Η διπλωματική σκηνή γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει πάρει φωτιά τις τελευταίες ημέρες, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προωθούν το ειρηνευτικό σχέδιο.
Την ίδια στιγμή, μια σειρά από ταχείες επαφές, τηλεφωνικές επικοινωνίες και έκτακτες συναντήσεις στο περιθώριο της συνόδου της G20 στη Νότια Αφρική αναδιαμορφώνουν τον διπλωματικό χάρτη. Το επίκεντρο μετατοπίζεται τώρα στην Ελβετία, όπου αύριο, Κυριακή αναμένεται να ξεκινήσουν κρίσιμες διαπραγματεύσεις υψηλού επιπέδου με τη συμμετοχή της Ουκρανίας, των ΗΠΑ και βασικών ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Τραμπ: «Όχι, δεν είναι η τελική πρόταση»
Η νέα εξέλιξη στο διπλωματικό σίριαλ που έχει τραβήξει τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας και ειδικότερα το Κίεβο είναι η τελευταία δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος με κάθε ευκαιρία αλλάζει τα δεδομένα με τις δηλώσεις του.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, ερωτηθείς από δημοσιογράφους έξω από τον Λευκό Οίκο, απέρριψε κατηγορηματικά την ιδέα ότι το προτεινόμενο σχέδιο είναι «τελική πρόταση». «Όχι, καθόλου», απάντησε, αφήνοντας ένα παράθυρο για αλλαγές στο σχέδιο. Επανέλαβε για ακόμη μια φορά ότι ο πόλεμος «δεν θα έπρεπε να είχε ξεσπάσει ποτέ» και ότι στόχος του είναι να τον τερματίσει το συντομότερο. Σε μια από τις αιχμηρές του δηλώσεις, ανέφερε ότι ο Ζελένσκι αν δεν αποδεχθεί την πρόταση «μπορεί να συνεχίσει να πολεμά με όλη του την καρδιά», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η απόφαση για αποδοχή ή απόρριψη της πρότασης παραμένει πρωτίστως στους Ουκρανούς.
Παράλληλα, η κυβέρνηση Τραμπ προωθεί σφιχτό χρονοδιάγραμμα, θέτοντας ως άτυπη προθεσμία την Ημέρα των Ευχαριστιών, 27 Νοεμβρίου για την επίτευξη του ειρηνευτικού πλαισίου. Ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι. Βανς είχε μία ωριαία συνομιλία με τον Ζελένσκι, χθες, συμφωνώντας ότι οι διαπραγματεύσεις με Ευρωπαίους και Ουκρανούς θα εντατικοποιηθούν μέσα στο Σαββατοκύριακο.
Μακρόν: «Το σχέδιο είναι βάση, αλλά χρειάζεται επεξεργασία»
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, μιλώντας σήμερα από την σύνοδο κορυφής της G20 στη Νότια Αφρική, εξέφρασε μια στάση υποστήριξης, αλλά ταυτόχρονα και σαφούς επιφυλακτικότητας απέναντι στο αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο. Όπως είπε, «όλες οι πρωτοβουλίες που οδηγούν στην ειρήνη είναι καλές», αλλά η λύση πρέπει να είναι «καλή για τους Ουκρανούς». Ο Μακρόν αναγνώρισε ότι το σχέδιο ενσωματώνει γνωστές διπλωματικές ιδέες και θέτει πλαίσιο για ζητήματα κυριαρχίας και εγγυήσεων ασφαλείας, στοιχεία που η Γαλλία είχε θέσει στο τραπέζι και στο παρελθόν.
Ωστόσο, υπογράμμισε ότι πρόκειται απλώς για μια αρχική βάση προς διαπραγμάτευση και ότι το σχέδιο «δεν συζητήθηκε με τους Ευρωπαίους» πριν παρουσιαστεί. «Αφού εμπλέκει ευρωπαϊκές χώρες και το ΝΑΤΟ σε πολλές από τις διατάξεις του, είναι απαραίτητο να υπάρξει ευρωπαϊκή εμπλοκή», σημείωσε, περιγράφοντας έτσι την ανάγκη για συλλογικό σχεδιασμό και αποφυγή μονομερών προσεγγίσεων.
Κίεβο -Λονδίνο -Ουάσιγκτον σε πυρετό επαφών
Παράλληλα, μια σειρά από ταχείες διπλωματικές κινήσεις αποτυπώνουν το κλίμα ανησυχίας που επικρατεί στο Κίεβο. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε μακρά συνομιλία με τον Βρετανό πρωθυπουργό Σερ Κιρ Στάρμερ, κατά την οποία συζητήθηκαν «πολλές λεπτομέρειες της διπλωματικής εργασίας» γύρω από το ειρηνευτικό σχέδιο. Σύμφωνα με τον Ζελένσκι, οι σύμβουλοι και από τις δύο πλευρές, μαζί με αντίστοιχους των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Γερμανίας, θα εργαστούν στην Ελβετία με στόχο την προετοιμασία μιας κοινής διαπραγματευτικής στάσης.
Λίγο αργότερα, ο Στάρμερ επικοινώνησε και με τον Αμερικανό πρόεδρο, ενημερώνοντάς τον για τη συζήτηση με τον Ζελένσκι και τη βρετανική αξιολόγηση του σχεδίου. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Ντάουνινγκ Στριτ, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι οι αντιπροσωπείες τους θα εργαστούν από κοινού στη Γενεύη για τις τεχνικές και πολιτικές πτυχές του 28 σημείων σχεδίου ειρήνης. Στάρμερ και Τραμπ αποφάσισαν επίσης να συνεχίσουν τις επαφές τους και αύριο.
Πού θα εστιάσουν οι Ευρωπαίοι για αλλαγές
Την ίδια ώρα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κινούνται για να διαμορφώσουν κοινή γραμμή απέναντι στο σχέδιο Τραμπ. Πάνω από δώδεκα ηγέτες πραγματοποίησαν έκτακτη συνάντηση στο περιθώριο της G20 στο Γιοχάνεσμπουργκ, μεταξύ των οποίων ο Μακρόν, ο Στάρμερ, ο Φρίντριχ Μερτς, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ. Ο Ζελένσκι, ο οποίος συμμετείχε επίσης στις συζητήσεις ενημέρωσε τους Ευρωπαίους για τη θέση του Κιέβου. Σύμφωνα με ουκρανική πηγή, οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι υποστηρικτικοί.
Πηγές αναφέρουν ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εργάζονται ήδη σε πακέτο «αντιμέτρων» και διορθωτικών παρεμβάσεων, προκειμένου να τροποποιηθεί το αμερικανικό σχέδιο σε σημεία που κρίνονται προβληματικά για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα ή για τη βιωσιμότητα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.
Οι συνομιλίες φαίνεται θα εστιάσουν στο ζήτημα του περιορισμού των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, την αποδοχή της κατάκτησης ουκρανικών εδαφών από τη Ρωσία με τη βία, αλλά και ζητήματα σε σχέση με το ΝΑΤΟ και την προοπτική ένταξης της Ουκρανίας, καθώς και τις εγγυήσεις ασφαλείας και πώς αυτές θα εκφραστούν συγκεκριμένα.
«Είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε δράση προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι η μελλοντική ειρήνη θα είναι βιώσιμη. Είμαστε σαφείς ως προς την αρχή ότι τα σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν με τη βία. Μας απασχολούν επίσης οι προτεινόμενοι περιορισμοί στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, οι οποίοι θα έκαναν την Ουκρανία ευάλωτη σε μελλοντικές επιθέσεις», αναφέρεται στην ανακοίνωση των Ευρωπαίων από τις συζητήσεις στο πειθώριο της συνόδου της G20. Προστίθεται επίσης ότι οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ θα απαιτεί τη συγκατάθεση των κρατών μελών.
Υπενθυμίζεται ότι οι βασικές προβλέψεις του αμερικανικού σχεδίου, σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει περιλαμβάνουν:
- την αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τα ανατολικά τμήματα του Ντονέτσκ που ελέγχουν ακόμη,
- τον de facto έλεγχο των περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ από τη Ρωσία,
- τη διατήρηση της ρωσικής κατοχής στην Κριμαία,
- το «πάγωμα» των συνόρων σε Χερσώνα και Ζαπορίζια κατά μήκος της τρέχουσας γραμμής μάχης,
- δραστικούς περιορισμούς στον ουκρανικό στρατό (έως 600.000 προσωπικό),
- την απαγόρευση της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ,
- την τοποθέτηση ευρωπαϊκών μαχητικών αεροσκαφών στην Πολωνία αντί για την Ουκρανία,
- την επαναφορά της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία, με άρση κυρώσεων και πρόσκληση επανένταξης στη G7.
Η Ελβετία στο επίκεντρο
Στην αυριανή συνάντηση στην Γενεύη της Ελβετίας θα συμμετάσχουν σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας από τη Γαλλία, τη Βρετανία και τη Γερμανία όπου θα συζητήσουν με αξιωματούχους της ΕΕ, των ΗΠΑ . Οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες, γνωστές ως E3, συντονίζονται σε θέματα ασφάλειας. Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Ντάνιελ Ντρίσκολ, βρίσκεται ήδη στη Γενεύη από χθες, ενώ σήμερα αναμένεται η άφιξη του ειδικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ και του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Την Ευρωπαϊκή Ένωση εκπροσωπεί ο Μπιόρν Ζάιμπερτ, επικεφαλής του γραφείου της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Αποτελεί ερώτημα αν η Ευρώπη θα καταφέρει να πετύχει ουσιαστικές τροποποιήσεις, αν η Ουκρανία θα δεχθεί το πλαίσιο και –ήδη περισσότερο– αν η Ρωσία θα θεωρήσει ένα σχέδιο με αλλαγές ως κατάλληλη βάση για συζήτηση. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε χθες ότι έλαβε το σχέδιο Τραμπ και το αποδέχτηκε ως βάση για συζήτηση.
Η αμερικανική αποστολή αναμένεται να ηγηθεί από τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και να περιλαμβάνει τον απεσταλμένο του Λευκού Οίκου Στιβ Γουίτκοφ και τον υπουργό Στρατού Νταν Ντρίσκολ, οι οποίοι συναντήθηκαν με τον Ζελένσκι την Πέμπτη στο Κίεβο και του παρουσίασαν το αμερικανικό σχέδιο, σύμφωνα με αμερικανικό αξιωματούχο και πηγή με γνώση του θέματος που μίλησε στο Axios.
Η Ελβετία θα αποτελέσει το πρώτο σοβαρό τεστ για το αν ο πόλεμος μπορεί πράγματι να κινηθεί προς το τέλος του.