Τον κίνδυνο γενικευμένης σύρραξης στη Μέση Ανατολή, μετά τις πρόσφατες εξελίξεις, που αναμένεται να θέσει σε κίνδυνο τη στρατηγική ασφάλειας Ελλάδας και Κύπρου επισημαίνει μέσω του iefimerida.gr o διεθνολόγος, Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος.
«Η επιχείρηση στοχευμένων ισραηλινών πληγμάτων εναντίον ιρανικών στρατιωτικών και πυρηνικών εγκαταστάσεων, που ακολουθήθηκε από ιρανική αντεπίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους και drones, ενέτεινε ριζικά την πιθανότητα γενικευμένης σύρραξης, μετατρέποντας μια περιφερειακή αντιπαράθεση σε πιθανή συστημική κρίση», εξηγεί ο κ. Δεσποτόπουλος, τονίζοντας παράλληλα ότι η πρόσφατη, άκρως επικίνδυνη, αναζωπύρωση της ισραηλινοϊρανικής σύγκρουσης εγγράφεται σε ένα γεωπολιτικό περιβάλλον υψηλής ρευστότητας και πολλαπλών ασύμμετρων απειλών, με επίκεντρο τη Μέση Ανατολή αλλά με έντονες αποκεντρωτικές συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
«Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο γεωπολιτικό σημείο καμπής»
Σύμφωνα με τον ίδιο, το εν λόγω επεισόδιο δεν αποτελεί απλώς μια στρατιωτική αντιπαράθεση. Συνιστά, πρωτίστως, γεωπολιτικό σημείο καμπής.
«Η εμπλοκή ή η αποχή των Ηνωμένων Πολιτειών, η θέση της Ρωσίας και της Κίνας, η απουσία ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας και, κυρίως, η χρήση του στρατιωτικού διακυβεύματος ως εργαλείου γεωστρατηγικής αποτροπής συνθέτουν έναν νέο δυνητικά πολυπολικό κανόνα, κατά τον οποίον οι περιφερειακές κρίσεις αποκτούν παγκόσμια διάσταση εντός ωρών. Ειδικώς, η επιφυλακτική στάση των ΗΠΑ –με την ανάπτυξη δυνάμεων αλλά όχι ακόμη με πλήρη ενεργό εμπλοκή– υπογραμμίζει τον δισταγμό της Ουάσιγκτον να επανέλθει στον ρόλο του «παγκόσμιου αστυνόμου», ενώ η εσωτερική της πολιτική δυναμική (με το εκλογικό 2026 να διαγράφεται στον ορίζοντα) αποθαρρύνει την ανάληψη επεμβατικής πρωτοβουλίας», αναφέρει.
«Αντικειμενική εμπλοκή» Ελλάδας και Κύπρου
Υπό το πρίσμα αυτό, εκτιμά ότι η Ελλάδα και η Κύπρος δεν μπορούν να αποσυνδέσουν τη θέση τους από την εξελισσόμενη κρίση. «Εν πρώτοις, η Κύπρος μετατρέπεται εκ των πραγμάτων σε προκεχωρημένο κόμβο logistics, υποδοχής και απομάκρυνσης αμάχων από το Ισραήλ, καθώς και ενδεχόμενο σημείο ανεφοδιασμού αμερικανικών ή συμμαχικών δυνάμεων μέσω της βρετανικής βάσης του Ακρωτηρίου. Πρόκειται για μια «αντικειμενική εμπλοκή» – όχι επιλογής, αλλά γεωγραφίας. Η στρατηγική θέση της Κύπρου την καθιστά αναγκαστικό κρίκο της αλυσίδας των επιχειρησιακών εξελίξεων, κάτι που καθιστά κρίσιμη την ανάγκη για νηφαλιότητα και διπλωματική ακρίβεια στις κινήσεις της Λευκωσίας», σχολιάζει ο έμπειρος διεθνολόγος.
Επιτακτική ανάγκη ανάσχεσης της κρίσης δια της διπλωματίας
Ενώ, αναφερόμενος στη θέση της χώρας μας τονίζει: «Η Ελλάδα, αντιστοίχως, οφείλει να λειτουργήσει όχι απλώς ως παρατηρητής, αλλά ως υπεύθυνος περιφερειακός δρων με βαθιά συνείδηση της στρατηγικής της φυσιογνωμίας. Η στρατηγική σχέση με το Ισραήλ –σε επίπεδο ενεργειακό, αμυντικό και τεχνολογικό– οφείλει να διαφυλαχθεί, χωρίς όμως να καταστήσει την Αθήνα έμμεσο μέρος μιας κρίσης που υπερβαίνει το πλαίσιο της διμερούς ή τριμερούς συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Εξού και η δήλωση του Έλληνα Πρωθυπουργού, ότι «μόνον οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να φέρουν Ισραήλ και Ιράν στο τραπέζι του διαλόγου», έχει ιδιαίτερη βαρύτητα: υπογραμμίζει την ανάγκη ανάσχεσης της κρίσης δια της διπλωματίας και όχι της μετωπικής στρατιωτικής κλιμάκωσης».
Οι γεωοικονομικές επιπτώσεις για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή
Σ’ αυτό το περιβάλλον, οι γεωοικονομικές επιπτώσεις, σύμφωνα με τον κ. Δεσποτόπουλο, είναι άμεσες: διαταραχή των ενεργειακών ροών, νομισματική και χρηματιστηριακή μεταβλητότητα, ραγδαία ανασύνθεση των ασφαλιστικών κανόνων στη ναυσιπλοΐα της Ανατολικής Μεσογείου. «Η Ελλάδα, ως χώρα εξαγωγική, ναυτιλιακή και τουριστικά εκτεθειμένη, δεν μπορεί να παραβλέψει τον εύθραυστο χαρακτήρα της περιφερειακής ασφάλειας. Επιπλέον, ενδεχόμενη περαιτέρω εμπλοκή του Ιράν μέσω πληρεξουσίων (proxy actors) σε Συρία, Λίβανο ή Γάζα, μπορεί να μετατρέψει την περιοχή σε πολυεστιακό θέατρο επιχειρήσεων με δευτερογενείς κινδύνους για τον ελληνικό εναέριο και θαλάσσιο χώρο».
Κατά συνέπεια, όπως εξηγεί, η Ελλάδα και η Κύπρος καλούνται να ασκήσουν υψηλή διπλωματία με σταθμισμένο ρεαλισμό, διατηρώντας ανοιχτούς διαύλους προς όλες τις δυνάμεις, εδραιώνοντας παράλληλα τις θέσεις τους στο διεθνές δίκαιο και στο ευρωατλαντικό πλαίσιο.
«Δεν πρόκειται απλώς για μία ακόμη κρίση∙ πρόκειται για ένα σημείο δοκιμασίας της ελληνικής και κυπριακής στρατηγικής κουλτούρας – για την ικανότητα των δύο κρατών να διαχειριστούν την ένταξή τους σε ένα διεθνές σύστημα το οποίο δεν επιτρέπει ουδετερότητα, αλλά απαιτεί υπεύθυνη συμμετοχή, συνεχή επιτήρηση των εξελίξεων και έγκαιρη πρόβλεψη των συνεπειών», υπογραμμίζει ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος.
Και καταλήγει: «Σε μια εποχή κατά την οποία η έννοια της «απειλής» έχει αποσυνδεθεί από τον γεωγραφικό προσδιορισμό και έχει προσλάβει δικτυακό, οικονομικό και τεχνολογικό χαρακτήρα, η εθνική ασφάλεια δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ενεργό διπλωματία, την θεσμική ενσωμάτωση σε συμμαχίες και –κυρίως– από την εγρήγορση ως διαρκή πολιτική στάση».