Προβάδισμα στον Μουσταφά Ακιντζί «βλέπει» ο Νίκος Μούδουρος για τις αυριανές «εκλογές» στα κατεχόμενα στην Κύπρο.
Σε συνέντευξή του στο iefimerida.gr, o Λέκτορας του Τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, Νίκος Μούδουρος εξηγεί πού θα κριθεί ο νικητής της Κυριακής αλλά και γιατί έχει ιδιαίτερη σημασία για Ελλάδα και Κύπρο ποιος θα είναι ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων τα επόμενα χρόνια.
Παράλληλα, αναφέρεται στους λόγους που υπάρχει τόσο έντονη αμφισβήτηση των Τουρκοκυπρίων προς τον Ερντογάν αλλά και γιατί ο Πρόεδρος της Τουρκίας θέλει πάση θυσία να αποφύγει την επανεκλογή του Μουσταφά Ακιντζί.
Η συνέντευξη με τον Ν. Μούδουρο
Τι πρέπει να περιμένουμε από τον αυριανό δεύτερο γύρο εκλογών στα κατεχόμενα;
Θεωρητικά ο Ακιντζί ξεκινά από μία πλεονεκτική θέση καθώς έχει μια μεγαλύτερη κοινωνική βάση άντλησης ψήφων. Παρά το γεγονός ότι η αποχή κατέγραψε ιστορικό ρεκόρ, η αντίληψη υπέρ της ομοσπονδιακής λύσης, η οποία εκφράζεται με ψήφο στον Μουσταφά Ακιντζί, μπορεί να κερδίσει την πλειοψηφία στη διαδικασία της Κυριακής.
Η απόφαση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος - του οποίου ο υποψήφιος του έμεινε εκτός δεύτερου γύρου - να στηρίξει την υποψηφιότητα Ακιντζί σίγουρα δίνει μία ώθηση. Πρέπει όμως να δούμε πόσο μπορεί να κινητοποιήσει την κομματική του βάση υπέρ του τουρκοκύπριου ηγέτη. Από την άλλη, το YDP, το κόμμα των εποίκων στηρίζει Τατάρ. Ένα πολύ μεγάλο μέρος των εποίκων, ιδιαίτερα στις περιοχές Τρικώμου και Αμμοχώστου, στηρίζει τη Δεξιά και τον Ερσίν Τατάρ. Υπολογίζουμε ότι αυτό θα ενισχύσει κάπως την υποψηφιότητα Τατάρ.
Άρα πού θα κριθεί το τελικό αποτέλεσμα;
Αυτό που πιστεύω ότι θα κρίνει το τελικό αποτέλεσμα είναι το κομμάτι της κεντροδεξιάς (Ντενκτάς και Οζερσάι) που θα κινηθεί, ανεξαρτήτως απόφασης των κομματικών τους ηγεσιών, είτε προς τον έναν είτε προς τον άλλον υποψήφιο.
Επιπλέον, πρέπει να δούμε πόσο οι δύο υποψήφιοι μπορούν να κινητοποιήσουν μέρος των ψηφοφόρων που επέλεξαν να μην πάνε στην κάλπη στον πρώτο γύρο. Η δεξαμενή της αποχής είναι ακόμα αχαρτογράφητα νερά.
Συμπερασματικά, θα έλεγα ότι ο Ακιντζί έχει ένα πλεονέκτημα όμως δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμήσουμε το ότι ο Τατάρ θα έχει τη στήριξη και της «παρακρατικής εξουσίας».
«Η αμφισβήτηση στην Τουρκία ξεκινά από τη δεκαετία του 1950»
Πώς εξηγείται μια τόσο μεγάλη αμφισβήτηση των επιλογών της Τουρκίας και του Ερντογάν από την τουρκοκυπριακή κοινότητα;
Το πρώτο που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι το ιστορικό δεδομένο. Υπάρχει μία ιστορική φλέβα, που ξεκινάει από τη δεκαετία του 1950, η οποία αντιδρά στην αποικιοκρατικού τύπου επιρροή της Τουρκίας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Οι Τουρκοκύπριοι αντιδρούν στην αντίληψη της Τουρκίας ότι αποτελούν μέρος του τουρκικού έθνους και στις προσπάθειες «διαπαιδαγώγησης» και «πειθάρχησης». Ιστορικά όταν η κυπριακή ταυτότητα των Τουρκοκυπρίων ωριμάζει και πολιτικοποιείται δημιουργούνται αντιστάσεις και αντιδράσεις. Η ένταση με την οποία αυτό γίνεται εξαρτάται τόσο από τις πολιτικές και κοινωνικές ισορροπίες εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητας όσο και από τις εξελίξεις στο πεδίο των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό. Μια διαδικασία που ξεκινά από τη δεκαετία του 1950 και στην ελληνοκυπριακή κοινότητα τη συνειδητοποιήσαμε κυρίως το 2000-2004 με την πλατφόρμα «Αυτή η Πατρίδα είναι δική μας» και τις κινητοποιήσεις υπέρ του Σχεδίου Ανάν. Αυτό σήμερα εκπροσωπείται στο πρόσωπο του Μουσταφά Ακιντζί. Από την άλλη, όμως, αποκτά και κάποια αμυντικά χαρακτηριστικά.
Τι εννοείτε αμυντικά χαρακτηριστικά;
Εννοώ ότι αυτή τη περίοδο δεν υπάρχει πρωτοβουλία σε εξέλιξη για το Κυπριακό. Το κενό που υπάρχει είναι αποτέλεσμα της κατάρρευσης και του ναυαγίου στο Κρανς Μοντανά. Η τοποθέτηση των Τουρκοκυπρίων από το 2017 μέχρι σήμερα έχει κυρίως τα χαρακτηριστικά της άμυνας απέναντι στις κινήσεις που καταγράφονται στο βόρειο τμήμα της Κύπρου από την κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν. Προάσπιση, δηλαδή, και διατήρηση των βασικών χαρακτηριστικών του τρόπου ζωής των Τουρκοκυπρίων. Το Κυπριακό αποτελεί για τους Τουρκοκύπριους, πλέον, πεδίο ταυτότητας. Αφορά τον τρόπο που πολιτεύονται, την πολιτισμική έκφραση και την επιμονή στην κοσμικότητα. Ακόμα και τον τρόπο διεξαγωγής της κομματικής αντιπαράθεσης. Σε όλα αυτά υπάρχουν απόπειρες παρέμβασης της Τουρκίας και σε αυτό η τουρκοκυπριακή κοινότητα αντιστέκεται. Η επίλυση ή η μη επίλυση του Κυπριακού θα καθορίσει το αν θα επιβιώσει η τουρκοκυπριακή ταυτότητα.
Όποτε η παρέμβαση της Τουρκίας ήταν απροκάλυπτη, υπάρχει έντονη αντίδραση. Το είδαμε τελευταία φορά στις βουλευτικές εκλογές του 2013 όταν ο υποψήφιος που στήριζε ανοιχτά η Άγκυρα όχι μόνο δεν κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές αλλά δεν εξελέγη καν βουλευτής.
Το «φαινόμενο» Ακιντζί
Πώς εξηγείται το «φαινόμενο» Ακιντζί; Ένας πολιτικός, δηλαδή, που δεν έχει πίσω του κομματικό μηχανισμό και όμως καταφέρνει να εκπροσωπεί αυτά στα οποία αναφερθήκατε;
Είναι πράγματι φαινόμενο με την έννοια που το θέσατε. Η πρώτη εξήγηση είναι η εντατική κατάρρευση των παραδοσιακών δομών του πολιτικού συστήματος η οποία παρατηρείται στο βόρειο τμήμα μετά το 2004, κυρίως λόγω της τουρκικής παρέμβασης. Υπάρχει, πλέον, μια κυριαρχία εντός του πολιτικού λόγου του ζητήματος της προάσπισης της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Αυτό κυρίως εκφράζεται στο πρόσωπο του κ. Ακιντζί ο οποίος παραδοσιακά κρατούσε στάση αυτονόμησης από την Τουρκία.
Ο δεύτερος λόγος είναι η αλλαγή προσανατολισμού και η φθορά της παραδοσιακής Αριστεράς όπως εκφράζεται από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Η κομματική του βάση, διατηρώντας το ίδιο ιδεολογικό πλαίσιο, βρίσκει, πλέον, έκφραση στο πρόσωπο του Ακιντζί. Παρά το ότι Ακιντζί και Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είχαν παραδοσιακά «ενδοαριστερές» συγκρούσεις, όπως ήρθαν τα πράγματα εκφράζει περισσότερο τη βάση της Αριστεράς.
«Πιθανώς να κρίνεται η ομοσπονδιακή λύση»
Επικρατεί μια αντίληψη ότι η Τουρκία έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στα κατεχόμενα. Γιατί πρέπει να ενδιαφέρει Ελλάδα και Ελληνοκύπριους, λοιπόν, ποιος θα κερδίσει τις εκλογές;
Νομίζω ότι όλους τους εμπλεκόμενους στο Κυπριακό πρέπει να τους ενδιαφέρει ποιος θα είναι ο τουρκοκύπριος ηγέτης, ιδιαίτερα αν προέρχεται από την ιστορική παράδοση της ομοσπονδιακής λύσης. Μία από τις πτυχές του Κυπριακού είναι κατά πόσον η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα μπορέσει να πάρει πίσω τον ρόλο της ως ιστορικό υποκείμενο στην Κύπρο. Τον ρόλο, δηλαδή, που αμφισβητήθηκε κυρίως με την εισβολή του 1974 αλλά και από τα γεγονότα του 1964.
Παράλληλα, προφανώς ο τουρκοκύπριος ηγέτης δεν μπορεί να ανατρέψει βασικά χαρακτηριστικά της τουρκικής πολιτικής, ανοίγει όμως πεδία συνεργασίας με την ελληνοκυπριακή κοινότητα, αν κι αυτή έχει παρόμοιες βέβαια αντιλήψεις και προθέσεις.
Επίσης, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η δυναμική που έρχεται από την Τουρκία δεν είναι πλέον αυτή της διχοτόμησης και της ύπαρξης δύο κρατών στην Κύπρο αλλά αυτή της προσάρτησης. Ο Ερσίν Τατάρ είναι κλασικό παράδειγμα τουρκόφωνου Κύπριου με αντίληψη πλήρους ταύτισης με τη γεωπολιτική ταυτότητα και πολιτική της Τουρκίας. Δηλαδή, ότι η «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» πρέπει να ενσωματωθεί πλήρως σε αυτό που ονομάζεται «γαλάζια πατρίδα».
Η μανία με την οποία αντιμετωπίζεται ο Μουσταφά Ακιντζί από την Άγκυρα έχει ακριβώς σχέση να κάνει με την αντίδρασή του στον πυρήνα της νέας γεωπολιτικής αντίληψης της Τουρκίας. Ότι, δηλαδή, πρέπει να ενσωματωθεί η τουρκοκυπριακή κοινότητα σε αυτό το γεωπολιτικό δόγμα. Έτσι εξηγείται η παρέμβαση της Τουρκίας στην εκλογική διαδικασία, η οποία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο και η απόπειρα πολιτικού και ιδεολογικού λιντσαρίσματος κατά του Ακιντζί.
Άρα λέτε ότι πρέπει να λάβουμε υπόψη και τα όσα γίνονται στην Ανατολική Μεσόγειο;
Βεβαίως. Η ψηφοφορία στα κατεχόμενα είναι μέρος του παζλ. Τα όσα συμβαίνουν στο βόρειο τμήμα της Κύπρου αποτελούν κρίκο στην αλυσίδα των επιδιώξεων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Η Τουρκία αλλάζει το δόγμα ασφάλειας με τρόπο που να μεταφέρει την αντιμετώπιση των απειλών εκτός τουρκικού εδάφους. Θεωρεί ότι όπου υπάρχει απειλή πρέπει να αντιμετωπιστεί εκεί που είναι και να μην περιμένει να μεταφερθεί στο έδαφος της Τουρκίας. Ένα από όσα κρίνουν την πορεία αυτή είναι και τα όσα συμβαίνουν στα κατεχόμενα. Για να είναι η τουρκοκυπριακή κοινότητα βάση παραγωγής ασφάλειας για την Τουρκία, πρέπει σίγουρα να αλλάξουν οι εσωτερικές ισορροπίες. Αυτή είναι όλη η προσπάθεια.