας. Και, ενώ ήταν σταθερή στην υποστήριξη του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας από την επίθεση της Ρωσίας τον Φεβρουάριο, αντιτάχθηκε στις κυρώσεις κατά του Κρεμλίνου μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Η «στροφή» στη ριζοσπαστική πορεία της Μελόνι
Από το 2019, όταν και εντάχθηκε στο ECR, ωστόσο, η Μελόνι έχει αφήσει στην άκρη τις περισσότερες από τις πιο σκληρές θέσεις της. Ο Ryszard Czarnecki, ευρωβουλευτής από το πολωνικό κόμμα PiS, ο οποίος, χαριτολογώντας, αναφέρεται στον εαυτό του ως «νονό» της Μελόνι, θυμάται ότι τη συνάντησε για πρώτη φορά στη Βαρσοβία, σε μια συνάντηση μεταξύ του ηγέτη του PiS, Jarosław Kaczyński, και των Αδελφών της Ιταλίας.
Εκείνη την εποχή, υπενθύμισε ο Czarnecki, το κόμμα της Μελόνι έφτανε περίπου το 4%. Αυτό το ποσοστό, σύμφωνα με το Poll of Polls του POLITICO, είναι τώρα στο 25%. «Για εμάς, ήταν μια πολύ καλή πολιτική επένδυση», είπε ο Czarnecki. Η Μελόνι έγινε πρόεδρος του ECR τον Σεπτέμβριο του 2020, αφού ο Czarnecki την πρότεινε για τη θέση.
Ως ηγέτης του ECR, οι απόψεις της Μελόνι προσεγγίζουν τον ήπιο ευρωσκεπτικισμό που υποστηρίζουν οι Πολωνοί σύμμαχοί της -και ένα από τα κόμματα που δημιούργησαν το ECR, τους Συντηρητικούς του πρώην πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον.
Στην αυτοβιογραφία του 2021, η Μελόνι εκθέτει τις απόψεις της για την Ευρώπη με λέξεις που μοιάζουν εντυπωσιακά με το ιδρυτικό έγγραφο του ECR, τη Διακήρυξη της Πράγας, η οποία ζητά «την κυρίαρχη ακεραιότητα του έθνους-κράτους, την αντίθεση στον φεντεραλισμό της ΕΕ και έναν ανανεωμένο σεβασμό για την αληθινή επικουρικότητα».
«Η δημοκρατική κυριαρχία βρίσκεται, πρώτα απ' όλα, στα εθνικά κράτη», γράφει. Η παροχή «νομοθετικών πρωτοβουλιών σε μη εκλεγμένους Ευρωπαίους γραφειοκράτες καταλήγει να βλάπτει τη δημοκρατία».
Και ενώ η Μελόνι σπεύδει να τονίσει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να βγάλει την Ιταλία από την ΕΕ, φροντίζει να τονίσει εξίσου γρήγορα τη σύνδεσή της με το κόμμα που έφερε το Brexit.
Σε μια ομιλία που αποκήρυξε τον φασισμό στα γαλλικά, τα ισπανικά και τα αγγλικά, συνέκρινε τον εαυτό της με «τους Βρετανούς Τόρις, τους Ρεπουμπλικάνους των ΗΠΑ και το Ισραηλινό Λικούντ». Στο βιβλίο της αναφέρει συχνά το όνομα του Βρετανού συντηρητικού φιλόσοφου Roger Scruton (τον οποίο γνώρισε μέσω του ECR).
Η αντίθεση της Μελόνι σε μια μεγαλύτερη, ισχυρότερη ΕΕ είναι «εναρμονισμένη με τις συντηρητικές αξίες μας», δήλωσε ο πρώην Βρετανός Συντηρητικός ευρωβουλευτής Τζέφρι Βαν Όρντεν, ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ECR και περιστασιακός συνεργάτης στη δεξαμενή σκέψης του κόμματος New Direction.
Για να διοικήσει την Ιταλία, η Μελόνι πρέπει «αναγκαστικά» να στραφεί προς το Κέντρο
Εάν η Μελόνι γίνει πρωθυπουργός, η ευρωπαϊκή πολιτική είναι απίθανο να βρίσκεται ψηλά στη λίστα με τις υποχρεώσεις της.
Η τυπική πορεία ενός Ιταλού πολιτικού ηγέτη είναι να ξεκινά στα καθήκοντά του με ένα τεράστιο κύμα υποστήριξης και μετά να το βλέπει να φεύγει το ίδιο γρήγορα. Η πρώτη της δουλειά θα είναι να «πιλοτάρει» την Ιταλία μέσα σε δύο κρίσεις, την οικονομική και την ενεργειακή. Το τελευταίο πράγμα που θα θέλει να κάνει είναι να ξεκινήσει χτυπώντας το σκάφος.
Καθώς οι προοπτικές της για την κορυφαία θέση της Ιταλίας έχουν αυξηθεί, η ακροδεξιά ηγέτις κατέβαλε προσπάθειες για να καθησυχάσει τους ψηφοφόρους και τις αγορές, ότι δεν θα κάνει τίποτα βιαστικά, και οι σύμμαχοί της ακολούθησαν το παράδειγμά της.
«Η Τζόρτζια Μελόνι είναι ηγέτης με ένα πολύ σαφές όραμα για την Ευρώπη: ένας θεσμός που θα πρέπει να κάνει λιγότερα πράγματα, αλλά να τα κάνει καλύτερα» δήλωσε ο Raffaele Fitto, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θεωρείται ο άνθρωπος της Μελόνι στις Βρυξέλλες και πιθανός υπουργός της ΕΕ σε μελλοντική κυβέρνηση.
Η πρόσφατη πρότασή της ότι η Ιταλία θα πρέπει να επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό στη Λιβύη για να σταματήσει τη διέλευση μεταναστών είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αφού τα σχόλιά της προκάλεσαν αντιδράσεις, υψηλόβαθμα μέλη του κόμματός της υπαναχώρησαν, υποστηρίζοντας ότι πρότεινε, απλώς, μια άλλη «Επιχείρηση Σοφία» -την εγκεκριμένη από την ΕΕ επιχείρηση κατά της λαθρεμπορίας ανθρώπων, που ξεκίνησε το 2015.
Στο παρελθόν, η Μελόνι δεν δίστασε να κατακεραυνώσει τους υπέρμαχους της παγκοσμιοποίησης και των οικονομικών. Όμως, απευθυνόμενη στο επιχειρηματικό κατεστημένο της χώρας νωρίτερα αυτό το μήνα, πήρε έναν πιο συμβιβαστικό τόνο, υποσχόμενη να ισορροπήσει τον προϋπολογισμό και να διατηρήσει την πορεία που χάραξε ο Ντράγκι.
Από την πλευρά του, ο απερχόμενος πρωθυπουργός κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να καθησυχάσει τους παρατηρητές ότι το κρατικό πλοίο θα παραμείνει όρθιο -ακόμα και χωρίς αυτόν στο τιμόνι. Σε μια ομιλία του τον Αύγουστο, ο Ντράγκι επέμεινε ότι η χώρα θα τα καταφέρει, ανεξάρτητα από το ποιος είναι στην εξουσία.
Ένας άλλος περιορισμός για τη Μελόνι θα είναι το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ, το δοχείο χρημάτων που προορίζεται να βοηθήσει τις χώρες να ανακάμψουν από την κρίση του κορωνοϊού. Με την Ιταλία να λαμβάνει το μεγαλύτερο ποσό, θεωρείται απίθανο να θέλει να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία διαχειρίζεται το ταμείο. Αν και η Μελόνι έχει δεσμευτεί να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους που απαιτούνται για να λάβει τα χρήματα, ένα πιο πιθανό ενδεχόμενο είναι να της επιτραπεί να αλλάξει το περιθώριο της συμφωνίας, δίνοντάς της μια πολιτική -αλλά όχι πρακτική- νίκη, σύμφωνα με ορισμένους αξιωματούχους της ΕΕ.
«Γνωρίζει ότι η απομόνωση βλάπτει τις φιλοδοξίες της και περιπλέκει οποιαδήποτε μελλοντική κυβέρνηση στην οποία εμπλέκεται. Είναι μια πολύ ρεαλιστική στάση. Δεν έχει εναλλακτικές εάν θέλει να παρουσιαστεί ως αξιόπιστος συνεργάτης στη διεθνή σκηνή» είπε η Nicoletta Pirozzi, η οποία ηγείται του προγράμματος για την Ευρώπη για το think tank Istituto Affari Internazionali με έδρα τη Ρώμη, επισημαίνοντας αλλαγές στις θέσεις της Μελόνι για το δημόσιο χρέος (τώρα αντιτίθεται στα καλέσματα για αύξησή του) και το ΝΑΤΟ (έχει γίνει μεγάλη θαυμάστρια).